historiisti skribas ke no, e ke la Kristanismo prefere plufortigis la
Imperio. Tamen, tamen, la adopto di nova religio, nova vivo-maniero e
mento destruktas la preirinta reguli e valori-sistemi sur qui esis
fundamentizita la socio-ordino. Sen asertar ke la Kristanismo esis la
kauzo dil kolapso dil aludita Imperio, esas nenegeble evidenta ke tala
radikala chanjo esis danjeroza por la socio qua aceptis – o koaktesis
aceptar – ol. Sube me tradukis (de Franca tradukuro) texto da Rutilius
Namatianus, Gallo qua esis prefekto di Roma dum la regno di
Imperiestro Honorius en 414 p.K. Rutilius Namatianus esis pagano e
34
granda patrioto Romana. Roma esabis spoliita dal Gota trupi di rejo
Alarik en 410, ma ol pluduris esar ankore impresiva urbo e R.
Namatianus ne povis e ne volis kredar la krulo di lua mondo. Il redaktis
tre emociganta panegiro pri Roma. Yen lua kontenajo :]
LAUDO PRI ROMA
« Askoltez, rejino tante bela di mondo qua esas tua, ho Roma, admisita
en la nombro dil astri ! Askoltez, matro di la homi, matro dil dei. Tua
templi pluproximigas ni del cielo. Tun ni prikantas, tun ni prikantos tam
longatempe kam ico a la Destino plezos. Tun povas nula vivanto obliviar.
Prefere sepultar la suno en despura oblivio kam lasar de nia kordio
eskapar la homajo quan ni devas facar a tu, pro ke en omna loki ube lua
radii havas atingo-povo, tu agas tua bonfaci, til la frontieri ube la Oceano
klemas la tero per lua ondi. Phoebus (1) en lua orbito rulas por tu. Che
tu levas su, che tu kushas su, lua kurkavali. La ardoranta sabli di Libia
ne plutardigis tua marchado adavane. Protektata per lua glacio, la Ursino
ne retropulsis tu. Tam fore kam la vivanta naturo extensesas, de polo a
la altra polo, tam fore extensesis tua valoro. A la maxim diversa genti tu
donis unika patrio. Oli rezistis kontre tu, ed oli ganis granda avantaji
dominacesar da tu. Per ofrar a la desvinkinti la dispartigo di tua propra
legi, tu igis la mondo divenar globala urbo. Tua yusta militi ne havis kom
konsequo aroganta paco. Certe tu regnas, ma tu meritas lo, mem plu
multe kam tu kredas. Tua prodaji superesas omna altra prodaji. Se on
volus nombrizar la trofei qui esas di tua glorio la monumenti, lore esus
plu facila kontar la steli. Elevez la lauro sur tua fronto, lua fresha foliaro
riyunigos, ho Roma, tua sakra hararo. ‘Utinam’ la ora krono di tua kasko
lansez radii, utinam neextingebla fairo spricez ek la ora UMBO di tua
shildo. Totala oblivio mustas efacar desfortunoza epizodo (2). Klozez la
plago per la desestimo. La desfeliceso preparis a tu granda sucesi e la
lumo dil Kushanta suno predicas olta di la Levanta suno. To quo ne povas
submersesar riacensas per plufortigita impetuo. Kande ol esas inklinata
la torcho riforteskas. Kurvigita sur la sulo, tu deziras tante plu forte la
cielo. Propagez tua legi qui travivos la sucedo dil yarcenti. Unika ento,
ne timez la fatala cizelo quankam tu evas 1168 yari. La futura tempi ne
establisas limiti a tu. Tam longatempe kam la Terala globo permanos,
tam longatempe kam la cielo suportos astri, tu vivos. To quo destruktas
la cetera imperii plufermigas la tua. Dil rinasko la lego esas cherpar
forteso en la desfortuno. »
35
(1) Phoebus : Mitala figuro qua reprezentas la suno.
(2) La defortunoza epizodo esis la kapto e spoliado di Roma da Alarik,
rejo dil Goti.
[ Ica texto havas traiti, malgre lua parol-maniero ed antiqueso, qui esas
tre moderna, nome R. Namatianus asertas : « A la maxim diversa genti
tu donis unika patrio » e « tu igis la mondo divenar globala urbo ». Ico
memorigas da ni la parol-maniero dil globalisti nunepoke, qui volas ke
la mondo divenez globala vilajo. Esas regretinda ke li ne savas la Latina
e ne interesesas pri historio. Li saveskus ke globala imperio pri qua li
revas, ja existis 2.000 yari ante nun por tandem triste disfalar. « Sic
transit gloria mundi » (tale pasas la glorio dil mondo). La esforci por
koaktar populi e nacioni a globala uneso esas vana, nam omno havas
fino. ]
(Artiklo da Jean Martignon publikigita en la numero 6/2001 di Letro
Internaciona)
ZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZ
ZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZ
ZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZ
LA CIENCO E LA ARTO DI RESPIRADO
En Ocidento la respirado-exercado esas konsiderata nur kom adjuntajo a
korpala exercado. Tamen, en Oriento la respirado-exercado esas
konsiderata samatempe kom arto ed anke cienco, ed esas multe plu
komplikita kam la simpla, nekoncianta proceso di aspirado expirado quan
on facas dum dormo e vigilo. Existas multa traktati pri ca temo ambe de
Chinia ed India, e plura avantaji atribuesis ad ica respirado-exercadi –
korpala, mentala, spiritala.
Sendubite existas proxima relato inter respirado e mentala standi,
exemple kande on iraceskas, ecitesas od agitesas, lore on plu rapide
respiras. En profunda koncentrado onu respiras plu lente – preske
nepercepteble ; ed en la profundega koncentrado on preske cesas
respirar, adminime dum kelka instanti, kompreneble.
En omna Orientala sistemi pri respiro-exercado, on esas atencoza pri la
plena e kompleta expirado quan naturale sequas plena e kontrolata
respirado. Orientani anke enduktis ritmoza metodo e tekniko en lia
36
respirado-sistemi, e dum plura yarmili la praktikanti di ca sistemi multe
profitis de oli.
Meznombra Ocidentani ne havas tanta tempo por devotar su a komplikita
e kelkafoye desfacila respirado-exercadi ; samatempe li ne inklinesas a
tal aero-mistiko quale la Orientani. Tamen Capt. (Kapitano) W.P.
Knowles di London qua dum 30 yari docis plu kam 100.000 homi por
utiligar lia pulmoni plu efikive, aparte kalmigis la dolori di multa personi
qui sufris pri astmo e bronkito. Capt. Knowles recevis plu kam mil letri
da sufranti, exemple mediko qua skribis : « Lo esas la unesma foyo dum
sep yari kande me trapasis la vintro sen irga atako di bronkito. Danko a
vua exerci. »
Ma quo esas pri la reziduo di co ? Ka ni ne respiras suficante bone ? Segun
Capt. Knowles vu probable uzas nur un sisimo di vua totala pulmono-
kapaceso. Probez ica experimento : Frunsez vua labii e suflez omna aero
ek vua pulmoni, lente ma komplete. Tre rare dum la dio, on havas
l’okaziono tale vakuigar la pulmoni. Pro to sempre ranca aero lasesas en
nia pulmoni.
(Artiklo redaktita da RONALD C. PERIES e publikigita en la numero
1/2002 di Letro Internaciona)
ZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZ
ZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZZ
ZZZZZZZZ