А як вядома, цяжар у целе з’яўляецца тады, калі карабель набывае паскарэнне. Яно неабходна, каб дасягнуць пэўнай хуткасці. Да Марса будзем ляцець з хуткасцю пяцьдзесят тысяч кіламетраў у гадзіну. Амаль два месяцы працягнецца падарожжа да яго. Я пытаўся, чаму б нам не павялічыць хуткасць яшчэ, нашы ж рухавікі дазваляюць гэта. Аказалася, толькі таму, што да Марса ўсяго шэсцьдзесят мільёнаў кіламетраў і наш «Набат», разагнаўшыся, не адразу спыніцца. Чаго добрага, мы праляцім яшчэ міма.
Трэба сказаць, што мы пакуль не ўмешваемся ў работу механізмаў карабля. Імі кіруе аўтапілот — з выгляду невялічкая скрынка, унутры якой знаходзіцца кампактная электронна-лічыльная машына. У нас іх чатыры. Яны працуюць адначасова, кантралюючы адна адну. П. К. расказваў мне, што першыя электронна-лічыльныя машыны былі надзвычай складаныя і грувасткія. Прынамсі, машыны такой магутнасці, як нашы, мелі вельмі складаную схему, дзесяткі тысяч электронных лямпачак. I ў дадатак да ўсяго гэтага, былі вельмі капрызныя. Вядома, на іх у палёце, накшталт нашага, спадзявацца было нельга. А ў нас машыны іншыя. Яны цалкам сабраны з керамічных пласцінак, на якія метадам друкарскага мантажу нанесены вузлы схем. Замест электронных лямп пастаўлены крышталікі паўправаднікоў. Энергіі для сілкавання гэтых машын патрэбна нямнога. Адна сонечная батарэя дае яе дастаткова. А іх жа ў корпусе карабля знаходзіцца больш дзесятка. Калі мы аддалімся ад Сонца, электраэнергію дадуць уранавыя батарэі.
Калі карабель вядуць аўтаматы, то можа ўзнікнуць пытанне: а што робіць тады дзяжурны пілот. О, у яго таксама абавязкаў хапае. Над цэнтральным пультам кіравання ўстаноўлены экран. На ім заўсёды свеціцца тая частка неба, дзе мы ў гэты момант знаходзімся. Сярод зорак адзначаецца наша траса, якая бяжыць за мініятурным касмічным караблікам — копіяй нашага. Час ад часу дзяжурны правярае, ці правільны курс, а калі трэба адхіліцца, даручае машынам вылічыць новы шлях карабля.
Але галоўны занятак дзяжурнага — назіранні. 3 такой вышыні Сусвет выглядае зусім інакш, чым з Зямлі. Таму і П. К. і С. В. увесь час ля прыбораў. Яны ж абодва вельмі цікавяцца астраноміяй. Шкадую, што пакуль ім нічым не магу памагчы. Не ўмею. Буду вучыцца!
Для мяне, між іншым, была складзена спецыяльная вучэбная праграма яшчэ перад стартам. А падручнікаў тут хапае. Усе паліцы ў бібліятэцы запоўнены. Праўда, гэта не тыя кнігі, якімі мы прывыклі карыстацца на зямлі. Варта мне працягнуць руку да адной з шуфлядак, і я бяру там малюсенькі карабок, разы ў два менш, чым запалкавы. Адкрываю — маленькі крышталік. Нават у лупу на ім нічога незвычайнага не заўважыш. Аднак, калі ўставіць крышталік у электронны мікраздымальнік гукаў, то можна пачуць або ўбачыць тэкст кнігі, канцэрт, кіно, спектакль. Праз гэтыя крышталікі я магу паслухаць лекцыю, атрымаць навуковую ці тэхнічную даведку, якая можа мне спатрэбіцца ў час вучобы або пазней, за работай. Здорава!
Неба мне не надта падабаецца. Яно цёмнае-цёмнае, а на ім — яркія, нерухомыя зоркі, нібы намаляваныя. Вось каб мы былі блізка да іх, тады іншая справа, а так — марная трата часу.
Асноўную частку карабля займаюць склады паліва атамных рухавікоў. Яно надзейна ізалявана ад адсекаў, дзе схаваны запасы канцэнтраваных прадуктаў харчавання, вады, вадкага кіслароду. Дапаможныя машыны, якія нам спатрэбяцца, калі высадзімся на планету, знаходзяцца ў спецыяльных элінгах. Гаспадарчыя памяшканні размясціліся ў цэнтральнай і задняй частках карабля. Пярэдняя ж, значна меншая па плошчы, прызначана для жылля і сістэм кіравання. Спім мы ўсе ў адной каюце. Вось у нас гімнастычная зала, аднак С. В. усё роўна прымушае нас у час зарадкі бегаць па трапах ледзь не ўздоўж усяго «Набата». Працуем мы або ў бібліятэцы, або ў хадавой рубцы, або ля аўтаматаў.
Неяк на трэці дзень пасля старту я практыкаваўся на пятай, запасной, лічыльнай машыне, спрабуючы самастойна вылічыць, ці не перасячэцца арбіта блукаючага астэроіда Гермес з трасай нашага «Набата». Рашыўшы гэтую задачу, я захацеў вылічыць, на колькі нам хопіць запасу кіслароду. Шчыра сказаць, атрымаўшы разлікі, я збянтэжыўся. Выходзіла, што на паўгода. Я паказаў іх С. В. ён усміхнуўся:
— Давай разам гграверым.
Мы задалі машыне новую праграму, у якой паставілі пытанне так: «На які час у нашых умовах хопіць нашых запасаў кіслароду». Праз імгненне апарат даў адказ: «На год, не лічачы хларэлы».
— Ты браў толькі тое, што мы маем. А машына «ўспомніла», што паветра, якое мы выдыхаем, ачышчаецца ад вуглекіслага газу двума спосабамі. Першы — механічны, рэгенерацыя. Дарэчы, з дапамогай складаных рэгенерацыйных працэсаў мы ўзнаўляем і ваду. I другі — хларэла, зялёная аднаклеткавая вадзяная расліна, кілаграм якой дае ў суткі дзесяць кубаметраў кіслароду — у чатыры разы больш, чым патрэбна аднаму чалавеку. Гэта крыніца ў нас практычна невычэрпная. Але аўтамат «не ведае», колькі пражыве хларэла, і таму не ўлічвае яе.