— Ёсць у мяне думка, хаця затрымка ў гэтай лёдава-каменнай зоне і адбілася на нашай хуткасці...
Гушча тузануўся, хацеў сесці.
— Ляжыце, Павел Канстанцінавіч,— паклаў яму на грудзі руку Бурмакоў.— 3 часам устанеце. А задумка... Прыкінуў я, што мы пройдзем паблізу Ганімеда, спадарожніка Юпітэра. Нашы хуткасці ў той момант будуць прыкладна роўныя, і нейкі час мы будзем рухацца паралельна. Дык ці не скарыстаць выпадак?
— Увогуле, цікава,— аднак было прыкметна, што ідэя капітана Паўла не захапіла.— Мільён кіламетраў да Юпітэра, і планетка, пра якую мала што вядома. Але асабіста я выбраў бы Сатурнаў Энцэлад. Гэта ж пад самым бокам у такога гіганта! Дзіўнага, прыгожага...
— I магутнага,— дакончыў за яго капітан.— Пакліча пальчыкам, павабіць і не адпусціць.
— А мы загадзя праверым, як далёка распасціраецца Сатурнава гасціннасць і ўлада.— Гушча ажывіўся, нават шчокі паружавелі.
— Вікто́р,— звярнуўся да юнака Сцяпан Васільевіч,— твая думка?
— Спакусліва. У прынцыпе. Але.... Крук, і лічыць трэба добра.
— Пасталеў ты, стажор! — Бурмакоў з цеплынёй глядзеў на экран, на якім віднелася схіленая над прыборамі Віцева постаць.— Вось і абмяняліся меркаваннямі. Цяпер слова за ЭВМ. Дабранач, Павел Канстанцінавіч.
Праз тры дні Гушчу дазволілі ўстаць з ложка — так рашыў кансіліум — Бурмакоў, зямныя медыкі і карабельная ЭВМ.
Павел адразу прыйшоў у рубку, стаў побач з Віцем, які зноў быў на вахце.
— Засумавалі, Павел Канстанцінавіч?
— Не кажы, браток,— раптам расчуліўся Павел.— Здаецца, сеў бы тут і не выходзіў.
— Ага,— хітра прыжмурыўся юнак,— сёння ж сувязь з роднымі.
— От гэта навіна, дзякуй,— Павел сапраўды ўсхваляваўся і падумаў, што хоць капітан і сказаў, нібыта Віцька пасталеў, на самой справе ён яшчэ зусім хлапчанё. Дарослы не намякаў бы на сустрэчу з сваёй сястрой Валяй. Але нічога. Маладосць, а яна, кажуць, хутка мінае. На Зямлю вернецца васемнаццацігадовым.
Гушча адчуў смутак. Многае здабудзе Віця ў гэтым падарожжы. Ды ці не страціць большае? У яго ўзросце чалавеку нялішнія і дзіцячыя, юнацкія радасці.
— Вам кепска? — Віця з трывогай паглядаў на Паўла.
— Прабач, задумаўся.
— Не ўсё прадумалі, пакуль хварэлі? — Бурмакоў нячутна ўвайшоў у рубку.
— Жыццё штораз падкідае повады,— развёў рукі Павел.
— Абы не метэарыты,— падхапіў капітан.— Астатняе неяк адолеем.
ІІІ
«Набат» імчаўся ў прасторы, з кожнай секундай павялічваючы хуткасць.
Бліскучы дыск Юпітэра, падобны спачатку на размаляваную сервізную талерку, не змяшчаўся ўжо ў ілюмінатары. I на экране, злучаным з тэлескопам, касманаўты разглядалі планету па сектарах. Але ўсюды было адно і тое: аміячна-метанавая атмасфера няспынна клубілася, пульсавала, успыхвала цьмяным полымем, патухала.
— Здалёк даволі забаўна, бяскрыўдна,— заклапочана сказаў Бурмакоў.— Як бы не пераступіць мяжы.
— Так, Юпітэр прагны,— падтрымаў Павел.— Вунь колькі нахапаў спадарожнікаў. Больш за ўсіх.
— Думаеце, на нас паквапіцца? — здзівіўся Віця.— Не здужае. Больш як мільён кіламетраў І хуткасць...
— Не забывай, Вікто́р, што аб’ём Юпітэра большы за зямны ў тысячу трыста разоў. I хаця яго сярэдняя шчыльнасць не надта большая эа вадзяную, сіла яго прыцягнення вялізная. Уяві сабе на імгненне, што нехта надта смелы, не паклапаціўшыся пра адпаведны скафандр, ступіць на паверхню гэтага гіганта. Ведаеш, што з ім будзе? Напэўна, сплюшчыць як блін.
— Спаць не буду, а, засну — блін прысніцца,— засмяяўся юнак.
— Легкадумны ты чалавек,— Бурмакоў таксама забаўляўся.— На ЭВМ спадзяешся?
— Мне хопіць і Вундэркінда,— блазнаваў Віця,— Забяру ў сваю каюту. Удвух не так страшна.
Такія жартаўлівыя размовы былі добрай разрадкай пасля вялікіх трывог.
А «Набату» і сапраўды асаблівай небяспекі цяпер не было. Нават тады, калі хуткасць карабля пачала зніжацца і рухавікі запрацавалі нібы на тармажэнне, калі прыборы адзначылі некаторае адхіленне ад курсу. Касманаўты ў любы момант маглі прыдаць караблю новае паскарэнне.
Затое Юпітэр, падобна, злаваўся. 3 яго неспакойнай атмасферы на дзесяткі тысяч кіламетраў вырываліся, як шчупальцы спрута, магутныя пратуберанцы, быццам цэліліся захапіць і дзёрзкіх людзей, і іх «Набат», якія асмеліліся пранікнуць у яго ўладанні. Не дастаючы, пратуберанцы, абяссіленыя, ападалі, знікалі, пакідаючы пасля сябе шэрыя воблачкі. Прыборы-пасткі, што бесперастанна аналізавалі склад навакольнага касмічнага асяроддзя, улоўлівалі атрутныя сумесі, характэрныя для юпітэрыянскай атмасферы.
А неўзабаве вакол карабля пацяплела. Цяпло распаўсюджваў Юпітэр. Яно, здавалася, струменілася аднекуль з яго бяздонных нетраў, у якіх адбываліся, не заціхаючы ні на імгненне, ядзерныя або, можа, якія іншыя складаныя працэсы. Відаць, невыпадкова на марсіянскай схеме залётныя госці памецілі Юпітэр як другое сонца. Напэўна, ён сапраўды некалі быў гарачы, і толькі нечага не хапіла яму, каб стаць зоркай.
Набліжаўся пункт у прасторы, дзе «Набат» павінен быў падысці на найменшую адлегласць да Ганімеда, і перш чым іх шляхі разыдуцца зноў, суткі праляцець побач. Такі момант было заманліва выкарыстаць.
Бурмакоў запрасіў дазволу на высадку на гэтым спадарожніку Юпітэра. Кіраўнікі палёту не пярэчылі, але канчатковае рашэнне пакінулі на погляд саміх касманаўтаў — зыходзячы з мясцовых умоў. I тэлескопы «Набата» нацэліліся на серабрысты мячык, які наплываў з правага борта.
Павел, нібы спяшаўся нагнаць страчаны час, цэлымі днямі вёў назіранні за Ганімедам, спрабуючы загадзя скласці патрэбнае ўражанне, праверыць, ці прыдатны ён да высадкі. Але спадарожнік, падобна, меў характар свайго грознага валадара і, хаця не хаваўся, як той, за атмасферу, раскрываўся не вельмі.
— Венерыянскі варыянт? — быццам спагадліва, пад’язджаў Віця. Весялун, непаседа і жартаўнік, ён не прапускаў выпадку, калі можна было каго-небудзь падчапіць, падкалоць. А Павел тут нібы сам лез у пастку.
— Оптыку нам падсунулі, каб яе агонь спаліў,— паспрабаваў ён даказаць юнаку, што ў сваіх няўдачах не вінаваты.
Ды хіба Віця мог прапусціць такі момант? Тут жа прапанаваў:
— Можа, фільтр падаць, Павел Канстанцінавіч?
Бурмакоў зарагатаў. Яму спадабалася, што жарт з фільтрам, узніклы ў пачатку палёту і забыты за апошнімі нягодамі, ажыў зноў.
Звычайна гарачы, уедлівы, Гушча на гэты раз адмахнуўся ад кпінаў. Яго зараз больш непакоіла, што ўяўляе з сябе Ганімед, ці адпавядае ранейшым і даволі прыблізным даным, здабытым астраномамі ў назіраннях з Зямлі?
А тым часам адлегласць скарацілася, і на Ганімед накіраваліся разведвальныя зонды. Павел быў вымушаны адкласці ўласныя даследаванні і заняцца матэрыяламі, дастаўленымі аўтаматычнымі станцыямі. Не ўсе зямныя апараты вярнуліся. Частка загінула, не паспеўшы падаць аб сабе весткі, некаторыя перадалі адзін-два здымкі, сігналы. Але ўцалелыя сваю задачу выканалі.
Здавалася б, столькі бачылі ўсяго касманаўты за гэтыя месяцы падарожжа, а ўсё роўна з цікавасцю і хваляваннем разглядалі фатаграфіі прадстаўніка шматлікай юпітэрыянскай світы. На паверхні Ганімеда было неспакойна. Ён нібы злаваўся, што людзі асмеліліся патрывожыць яго сон. Адзін аўтамат паказаў, як рушыліся калоніі падобных на вялікія крышталі таросаў, як на гэтыя бессістэмныя нагрувашчванні, прарваўшыся аднекуль з глыбіні, напаўзала падобнае на магму шэрае месіва. Другі апарат ухапіў фотааб’ектывам вывяржэнне газавага аміячнага фантана — ён імкліва ўзлятаў угору і, імгненна замярзаючы, ападаў долу белым снегам.
— Бр-р,— сцепануўся Бурмакоў ад гэтага відовішча.
— Вам яшчэ хочацца на Ганімед? — пасміхаючыся з рэакцыі капітана на халаднаваты пейзаж, спытаў Павел.
— Крый божа, не туды апусцішся — засмокча. Як дрыгва. Разам са «Скакунком»,— Бурмакоў акругліў вочы, але было гэта больш роблена, чым сур’ёзна.
I калі Гушча спытаў:
— Абавязкова апускацца?