I адказала Жэля жалобная, чорная, адказала некаму, але ж не вясёламу мне:
— Не пайду з табой нікуды, а яшчэ пакараю цябе, Дняпро Славуціч!
Ох і скача вавёрачка яснай іскрынкаю, рухавай, вясёлаю! Арэхі ў лапцы спрытна трымае, а старанна хавае. Дзе і што цікавага ёсць — вы глядае... То ўверх па гонкім ствале пабяжыць, то ўніз заспяшаецца, як быццам нізавошта не хоча спазніцца. Вочкамі цепае, а хвосцікам гладзіць калючыя галінкі. I не балюча ёй!
— Цок-цок-цок! Калючых галінак не баюся! А да цябе зусім не гарнуся!
— А чаму гэта да мяне зусім не горнешся?
— А за тое, як ледзьве свет не спляжыў, волю сабе здабываючы! Ледзьве мяне ж не пазбавіў радасці з гэта свету цешыцца! Навошта ты зусім такі?
— Ох і шкодная! Не прабачыш, не падаруеш!
— А за што дараваць злыдню, якому чараў простых замала?
I адкуль уведала толькі... Як вынес Дняпро Славуціч мяне з таго свету, што за хамутом быў схаваны, дык сонцу я пакланіўся, ягонай спагады прасіў. Пасмяялася з мяне ласкавае, мілае. Абяцаннямі болей не спакушала, а славу няпростую прадказала. Маўляў, няўжо думаю стацца слаўным толькі з таго, што перабягу шлях яму, тройчы светламу... Але ж мае вялікія сляды на зямлі бачыць. А ці спытала, навошта мне няпростая слава? Ужо спатоліўся ёй! Сказаў тады шчыра, што не жадаю і простай...
Не пакрыўдзілася на мяне сонейка. Не агонь Перуновы з таго да мяне прыляцеў. Дзівам нябачаным з'явіўся цуда-юда з далёкай зямлі... Паклікаў мяне да бойкі.
Выклікаў мяне цуда-юда на бойку. Так няпростую славу знайшоў, відаць, сонцава слова паслухаўся. Дык ці дзіва, як шукаю і чараў няпростых, каб Дзіву таму пытлю ўваліць. А ты на мяне цокаеш злосна... А сама дурэць ахвочая!
— Цок-цок-цок! Толькі паспрабуй паквапіцца на мае арэхі! Я ж табе!
— А што? У тых арэшках залатых чары вялікія схаваліся?
— А можа, і схаваліся... Адкуль табе гэта дазнацца?
Няма адкуль гэта дазнацца, твая праўда. Як спустошаны па свеце хаджу, нідзе не спыняюся, ні ад каго спагады не чакаю. Не-не — і прымроіцца за плячыма жалобная з лебядзінай хадою. Не сляды пакідае, а слёзы. Я пакідаю толькі сляды...
Гарады. Гарады. А што апроч іх? З таго і зайздрошчу табе, вясёлая, што радасць залатую сабрала. На славу не паквапілася. Волі не страціла. Скачаш лясамі, бяжыш як быццам хутчэй за чалавечую думку...
— Хі-хі! Цок-цок! Хіба ж можна бегчы хутчэй за чалавечую думку?!
Калі думка — гэта ж ты, мабыць, можна... Не зачаплю твае залатыя арэхі! Падкажы адно, як цуду-юду таго адолець. Як жалобную прэч ад сябе прагнаць... Ты ж ведаеш усё!
— Эх! Каб усё ведала, то сонцам па-над светам хадзіла б!
— Не пасылай мяне да сонца. Пасварыўся моцна з ім...
— А ты не пытайся ў мяне замнога! Бач, сквапны які! То хоча ён славы, то не хоча... Але ўсяго табе мала.
— Болей за ўсё шкадую, як захацеў стацца слаўным, але ж не ведным. Не абазнаным. Дык падкажы, што мне рабіці?
— А што ж тут падказваць, — вавёрачка жвава заварушыла хвосцікам. — Цуда-юда той нябесным гневам створаны. Ацішыш палкі, агнёвы — і ён сам знікне, быццам не было зусім...
— Адно здагадацца трэба, як агнёвы ды вадою заліць...
Паглядзела на мяне рыжая шчыра, пранікліва, штосьці павучальнае зацокала. I скок-паскок з галіны на галіну, з яліны на яліну пакуль з вачэй не знікла. З каго мне цяпер цешыцца?
I застаўся з нябесным гневам, як быццам спаткаўся са сваім...
Вакол мяне былі непраглядныя хмары. Мглістыя. Цёмныя, клублістыя. I чамусьці здавалася, што зусім жывыя. Ляцець праз іх — не даляцець. Не дапасці да зямлі, куды так прагнуў патрапіць. Навошта мне туды? Няма чаго, але ж лячу не сваёй воляй. Я і сам не свой. Народжаны чужым гневам і з таго магу адчуваць толькі гнеў. Дыхаю полымем, а крыламі ганю спляжаны ўшчэнт попел.
Я спапяляю ўсё, чаго толькі дакранаюся. Мабыць, і хацеў бы чыніць па-іншаму, але ж не магу. Гнеў не можа быць літасцівым... Адкуль ведаю пра літасць, як сам ніколі не бачыў яе? А здагадаўся, як і пра зямлю, што схавалася ад мяне ў непраглядным покрыве хмар... Мабыць, спадзяецца: іх малыя дажджынкі зальюць маё гнеўнае вогнішча. Дарэмна спадзяецца. Я не баюся вады, хоць сам даўно стаўся чыстым агнём. I з таго чую біццё самага гарачага сэрца. Зыркага. Паляманага. Моцнага.
Забяру яго! Навошта такое сэрца смяротнаму? З гэтым сэрцам стануся роўным майму неміласэрнаму стваральніку, які б'е перунамі зямлю, грозіцца і жадае вечнай бойкі. Вызвалюся з ягонай палоннай волі, сам стану грукацець страхатліва, скаланаючы празрыстыя нябёсы. Забяру іх сабе, хоць яны і ў сем столак. Забяру сабе зямлю, якая ў неба чуйна ўглядаецца. Забяру адно смяротнае сэрца...
— Дзе ты схаваўся, малы ды слабы?! Выходзь са мною біцца!