— Значыць, наша цяперашняе падарожжа не будзе вельмі доўгае?
— Так,— адказаў Бурмакоў.
— Але прычым тут старая дыскусія, матэрыялы аб якой вы загадалі мне прачытаць?
— А раптам на Марсе мы сустрэнем нейкія сляды? Калі касмічныя госці былі ў нас, то яны, напэўна, пабывалі і там.
— Я велымі рады, Сцяпан Васільевіч, што мне выпаў гонар адправіцца ў космас разам з вамі,— Павел сказаў гэта шчыра і проста. Бурмакоў падняўся з крэсла і моцна абняў свайго будучага спадарожніка.
— I я рады таксама. Мы пабываем на Марсе. Але гэта толькі пачатак, пробны палёт. У перспектыве — знешнія планеты сонечнай сістэмы, бліжэйшыя сузор’і, яікія вы ведаеце вельмі добра.
Дык вось чаму Бурмакоў выбраў сабе ў спадарожнікі яго. Марс — гэта толькі пачатак. Не, Павел ніколі не думаў, што яму прыйдзецца разважаць пра зоркі як пра нешта рэальнае, што ён можа назіраць іх не толькі ў тэлескоп, а і з часам ступіць на іх паверхню.
Павел падняў на Бурмакова вочы, яны гарэлі радасцю. Той падышоў, сеў побач.
— Наша падарожжа будзе складанае, небяспецнае. Веру, веру,— спыніў ён Паўлаў жэст пратэсту,— вы не адступіце. Але яшчэ больш цяжкія будуць палёты ў кірунку далёкіх светаў. Яны запатрабуюць вопытных астралётчыкаў. У сувязі з гэтым Касмічны цэнтр мяркуе паслаць з намі яшчэ аднаго, юнака з выдатнымі матэматычнымі здольнасцямі, каб ён цяпер, у менш напружаных умовах, набыў вопыт касмічных палётаў, які спатрэбіцца пасля. Вядома, калі згодзяцца бацькі, бо бадай ці знойдзецца школьнік, які адмовіўся б ад гэтага.
— Сцяпан Васільевіч! — ажывіўся Павел.— Я ведаю такога хлапчука. I матэматык, і чэмпіён нашай рэспублікі па лёгкай атлетыцы.
— Добра ведаеце?
— Добра. Брат маёй… нявесты,— апошняе прызнанне ў Паўла вырвалася нечакана, і ён разгублена зірнуў на Бурмакова.
Сцяпан Васільевіч хітравата прыплюшчыў вочы:
— Буду мець на ўвазе. А цяпер паедзем. У Маскву. Таксама некалі ўспамінаць будзем.
— Я думаў… — Павел не дагаварыў да канца.
Сцяпан Васільевіч зразумеў:
— Хіба я не буду ўспамінаць Зямлю? Буду. I шкадаваць буду. Але не ляцець не магу. Гэты палёт — мара ўсяго майго жыцця. Няхай праз некаторы час чалавек пабывае ля далёкіх зорак, пазнае глыбей законы руху матэрыі, існавання арганічнага ці якога іншага жыцця. Тыя экспедыцыі прынясуць чалавецтву такія веды, аб якіх мы і марыць пакуль не адважваемся. I гэта будзе! I я шчаслівы, што мне выпала зрабіць яшчэ адзін крок на доўгім і цяжкім шляху заваявання космасу.
Ніколі Павел больш не бачыў Бурмакова такім гаваркім, ніколі больш той не спавядаўся яму ў сваіх пачуццях. Але гэты вечар запомніўся Паўлу на ўсё жыццё.
V
Для чалавека любой эпохі падарожжа ў космас будзе рамантыкай, якая мяжуе з летуценнем. Бо надта доўга чалавек не мог вырвацца з палону зямнога прыцягнення. I толькі касманаўт ведае, што, акрамя рамантыкі, ёсць яшчэ цяжкая праца, якая пачынаецца з падрыхтоўкі да палёту.
Першую ноч у акадэмічным гарадку Павел, як і напярэдадні ў Мінску, спаў дрэнна. А потым… Потым ён засынаў, ледзь дакрануўшыся да падушкі.
Урэшце, Павел меў мала часу, каб траціць яго на ўласныя перажыванні. Ён вельмі хацеў ляцець і таму стараўся найлепшым чынам падрыхтавацца.
Дом, што хаваўся ў бярэзніку, крыху збоку ад галоўнай дарогі, не прыцягнуў Паўлавай увагі. Яму і ў галаву спачатку не прыйшло, што тут ён правядзе не адну гадзіну, займаючыся напружанай і можа крыху аднастайнай работай.
На парозе дома яго сустрэла жанчына, апранутая ў белы медыцынскі халат.
— Заходзьце,— запрасіла яна і ўзяла Паўла за руку, як малога.
Павел паслухмяна пайшоў за ёй. Жанчына падвяла яго да групы незнаёмых людзей, якія стаялі ў вялікай, падобнай на цыркавы манеж, светлай і нечакана высокай зале. Кожны з гэтых людзей павітаўся з Паўлам за руку, назваўшы сваё імя. Павел з цікавасцю азірнуўся.
Пасярод залы стаяла цэнтрыфуга. Напэўна, такая ж самая, як і тая, на якой некалі трэніраваліся першыя касманаўты і аб якой Павел многа чуў і ведаў. У самую столь упіралася сталёвая вось, ад якой разыходзіліся дзве стрэлападобныя рукі-фермы. Да адной была прымацавана супрацьвага, да другой — нешта падобнае на кабіну пілота ў хуткасным рэактыўным самалёце.
Жанчына, якая прывяла Паўла, сказала:
— Здароўе ваша выдатнае. Але для касманаўта гэта не ўсё. Ён павінен прывыкнуць да тых умоў, якія, магчыма, сустрэнуцца ў экспедыцыі.
Паўла пераапранулі, пасадзілі ў кабіну, перапавілі добрым дзесяткам правадкоў, якія цягнуліся да прыбораў.