literatural dil Araba mondo e la repartiso kelke koncize rezumita, certe,
ma kredebla, pri la rolo itafelde dil precipua chefurbi di Mez-Oriento. De
ca omno, ne plus restas multo nunadie e raporto da UNESCO publikigita
92
ja deko de yari ante nun, substrekizis la grava regreso dal editado e da
la lekto en la kulturala e linguala areo Araba.
Advere, on apene bezonas raporti por konstatar ico. En la Araba mondo,
nunepoke, de Al Kairo til Baghdad, trairante, ho ve ! Beyruth, to quo
maxim bone vendesas kom libri, lo esas libri pri koquarto, pri religio e la
libri pri astrologio. Me nesavas kad, cakaze, onu ankore darfas parolar
pri lekto od edito, t.e. vorti qui tendencas perdar lia senco en la
veneracinda Araba linguo. Inquesto savigis ke malgre la cent mili de
personi vizitinta la maxim recenta libro-expozo en Al Kairo, la Egiptiana
roman-autori maxim famoza nunatempe vendis ibe ne plu kam cento de
exempleri di lia verki, dum ke la libri pri la faki quin me aludis supre
kompresis kun granda facileso.
Ne importas hike aludar la kauzi di ca fakto qui esas konocata. La realeso
esas ke la socii di Mez-Oriento esas, nunadie, en pavoriganta stando di
kulturala regreso. E la sektoro maxim atingata per ica retroiro esas olta
di la literaturo e di la homala cienci. Esas, exemple, desfacilega nun
saveskar exakte to quo produktesas en la Araba literaturo. Se onu ne
volas mencionar kelka skarsa ecepti, precipue en Libano, la editisti ne
posedas vera katalogi e ne esas apta informar sua autori pri la recevaji
produktita per la vendo di lia libri. Ye ica manko profesionala adjuntesas
la indijo de librerii e de profesionani pri libri. Anke indijesas organizuri
por diskonocigar e famozigar verki literatural. Nur la jurnalaro probas
informar pri to quo produktesas ed editesas. La literaturala premii,
nekareebla por igar verko konocata, esas, por tale dicar, neexistanta.
Oli certe existas en la Gulfo-landi, ma oli ne esas serioza e ne povas vere
egardesar. En Egiptia, premio qua desaparabis dum yardeki, tre
fortunoze rinaskis recente, e Libano probable asistos la nasko di Araba
versiono dil Angla Booker price. Ma ica omno ne havas vera relayo e ne
havas vera efekto a la publiko.
Fine, la obtenita rezulto esas la desfacileso quan havas la autoro interne
di la socio e la desfacileso por la difuzado di lua libri. Agnoskata roman-
autoro ganas ridinde mikra pekunio-quanto kompare a lua Europana
kolegi ye meza qualeso. Ico instigas lu opinionar ke la traduko di lua
verko esas la unika posibleso por agnoskesar, mem se ita agnosko esas
negranda. Lo esas itamaniere, cetere, ke Nagib Mahfuz ganis Nobel-
premio, e, ke Ala el Aswani o la Libanano Elias Khury diveneskis konocata
autori.
Ita lamentinda panoramo, tre probable, esas justa anke koncernante
Afrika, ube, me konjektas, la situeso esas mem plu mala, o, forsan,
koncernante Rusia od altra mondo-regioni. On povas lore imaginar, se
onu konsideras la kozi vidita de ita nefortunoza landi, rikomenco yarala
di la literaturala aktiveso quale ol eventas singlayare en Francia per centi
de publikigita verki, profesionala librovendisti, tonizanta jurnalaro qua
93
atencigas forte pri la literaturo, premii literaturala qui produktas
agnoskeso, koncize, quantagrade ico povas semblar magiala e fablatra.
Kompreneble, regardar ico de fora loko ne signifikas ke on esas dupo, o
ke on ignoras la fakto ke en la superkonsumanta socii la libro esas
remplasanta la literaturo, ke la granda vendeyi divenas plu importanta
kam la vera librovendeyi, ke la literaturala premii esas ofte tre
kontestata e ke pro la tro granda nombro de publikigaji, le maxim bona
de li ofte esas neremarkita. On povas savar ica omno, ma tamen pensar
ke la tro granda abundo esas plu envidiinda kam la indijo.
(Ek Kuriero Internaciona n°2/2007)
POPULMIGRADO
Ni trovis ulaspeca Britania – ne plus existanta altraloke – meze di
Francia. Adapto a la Linguo Internaciona di artiklo da Jane Warren e
Peter Allen publikigita en la Angla diala jurnalo DAILY EXPRESS
Pro la lokala sinuifanta riveri, la petra ponti, la hegi-serio e la ondizita
kolini, on povas pardonar vu pro pensar ke vu esas en la profundaji di
Britaniana areo rural, tote aparte kande vu promenas alonge la butiko,
jacanta en strado-angulo, di Kevin Walls.
Dop la ekmoda pago-tablo, il havas bonhumoroza vizajo e, dum ke lua
klienti babilas pri diversaji koncernanta la singladia vivo en Unionita
Rejio, il adicionas la kusto di lia kompraji sur lua kaso-enrejistrilo. En
ica fiera lando di «foie gras» (grasa hepatajo di ganso) e di trufii, li pagas
por obtenar Angla marmelado e teo dil fabrik-marko Tetley, tomato-supo
Heinz, Weetabix e porko-socisi.
Ita kelke stranja cenaro pluduras en la mezepokal quartero jacanta meze
di ca urbo ube la rezidanti iranta a la kafeeyi e drinkeyi, pos la fino dil
dio-laboro quik ye kin kloki pdm, povas trovesar drinkanta glasedi de
«ale» (Angla biro), lektanta Britaniana jurnali o diskutanta pri «cricket»-
konkurso eventonta dum la nexta semano-fino. Pro la teo-saloni, la butiki
vendanta la Angla fromaji Stilton e Cheddar e la kirkal koro kantanta
tradicionala Angla himni, onu ne povas evitar remarkar la Angla influo
sur la pitoreska Franca urbo Eymet.
Tamen, mem se on vivis longatempe hike, kande onu vidas «cricket»-
ludanti en la mezo di Francia, lore ico duras esar nekustumala e stranja
experienco. Ne esas dubiti ke Mikra Anglia – quale on nomizas ofte ica
urbo dil 13ma yarcento jacanta an la rivero Dropt -divenis sinonima por
indikar la maxim bona elementi qui kustumale trovesas ye nia latero dil
94
Kanalo. Ma la maxim astoniva kozo pri ca mezepokal fortifikita merkat-
urbo en la regiono Dordogne di sudwest-Francia esas la granda nombro
de resortisanti di Unionita Rejio qui vivas hike dum la tota yaro. De multa
yari ol havas la maxim forta proporciono de Britaniani rezidanta en
Franca urbo, o mem altraloke en kontinentala Europa. Cirkum triimo de
lua 2600 rezidanti naskis en UR (Unionita Rejio).
Inquesto publikigita casemane sugestas ke ne min multe kam quar milion
personi ek la dek milion UR-ani deziroza komprar proprietajo exterlande,
ekmigros dum la venonta yaro, ed intencas livar definitive Britania
motive di lia sucii pri krimini-quanto, situeso dil sanesala servi e la
nekompetenteso dil Guvernerio en Unionita Rejio.
Dum la pasinta 25 yari Eymet subisis vera Britaniana invado. Hike on
povas desintrikar su e ne savar la Franca. Se on volas vivar en Francia ma
sen parolar France, semblas ke ol esas la justa loko ube on devas esar.
«La plu multa de li ne parolas la Franca patuazo*», dicas Nathalie,
Francino laboranta en komputatori-butiko nomizita MCD Informatique
(posedata da UR-ano), elqua asertas ke 80 procent de la klientaro esas
Britaniana.
Nihilominus* ico ne esas la vera motivo por venar instalar su ad-hike, ma
pro ke ca urbeto ofras ulo rara e sentempa. Nome ol esas en la kategorio
de loki pri qui ni obliviis ke li povas existar. Ico esas vera idilio ube on
povas manjar fresha nutrivi dum la plu granda parto de la yaro, ube on
povas – sen riski – ne klozar klefe la pordo di onua domo e ne disipar onua