— Вось дык штука,— збянтэжана сказаў Павел. — Самая звычайная багна. Патрымай мацней трос, я паплыву.
У час трэніровак яшчэ на Зямлі Павел вучыўся лазіць па скалах, скакаць з парашутам, падоўгу вісеў уніз галавой, суткамі знаходзіўся ў стане бязважкасці. А вось падрыхтаваць яго да такой простай справы, як плаваць, апранутаму ў касмічны касцюм, нікому не прыйшло ў галаву. I шкада. Гэта Павел зразумеў, як толькі адштурхнуўся нагамі з дна. Касцюм на паверхні быў вельмі лёгкі, зручны, амаль не перашкаджаў хадзіць. А ў вадзе цягнуў уніз. Павел зрабіў яшчэ адну спробу паплыць, але зноў толькі замуціў ваду і, знясілены, падаўся назад.
— Можа на ўсюдыходзе паплывем? — параіў Віця.
— Не, трэба на лодцы, усюдыход замуціць ваду нават больш, чым я.
Прыйшлося вяртацца да ракеты, дзе была гумавая лодка. Пакуль напаўнялі паветрам лодку, сонца паднялося ў зеніт.
— Даволі горача,— Павел зірнуў на Віцю і ўбачыў, што ў таго таксама на ілбе выступілі кропелькі поту.
Тэрмометр паказваў на сонцы плюс дваццаць градусаў. Цеплыня нібы размарыла прыроду. Над возерам дрыжэла мроіва. Карычневыя галінкі ніжэй схіляліся да вады. Але што гэта? Яны ўжо не былі голыя. Маленькія, вузенькія блакітна-зялёныя лісцікі на іх прагна цягнуліся да сонца.
Павел устанавіў мікраплёначны кінаапарат, які мог прасачыць усе змяненні ў раслінах. Настроіўшы лакатар, які павінен быў падаць сігнал, калі ў зоне яго агляду з’явіцца новы прадмет, яны селі ў лодку. Віця асцярожна кіраваў, Павел, лежачы на карме, час ад часу браў пробы. Яны праплылі ўжо з кіламетр, а другога берага ўсё яшчэ не было відаць нават у бінокль.
Спыніліся. Пабраўшы кінаапараты, застылі на сваіх месцах. Не гаварылі адзін аднаму нічога, але кожны спадзяваўся, што вось зараз да лодкі падплыве якая-небудзь рыба ці, можа, іншая якая марсіянская істота.
Мінула больш за гадзіну. Сагрэты сонцам, Віця ледзь не задрамаў, спалохана матнуў галавой і… не паверыў вачам. Плыні, здаецца, не было, а іх аднесла далёка на поўдзень ад ракеты.
— Вяртаемся, — рашуча сказаў Павел. — На ўсюдыходзе адправімся на поўнач. Трэба даведацца, дзе пачынаецца гэта возера.
Вакол ракеты ўсё было па-ранейшаму. Толькі зноў здзівіў хмызняк. На яго галінках з’явіліся вострыя калючкі.
Павячэраўшы, Павел з Віцем селі ля ілюмінатара і дзяліліся ўражаннямі.
— Я ўпэўнены,— гаварыў Віця,— у возеры ёсць жыццё.
— А мяне вось што цікавіць. Адкуль на хмызняку калючкі? Ад каго абарона?
Яны гаварылі шмат і заснулі толькі на досвітку, так і не ўбачыўшы нічога незвычайнага.
Раніцай, пакуль Павел правяраў усюдыход, Віця рашыў зрабіць зарадку. Ён і ў палёце стараўся падтрымліваць сваю добрую спартыўную форму. Глеба была роўная і цвёрдая, і ён бег уздоўж берага, не гледзячы пад ногі. За ноч лісточкі на хмызняку падраслі, пацямнелі. Калі так пойдзе, думаў Віця, праз дзень-два з-за хмызняку ўжо не ўбачыш возера.
Раптам Віця, падвярінуўшы нагу, упаў на пясок. Падняўшыся, недаўменна агледзеўся і заўважыў ямку, у якую трапіла яго нага. Гэта было так незвычайна, што Віця нават памацаў пясок, які асыпаўся пад ягоным абцасам. Дагэтуль на пяску ён бачыў толькі свае сляды. Дык можа і гэта яго след ці Паўла Кннстанцінаівіча? Але тут жа ёін заўважыў яшчэ адну ямку, потым яшчэ… Яны знаходзіліся адна за адной на аднолькавай адлегласці і вялі ад хмызняку ў возера.
— Павел Канстанцінавіч! Павел Канстанцінавіч!
Віця крычаў так нема, што Павел, кінуўшы ўсё, пабег да яго.
Сумнення не было. Гэтыя сляды пакінула нейкая істота.
— Яна ў возеры,— выказаў меркаванне Віця.
— А мо там? — Павел паказаў у працілеглы бок, на пяскі.
— Зрабіце злепкі і фотаздымкі слядоў,— падказаў Бурмакоў, які слухаў іхнюю размову.
Павел з Віцем вызначылі, што істота ішла да возера. Але адкуль і чаго?
— У возеры мы нічога не заўважым. Накіруемся ў працілеглы бок, па слядах,— прыняў рашэнне Павел.
Праз некалькі хвілін усюдыход узяў кірунак на захад.
Мясцовасць неўзабаве пачала мяняцца. З’явіліся курганы. Мінулі некалькі паваротаў між крутых узгоркаў, і перад вачамі адкрылася даліна. Пасля аднастайнай голай пустыні яна здалася цудоўным кутком. Пасярэдзіне даліны павольна несла свае серабрыстыя хвалі шырокая спакойная рака, а паабапал яе стаяў лес, дзе раслі нейкія дзіўныя дрэвы, падобныя да сасонак ці піхтаў. I нават трава, зусім як зямны асот, расла на невялічкіх лужках і палянках.
Зачараваныя нечаканай і незвычайнай карцінай, людзі доўга не маглі адвесці ад яе вачэй. Хай сабе такіх аазісаў сярод мёртвай марсіянскай пустыні мала. Але яны ёсць. І хто ведае, што за істоты знаходзяць тут прытулак.
Нарэшце ўсюдыход прыглушана завурчаў і папоўз уніз. На ўскрайку лесу яны зноў спыніліся. Дзіўнымі здаліся гэтыя лес і луг. Мікрафоны не ўлоўлівалі ні спеваў птушак, ні стракатання конікаў, у траве не было відаць кветак. Толькі грозны шум чуўся аднекуль з гушчару.