Гасцям прынеслі пачастунак — вяндлінку, ды зусім нядрэнную. Знерваваны Пфальцман абсунуўся ў крэсле з ільвінымі лапамі і стомлена лаяў падступнага аптэкара, праз якога самыя важныя артысты Слонімскага театра страцілі дзеяздольнасць. Ды чаго хацець ад габрэя — толькі і глядзіць, як шкоду хрысціянам учыніць.
Лёднік незадаволена падціснуў вусны:
— Падлюкі і добрыя людзі ёсць у кожным народзе, Якубе. Слова гонару — Давыд Ляйбовіч чалавек сумленны і ніколі шкоды пацыенту не ўчыніць. Ну сам падумай нашто яму псаваць сабе рэпутацыю, тым больш перед такімі багатымі кліентамі!
Пфальцман раздражнёна хмыкнуў:
— Ты, Баўтрамеюс, заўсёды вадзіў сяброўства з юдэямі... І не прасі, не падумаю выпускаць твайго клятага Давыда. Падумаць толькі, варта было скарыстацца ягонымі пудрамі — у артыстаў скура пухірамі, а галоўнае, страўнікі скруціла. Ладна, трое з іх прыгонныя, ix не так шкада... Але семярым вялікі гетман па дваццаць дукатаў у год плоціць! Ажно з Бадэна іх выпісвалі... Уцякуць жа, заразы.
Пранціш сустрэўся з Бутрымам позіркам: якраз адтуль блазны, куды ім ехаць! Варта было б параспытвацца.
— А галоўнае, фройляйн Грэтхен жыватом пакутуе.
З прычытанняў вынаходніка вынікала, што тая Грэтхен мусіла выконваць вельмі важную ролю падчас урачыстай сустрэчы слонімскага ўладара.
— I не заменіш нікім! З вясны дзеўку трэніравалі, колькі страхаў у яе было, думалі, што заб’ецца. Дзе такую спрытнюгу знойдзеш цяпер, ды каб з тварыку нічогенькая...
Бутрым рашуча падняўся, не ўзяўшы ні скрыліка вяндлінкі — адзін хлеб з капустай жаваў, поснік.
— Хопіць жаліцца, Якаб. Я ўцяміў. Пайшлі, агледжу тваіх хворых, Гасподзь дапаможа. Але з умовай: хай Давыд да нас далучыцца. Які сэнс яго ў вязніцы квасіць? Калі ён схібіў — хай дапамагае выпраўляць.
Пфальцман ажывіўся — ясна, што ўвесь гэты час толькі і думаў, як выкарыстаць уменні былога сябра. Але ўмова яму не спадабалася.
— Нехрысця браць — зноў няшчасці наклікаць. Мая жонка ягоныя парфумы нават святымі рэліквіямі свянціла, каб ачысціць ад суроку... Добра, сама не паспела скарыстацца тымі пудрамі, хацела менавіта да прыезду ягонае княскае мосці ўпрыгожыцца.
— Фрау Эльза?! — здзівіўся Пранціш, ледзь не папярхнуўшыся такайскім, адпітым з келіха зялёнага шкла, вырабленага на мясцовай гуце.
Не памятаў ён, каб дабрэнная, але практычная жоначка вынаходніка была дужа забабоннай, дый сініламі-чырваніламі не тое каб карысталася...
— Мая дарагая Эльза даўно ў зямлі, — цяжка ўздыхнуў Пфальцман, пацёршы зморшчаны лоб. — Гнілая гарачка... Шкада, дзетак нам так і не ўдалося нарадзіць. Мінулым годам я другі раз ажаніўся — з фрау Магрэтай, удавой тутэйшага аканома. Кабета пачцівая, набожная, гаспадарлівая...
У голасе немца гучала сапраўдная пяшчота да тае Магрэты.
— Што ж, хай шчасціць у новым сямейным жыцці, Якубе... — стрымана пажадаў Лёднік, у якога відавочна круцілася ў галаве: «Не мне цябе судзіць». — Але я папрасіў бы ўсё-ткі прывесці Давыда. Запэўніваю, ён нікога не сурочыць.
Пфальцман насупіўся — з-пад азызлага, бязвольнага аблічча паказаўся той пан Магнус, якога ўсе ў Слоніме баяліся да ікоткі.
— Габрэя свайго пабачыш, калі дапаможаш мне выблытацца з сітуацыі, куды ён мяне загнаў. Не раней.
Што ж, чыя карчма — таго і музыкі.
Для прыдворных артыстаў пабудавалі прыгожыя дамкі, што нагадвалі пернікі. Артысты таксама нагадвалі пернікі. Падпечаныя i троху паабкусаныя. Язвы на тварах, пякучка ў страўніках. Але Пфальцман загадаў сагнаць хворых у свой прасторны кабінет у Камедыяхаусе, — хоць Лёднік абурана заяўляў, што абавязак урача — ісці да ложкаў хворых самому. Пан Магнус лічыў, што занадта вялікі гонар — адведваць блазнаў, але жадаў асабіста прысутнічаць пры аглядзе. На нагах трымаюцца — прыкульгаюць самі, не разваляцца.
Прыкульгалі. Найгорш давялося нядаўняму прыгажунчыку па імені Вільгельм, які неадменна іграў усіх Парысаў ды Селадонаў — мусіць, спадар асабліва шчодра абсыпаў сябе пудрай. У яго да кучы былі запаленыя абодва вока. Добра, што не аслеп. Дзве сямейныя пары — калі апісваць іх тыпамі камедыі дэль артэ, атрымаюцца худзенькія маладзенькія Арлекін з Каламбінай ды сталыя таўсманыя Панталонэ з Рагондай, — пацярпелі менш, але таксама не да іграння было... Пранціш мусіў прызнаць: Давыдавы пудры сапраўды нарабілі бяды. Мо аптэкар п’яны быў, як іх рыхтаваў?
Што Пранцішу ў вандроўных артыстах заўсёды падабалася — дык іхні фаталізм ды ўменне сустракаць любую напасць жарцікамі... Ну і праўда. Калі цябе тысячу разоў праціналі на сцэне драўляным мячом, ты так дасканала навострышся канаць, што сапраўдныя смяротныя пакуты не распазнаеш. Вось і цяпер, прыкульгаўшы на агляд да заезджага эскулапа, пацярпелыя служкі Мельпамены крахталі ад болю ды свербу і пры гэтым дасціпнічалі адно з аднаго: маўляў, чый твар хутчэй дваровыя сабакі за блін прымуць і хто цяпер цень бацькі Гамлета без грыму сыграе. Фройляйн Грэтхен, паненка незамужняя, пэўна, гэтак жа шчодра карысталася парфумаю, як і калега Вільгельм. Яе тварык быў захутаны вэлюмам, віднелася толькі адно злоснае блакітнае вока. Другое запухла, бы пчала ўкусіла. Паненка наадрэз адмовілася паказваць сапсаваную гожасць пры ўсім людзе паспалітым, Меланхоліі і Вырвічу разам з артыстамі давялося выйсці.