Усе
Жахлівы дзень!
Антоній
О воіны мае,
Ганіце прэч тугу. Ліхога лёсу
Не пацяшайце смуткам і слязьмі,
З усмешкаю яму зірніце ў твар,
Каб ведаў, што салдаты не здаюцца.
Бярыце, падымайце. З вамі я.
Я вас вадзіў. Я вас любіў. Выносьце.
За ўсё, за ўсё вам дзякуй.
Выходзяць, выносячы Антонія.
СЦЭНА 15
Там жа. Грабніца.
З'яўляюцца наверсе Клеапатра, Харміяна і Iрада.
Клеапатра
Не суджана адгэтуль выйсці мне.
Ах, Харміяна!..
Xарміяна
Не сумуй, царыца.
Уцешся, дарагая!
Клеапатра
Не хачу.
Гатова я найгоршае сустрэць.
Уцехай пагарджаю. Што мне ўцеха!
Вялікай ране — найвялікшы боль.
Унізе з'яўляецца Дыямед.
Кажы, ён мёртвы?
Дыямед
Не, яшчэ жывы,
Але, відаць, канчаецца. Глядзі,
Вось ён. Яго нясуць сюды салдаты.
З'яўляюцца ўнізе салдаты з Антоніем на руках.
Клеапатра
О сонца, спапялі абшар нябёс!
Хай цемра вечная агорне свет!
Антоній! О Антоній! О Антоній!
Ірада, Харміяна, памажыце!
Сябры, сюды яго, сюды наверх!
Ды падымайце ж, падымайце!
Антоній
Ціха!
Антонія не Цэзар перамог,
Ён сам сябе сваёй рукой адолеў.
Клеапатра
О, гэта так! Антонія асіліць
Антоній толькі мог. О гора нам!
Антоній
Мая царыца! Смерць мяне чакае.
Я на хвіліну затрымаў яе,
Каб да былых шматлікіх пацалункаў
Апошні развітальны далучыць.
Клеапатра
Я не магу спусціцца ўніз, мой любы,—
Мяне там схопяць. Не магу. Даруй!
О не. Шчаслівы Цэзар свой трыумф
Не упрыгожыць мной. Не давядзецца!
Пакуль ёсць у кінжала вастрыё,
У яду моц і зубы у змяі,
Не дамся я. Актавія-ціхоня
Не будзе перамогу святкаваць.
Антоній, да мяне. О мой Антоній! —
Дзяўчаты, воіны, ўсе разам, дружна,
Наверх яго!
Антоній
Хутчэй. Я паміраю.
Клеапатра
Які ты цяжкі, мой Антоній любы!
Твой моцны дух свінцом разліўся ў целе,
I не маім рукам цябе насіць.
Каб я магла загадваць, як Юнона,
Цябе падняў бы ў неба бог Меркурый,
З Юпітэрам бы побач пасадзіў.—
Бліжэй! Сюды!..— Адны дурніцы мараць
Мець немагчымае.— Бліжэй, бліжэй!
Антонія падымаюць наверх.
Вось так... Вось так... Я прытулю цябе.
Ты жыў з любоўю і памрэш з любоўю.
Каб я магла агністым пацалункам
Вярнуць табе жыццё, я б смерць прагнала,
Спаліла б смерць.
Усе
О гора, гора, гора!
Антоній
Дай мне глынуць віна. Я паміраю...
Хачу сказаць...
Клеапатра
Антоній
Не плач, не плач... У Цэзара прасі,
Каб гонар і жыццё табе пакінуў. О!..
Клеапатра
Гонар і жыццё? ён разлучыў іх.
Антоній
Яшчэ два словы... Любая царыца,
Будзь асцярожнай. З Цэзаравай світы
Ты можаш верыць толькі Пракулею.
Клеапатра
Сваім рукам я веру, больш нікому.
Антоній
Не засмучайся, не бядуй па мне,
Успомні нашы радасныя дні,
Калі я быў магутнейшым з магутных,
Уладаром народаў і краін...
Я паміраю не як баязлівец,
Што шлем паклаў да ног чужой удачы,
Не ў ганьбе, а як рымлянін, што ў бітве
Ад рымляніна смерць сваю прыняў.
Мой дух слабее... Болей не магу...
вернуться
48
Бязвокая Фартуна! — Фартуна, алегарычнае ўвасабленне лёсу ў старажытных грэкаў і рымлян, увасаблялася ў вобразе дзяўчыны з завязанымі вачамі, якая ляціць, стоячы на крылатым коле, з рогам у руцэ, рассыпаючы дары.