yunaro ne kombatas enstrade, ma lu kreis altra universo mentala, altra
manieri vivar e konceptar la vivo... Sube kelka personi skribas pri la
gotikismo.
« Segun me, la gotikismo signifikas ke on joyas pro simpla kozi qui esas
vivovaloraji obliviita da la moderna homo. Ico signifikas extazeskar pri
mikraji, t.e. la naturala beleso di la naturo : infanto qua ludas; tigro qua
chasas, foresto de majestoza arbori; levo da la suno qua extensas sua
radii sempre plu alte en la firmamento; celebrar la morto qua envelopas
ni omna uladie, por prizar mem plu multe la vivo; homi qui ne
interkonocas e qui tamen dicas reciproke bona jorno !...
La gotikismo grande egardas ica omna kozi, nam oli obliviesas, ed ol esas
anke la fakto sentar la mondo qua vibradas, qua klamas, ma ke la homi
ne volas audar. » « La gotikismo ne esas konkreta, singlu perceptas ol
luamaniere ». « La gotika estetiko ne esas tam mizeroza e tristiganta
kam la plu multa homi opinionas. La gotika stilo esas tote kontrea di ico.
Ol adoptas kozi qui semblas mizeroza e tristiganta e deskovras beleso en
oli. Lo morbala e lo tragediala povas perceptesar kom romantika e mem
sensuala por ti qui havas sat multa kurajo por regardar nemediate to
quon li timas admaxime. Li embracas la dekado dil moderna mondo. La
ruini di urbo, qua olim grande impresis pro lua importo, esas fonto di
nova forteso por la gotika spirito. La gotika idealo facinesas per lo
skeletala ed omno qua obskuresas. Nome, la obskureso esas plu kam
lumo-indijo, ol esas energio, posturo. Opozite a la cetera socio, ti qui
selektas la gotika vivo-stilo ne timas la obskura latero di la kozi, neanke
li asertas ke ol ne existas. Omnakaze la gotikisti ne negas la sedukto dil
obskureso por li. La gotika posturo esas la agnosko e la acepto dil
obskureso.
La gotikismo ne esas la sumo di omna defekti di la homo. Depos longa
tempo la verki dal granda artisti orientizesas vers la tragediala latero dil
vivo : Racine, Anouilh, Villon, Raimbaud, Lamartine, Baudelaire,
Schopenhauer, Camus, Nabokov, Maupassant, Chateaubriand edc... la
listo esas ankore longa . To quo povas similesar presorgo dil morto esas
celebro di la vivo. Ne parolesas pri suocido o mortigo, ma koncieskar ke
prizar la morto posibligas amar la vivo. La stilo, la inteligenteso, la
delikateso e la eleganteso impregnas la gotika mondo. La kreiveso esas
precipuajo por la gotika ideali, nam en ica belesoserchado la gotika
sentemeso refuzas la enoyo. Mediace dil arto, di la modo, di la
literaturo, la gotikismo sempre sucesas esar interesiva. » « Ne fidez la
vivo qua semblas esar bela e rozea, nam la rozi havas dorni. »
62
La radiki di la Gotikismo
La gotikismo ja existis longatempe ante ke ol esus tale nomizita. Ita
kulturo prosperis e mortis por tandem rinaskar ye diferanta epoki, en
plura diferanta loki. En est-Europa ed en nord-Amerika, la gotika kulturo,
riaparas per literaturala movado qua opozesas a la klasikismo. La adepti
dil gotikismo esis tote nigre vestizita e dicis pri su ke li esas « la nova
gotiki romantika « . Plu tarde ye la fino dil yari 1970 e komence dil yari
1980, la gotikismo rikreesis da personi qui volis frenagar la « punk »-
movado per asociar lia idearo kun olta dil «romantika gotiki ». Lore la
gotiki esis grupi de yuni rebela kontre la sociala ordino. De 1987, ica
kulturo esis preske mortinta pro lua poka suceso. E, subite, nova
generaciono de deskontentigita yuni videbleskis. Li, suafoye, adoptis la
gotika kulturo e plurichigis ol per multa nova faceti.
OBSKURA POEMI (gotika)
Apta ludar per la vorti bela
tu savigis da me ke li esas falsa.
Kad Deo o Demono ? De Kylliox
Esis tu mea Amoro unesma
e me pensis ke ico esos por tempo
Kreuro di lo mala,
eterna.
Qua marchas sur la Tero,
Dicis tu ke men tu amoras
Filiulo celita di Baal,
E tun erore me kredabas.
Marchanta sur la Maro,
Ruptis tu mea kordio,
Ulu veneracas tua deeso
la vivo por me ne plus havas
Per sennombra vicii efektigar,
saporo.
E tu difuzas en la aero,
Me esas en kompleta damneso,
Ita vivo por tante destruktar,
por me ne plus esas salveso,
Dum eterneso restis tu en la
Pro quo la eterneso,
ombro,
pro quo l'amoro ?
Celante tu avan nia okularo,
Tun me amoras ed en mea kordio
Cadie venis la tempo
tu restas,
Savigar ke nomo tua esas Deo...
per tu cadie me mortas.
Per tu me vivabas,
pro tua kulpo me ne plus esas.
En tu di Selene
(Artiklo trovebla en Kuriero
Internaciona n° 3/2005)
En mea okuli tu esis lumeto pala
esis tu por me a deo simila
63
URBO-IMAJO E TEMPERAMENTO DIL POPULO
Lo esas plezuro nekomparebla ad altra flanar tra la konfuza streta
stradeti o la marveloze kurvigata precipua stradi di anciena Germana
borgezala urbo, konstatar ke la fiereso di olua civitani, lia konfido, lia
vireso, lia certeso pri su ipsa esas expresita en lia pordegi e turmi, lia
urbodomi e katedrali e lia propra habiteyi. Altralatere lo esas tote aparta
sentimento, samatempe depresanta e elevanta la anmo, konstatar per
la imajo quan vidigas plura Germana urbi, qualamaniere potenta princo
kun forta volo opresis tala imajo ed impozis siniorale ad ol sua propra
marko. Tale eventis en Berlin, en München e mem plu multe en Dresden.
Ulo ne-Germana duktesis en la tota mapo di ca urbo. Exterlandana
arkitekti, teknikisti, modeli havis determinanta influo.
La stradi havas nun rekta linei. E mem, kelkafoye, quale che
Bellealliance-Placo en Berlin, od en la mapo-vido di Mannheim, oli
departas steloforme de ula punto per matematikala regulozeso, olqua ne
esas Germana koncepto-maniero, ma konformesas a la Franca od Italiana
mento. Ma avan omno la princo ornis la urbo per lua edifici, olqui esis
simboli di sua povo e mem plu multe di sua pompozeso e splendideso.
Lua regnati admiris oli humile tote koncianta pri lia propra ne-valoro.
Nome, li devas anke sentar ke li esas nulo altra kam regnati. E kande li
ipse konstruktas domo od edifico , lore li darfas konstruktar nur en la
sinso ed, ulagrade, segun la komendo di Sinioro princo, nam omno
konstruktita esas ya lua urbo !... Ma tale la stacanta civitani divenis
servisti kun lakei-anmi ed esis laxa, silencoza borgezaro, quale
Treitschke (1) sarkasmas pri lua urbala patrio Dresden... Quala vidajo
turmoza livras a ni nun Dresden ! Quale ol esas ebriigante bela ! En nula
altra loko di Germania apudesas tanta precozaji ! Semblas, ke hike on
devis nur eterne ludar, ridar e parolar pri frivolaji. Ibe esas placo, qua
cirkondesas quaze per vetrino kun aeroza pavilioni e koridori, olqui
semblas konsistar preske nur ek fenestri kun maxim delikata kadri , t.e.
la loko ube stacas la palaco Zwinger. Quaze por eterna karnavalo, to quo
altramaniere perisas en volatila juo : flori-buketi e miniona kurteni,
frukti-girlandi ed omnaspeca ornamenti, divenis hike petri. Caloke
semblas ke on volis retenar por sempre la maxim efemera petuladi dil