— Вось, удалося яшчэ раз пабачыцца, доктар, — голас пані нібыта кульгаў, як i яна сама. — Сам бачыш, засталося мне нядоўга.
Бутрым уважліва глядзеў на жанчыну, якая зрабіла яму столькі зла.
— Я б мог памагчы вам. Дыета, масаж, мікстуры...
— Не трэба, доктар, позна, — кабета пачала задыхацца, нібыта доўга бегла, і спыніла рухам Лёдніка, які пацягнуўся быў да яе. — Я ведаю, што да Калядаў не дажыву. Што ж, час адказваць перад Богам... Думала, гэты год правяду пры двары, скарыстаюся ласкай караля, здабыўшы для яго і ягонага пляменніка дзіду святога Маўрыкія... Мне ж нябожчык граф Мануцы пакінуў цэлую павуту сваіх людзей паўсюль, каб прыглядала за ягоным сынам... Утрымліваць іх нятанна, але я шмат пра што даведваюся першай...
Іншымі словамі, фаварыт караля Нікола Мануцы, які выхоўваў пазашлюбнага каралеўскага сына як свайго, уласных шпегаў перадаў хаўрусніцы-інтрыганцы Тэрэзе Радзівіл, палюбоўніцы караля...
— Мяне пры двары даўно адсунулі ўбок, амаль скінулі ў гнілое сена, — крыва пасміхнулася пані Тэрка. Яе твар за апошнія гады яшчэ больш азыз, пад чорнымі пукатымі вачыма набрынялі цёмныя прыпухласці. — Вось, скарыстала шанец, заадно, думаю, цябе пабачу. А мо і зноў палюбуюся, як цябе дратаваць стануць.
Пані Тэрэза, былая няверная жонка Пане Каханку, адкінулася на сцяну карэты, і Вырвіч пачуў ейны вар’яцкі смех.
— Я пражыла цікавае жыццё, доктар. Усякае ў ім было, ніякі тэатр не пакажа. Але... — пані Тэрэза адвярнулася, і Вырвіч не мог разгледзець ейны твар. Аднак голас кабеты зрабіўся нейкім адчайным. — Гэта я толькі нядаўна зразумела... Не было ў мяне больш палкіх, больш гарачых перажыванняў, чым калі я назірала, як ты пакутуеш, доктар. Тады, у Белакамскім замку, калі я прыціскала распаленае жалеза да тваіх грудзей... Пасля — калі ты ўзяў на сябе правіну сына, і цябе ў Ашмянах сцябалі ля слупа... Ты не ведаў, а я прыехала паглядзець. Я сядзела вось так у карэце і назірала праз акно, як на тваю спіну апускаецца бізун. Зноў, і зноў, і зноў... I я атрымлівала такую асалоду... Ніколі — ні ў ложку караля, ні з іншымі сваймі мужчынамі — я не атрымлівала такой асалоды...
— Я ж казаў, ваша княская мосць, гэта паталогія... — сумна прамовіў Лёднік.
Пані Тэрка зноў зарагатала:
— Гэта я і сама ведаю, доктар, што паталогія. Але я толькі на парозе смерці зразумела, наколькі ў мяне ўсё перакручана. I ўявіла, а як было б, калі б я цябе не мучыла, а... Якая ж я вартая жалю... Вось я, дачка вялікага гетмана кароннага, княгіня, залежу ад увагі бязроднага, непрыгожага і немаладога клісцірніка... Сачу за кожным ягоным крокам. Кідаюся на падлогу, калі даведваюся, што ён зноў ажаніўся... Гэта ж блёкат!
Дык вось хто паслаў Аляксандру Лёдніку агідны ліст...
Княгіня Радзівіл зноў пачала задыхацца, потым паднесла да носа бутэлечку з нейкім рэчывам, некалькі разоў удыхнула...
— Вам нельга хвалявацца, ваша мосць, — ціха, амаль ласкава прамовіў Бутрым.
Вырвіч скасавурыўся на Меланхолію, якая падслухоўвала побач — ніякага здзіўлення, быццам кожны дзень ейнаму мужаньку прызнаюцца ў каханні княгіні.
— Ведаеш, доктар, як я была маленькая, калі выціналася аб што-небудзь, падбягалі нянькі і пачыналі караць той прадмет, аб які я выцялася. Скажам, сцябалі зэдлік. Вось табе за тое, што зрабіў князёўне Тарэсцы балюча. I мне прапаноўвалі пастукаць па тым зэдліку. Неяк я такім чынам кацяня сваё забіла, якое мяне падрапала.
— Я не кацяня, пані Тэрэза. Я больш трывалы. Вы не забілі мяне.
Што ж ён так супакойліва... Вырвіч гэтай мегерай падлогу б выцер.
— Трывалы. Моцны. Настолькі моцны, што можаш мне прабачыць. А вось я сабе прабачыць так і не змагла. Ідзі, доктар, жыві са сваёй гардыянкай. Неяк я наймала яе праз слуг — чыста д’ябальскае стварэнне.
Вырвіч зыркнуў на Меланхолію — тая толькі белымі брывамі варухнула: маўляў, на каго толькі я не працавала.
— Дазвольце, я ўсё-ткі дашлю вам мікстуру, палегчыць боль... Куды даслаць? У Гародню, Варшаву?
— Не, доктар. Ты вось зараз палегчыў мой боль. Калі выслухаў i не абсмяяў. Жаба табе ўжо сказаў, што дом табе вяртае? Мой развітальны падарунак. Усё, бывай. Болей я ў тваё жыццё не палезу.
Лёднік выйшаў з карэты, і яна адразу ж ірванула прэч.
Мы зямля і ў зямлю адыдзем.
Усе паспяшаліся пакінуць месца няздзейсненай баталіі... Пра пачутае маўчалі. Бутрым узяў Меланхолію за руку, так і пайшлі. Ідылія, халера. Прэтэндэнт у мніхі і забойца.