— Няхай жыве першы касмічны турнір!
Я не сумняваўся, ведаў, што першым чэмпіёнам назавуць мяне.
Ды так яно і здарылася пазней. Турнір у чатыры кругі я выйграў, зрабіўшы з С. В. і П. К. па адной нічыёй. Перамога была ўнушальная, і, закончыўшы апошнюю партыю, я не вытрымаў (не ўвесь жа час быць сур’ёзным), узлез на крэсла і пракрычаў:
— Я — самы моцны! Я — чэмпіён «Набата» і ваколіц! Слава!
— Дзе ж нам лаўравы вянок узяць? — заклапочана сказаў С. В.
Не ведаўшы яго, можна было падумаць, што ён сапраўды пра вянок думае. Але я з ім ужо, як кажуць, пуд солі з’еў. Таму прывалок нейкую зашмальцаваную анучу (як гэта робаты-чысцілыпчыкі празявалі) і абматаў ёю галаву. Чым не вянок?
П. К., як бывалы рэферы, узняў маю руку і пачаў урачыстую прамову:
— Абвяшчаю зямляніна Віцю Асадчага чэмпіёнам «Набата» і бліжэйшых, а таксама далёкіх ваколіц. Абяцаю ўзнагародзіць першага касмічнага чэмпіёна шахматнай каралевай, вытачанай з марсіянскага...— Тут ён запнуўся, нахіліўся да мяне: — Віця, з чаго табе зрабіць каралеву, га?
С. В. рагатаў больш за ўсіх. Але, калі я ўжо наважыўся злезці са свайго трона, раптам падміргнуў П. К. і сказаў;
— Мацнейшы, Павел Канстанцінавіч? А ці самы?
— Даказаць? — Я надаў твару самы ваяўнічы выраз. Што-што, а шахматную перавагу мне, здаецца, даказваць патрэбы не было.
I нібы пацвярджаючы гэта, П. К. пакланіўся:
— Здаюся!
— Асабіста і я таксама, але...— С. В. пасміхнуўся, ён яўна забаўляўся.
Прызнацца, я не звярнуў увагі на гэтае «але». Мне не было чаго непакоіцца. Нават каб С. В. і П. К. мудравалі над дошкай удвух разам, я з імі справіўся б.
С. В. паглядзеў на мяне, паківаў галавой — відаць, я выглядаў дурнавата ад сваёй ганарыстасці — і сказаў у мікрафон унутранай сувязі:
— Вундэркінд, зайдзі ў кают-кампанію.
Во, дзіва, падумаў я. Вундэркінда я бачыў раней за С. В. Гэтага унікальнага кібернетычнага робата падарылі П. К. таварышы з Інстытута прыкладной матэматыкі. Ён мае рукі і ногі, тулава і твар з ротам, вачамі, вушамі, носам, апрануты ў сапраўдны касцюм, ходзіць так, што ззаду не адрозніш ад чалавека. Вядома, з пункту гледжання тэхнічнай неабходнасці не ўсе гэтыя дэталі былі патрэбныя, хапіла б дасканалага мозгу. Але творцы кібера нібы закінулі наперад, жартуючы ў свой час, што даюць П. К. вернага памочніка для блукання па чужых планетах — П. К. даўно марыў стаць касманаўтам, гэта ведалі. Таварышы П. К. разважалі, што ўжо калі спадарожнікам будзе машына, то хай яна мае чалавечы воблік.
Задума ўдалася. Помню, як Валя ўпершыню сустрэлася з Вундэркіндам. П. К. тады толькі атрымаў яго і запрасіў нас паглядзець падарунак. Я прыйшоў раней. Сядзім, размаўляем. А тут стук у дзверы. Робат, як асоба выхаваная, павярнуўся на стук і сказаў:
— Калі ласка, просім!
Валя ўварвалася і застыла, здзіўленая.
— А ты хто такі? — апамятаўшыся, спытала яна робата, які сціпла стаяў перад уваходам, чакаючы ці каманды, ці пытанняў.
— Вундэркінд! — Звычайна кібернетычныя сістэмы на эмоцыі не праграміруюцца, відаць, гэта пакуль немагчыма, аднак у адказе нашага робата мне пачулася прыхаваная годнасць.
— Тваё імя Вундэркінд? — Валя працягнула руку: — А я — Валянціна.
Робат дакрануўся да яе рукі сваімі мяккімі і моцнымі пальцамі і, зусім як чалавек, салідна прамовіў:
— Вельмі прыемна,— і нават схіліў галаву.
А я падумаў, што зараз ён стукне абцасамі, як сапраўдны фацэтны кавалер. Не стукнуў, толькі дапытліва агледзеў Валю, нібы складаючы ўражанне ці запамінаючы.
Тады робат насмяшыў нас, а пазней я даведаўся, што ён наогул мае неверагодныя здольнасці: валодае вялікімі ведамі ў розных галінах навукі і тэхнікі, можа ацэньваць надвор’е, атрымаўшы заданне — разважае, аналізуе любую магчымую сітуацыю, знаходзячы аптымальнае рашэнне. Зрэшты, гэта самае робіць і ЭВМ сярэдняй магутнасці. Так што, нас з Валяй уразіў больш знешні выгляд робата, чым яго кібернетычмы розум.
Натуральна, П. К. узяў Вундэркінда з сабой на «Набат». Але якое дачыненне меў кібер да шахмат?