— Жадаем шчаслівага падарожжа,— ён сказаў гэта цёпла, усхвалявана і глядзеў не мігаючы, быццам хацеў запомніць кожную рысачку на тварах касманаўтаў.
— Дзякуем,— адказаў Бурмакоў.
Экран пагас.
Сцяпан Васільевіч пастаяў перад ім хвіліну і тады павярнуўся да Паўла і Віці:
— Будзем працаваць, сябры!
На карме карабля заспявалі песню рухавікі. Павел адчуў, як нібы пацвярдзела пад нагамі падлога, як памацнелі мускулы, як больш упэўненымі сталі рухі цела.
Частка другая
3 ДЗЁННІКА ВІЦІ АСАДЧАГА
25 лістапада. Часам забываю, што знаходжуся не на Зямлі, а на караблі ў космасе. Як тут хораша, як усё да дробязей прадумана! Вось зараз я сяджу ў невялікай каюце — бібліятэцы. Утульнае памяшканне, абсталяванае як трэба: стол, крэслы, уздоўж сцен кніжныя паліцы і шафы (праўда, больш кніг у запісу). Можна чытаць, пісаць (што я і раблю зараз), і ніхто ніколі не перашкодзіць без твайго дазволу.
Сцяпан Васільевіч і Павел Канстанцінавіч не здагадваюцца пра мой дзённік. Не кажу ім не таму, што хачу нешта ўтаіць ад іх. Не, гэта такія людзі, якім я ніколі не змагу схлусіць. А не расказваю пра дзённік таму, каб раптам не падумалі, што мне ўжо захацелася дадому, і не пачалі шкадаваць, што ўзялі з сабой. Маглі ж выбраць і каго іншага. А я вельмі баюся, каб пра мяне не падумалі блага. На караблі ў маіх старэйшых таварышаў клопатаў і без таго хапае. Так што мой дзённік, у якім я пастараюся быць шчырым і аб’ектыўным, застанецца пакуль маёй невялікай таямніцай.
Ну вось і прадмова ёсць. Цяпер можна запісваць галоўнае, уражанні, падзеі. Гэта я абяцаў аднакласнікам. Праўда, мы ўжо закончылі школу і рабяты падаліся хто куды. Ды гэта не бяда, мы дамовіліся, што кожны год у дзень выпуску будзем збірацца, хто б дзе ні быў. (Цікава, як гэта «збяруся» я наступным летам? Пашлю, напэўна, прывітанне з Марса. А што? Я — на фоне марсіянскіх пяскоў! Арыгінальна!) От на такой сустрэчы некалі я і прачытаю свой дзённік.
Пачну з таго, як развіталіся з Зямлёй. Гэта быў такі момант, што ў мяне нават камяк да горла падступіў. Здавалася, яшчэ імгненне, і я заплачу. Добра, што ўтрымаўся. Было б надта сорамна. Спадзяюся, што С. В. і П. К. не заўважылі гэтай маёй слабасці. Лічу, што сапраўднаму касманаўту яе дараваць нельга, і абяцаю быць надалей вытрыманым, суровым. Як С. В. і П. К. Упэўнены, што і ім было нявесела. У С. В. сям’я, У П. К. — мая сястрыца. Выпадкова падслухаў, як ён казаў Валі, што будзе сумаваць па ёй. Пажаніліся б яны ўжо, ці што. Але нешта я збочыў, дзённік усё-такі мой, а не С. В. ці П. К.
Дык вось праз сваю духоўную слабасць я ледзьве не празяваў хвіліну, калі карабель адчаліваў ад станцыі. Адбылося гэта надзіва непрыкметна. Потым ужо стартавыя ракеты вывелі нас у адкрытую прастору, дзе можна было ўключыць нашы рухавікі, не баючыся нанесці шкоду арбітальнай станцыі. Напэўна, гэта быў цікавы момант, калі вогненныя смерчы вырваліся на волю. Але я нічога гэтага, на жаль, не мог бачыць — сядзеў пад каўпаком, як мыш пад мятлой. Бо без ахоўнага прыстасавання атрыманага караблём паскарэння не вытрымала б ніводная жывая істота. Затое мы атрымалі дастатковы разгон. Праўда, рухавікі і зараз працуюць, павялічваючы хуткасць «Набата»: наперадзе ж мільёны кіламетраў. Але цяпер калі гэта і заўважаецца, то хіба ў тым, што на караблі існуе амаль зямная сіла цяжару, і мы жывём і працуем у прывычных умовах.
Трэба адзначыць, што С. В. і П. К. не ўмешваюццаў працу механізмаў. Усім кіруе ЭВМ. Іх у нас дзве, асноўная і рэзервовая. Тым не меней у рубцы ўвесь час знаходзіцца дзяжурны пілот. Асноўная нагрузка ў гэтым сэнсе выпала на долю маіх старэйшых таварышаў. Мне ж за суткі дазваляюць выконваць абавязкі пілота ўсяго тры гадзіны, і то ўдзень. Дзівакі. Сонца ж свеціць не заходзячы. Але мы ўсё роўна прытрымліваемся зямнога падзелу сутак, і кожны раз а дваццаць чацвёртай гадзіне карабельная сірэна абвяшчае надыход новага дня. А на электронных календарах над пультам, у салоне, бібліятэцы заўсёды адзначаецца год, месяц, чысло, гадзіна, хвіліна, секунда. Бо ў касмічным жыцці і секунда мае значэнне. Калі, напрыклад, мы распрацоўваем маршрут сваіх разведчыкаў і месца сустрэчы з імі ў прасторы.
Дзяжуру я з вялікім задавальненнем. Над цэнтральным пультам маецца экран, на якім свеціцца частка неба перад караблём. Можна было б, вядома, весці і візуальныя назіранні: сцены рубкі празрыстыя і толькі закрываюцца ахоўнымі засланкамі на выпадак неспадзяванай сустрэчы з метэарытам. Але экран надзейнейшы для назіранняў. На ім пазначаны каардынаты, указваецца месца ў прасторы, дзе ў даны момант мы знаходзімся, адзначаецца траса — цёмная лінія нібы бяжыць за мініяцюрным серабрыстым караблікам, копіяй нашага «Набата».