Пранціш уявіў, як Карусь цягае камяні — такога мацака дакладна на самую цяжкую працу паставілі, — і нахмурыўся. Ніякіх грошай не шкада, каб хлапца выбавіць...
А грошай давялося адваліць. Ротмістр Ганс Глокс, падобны да брата-пісара кропля ў кроплю, толькі вусаты, нават не варухнуўся, пакуль не атрымаў такі ж важкі мяшэчак з талерамі. Падкінуў задумліва на далані здабычу, вагаючыся.
— Добра, пушчу вас пабачыцца з інжынерам. Толькі памятайце, што яму строга забаронена пакідаць фартэцыю. Не ўздумайце таксама нічога перадаваць ці з фартэцыі нешта выносіць. З’ясавалі?
Ваенныя сакрэты Вырвіч паважаў, таму пярэчыць не стаў. Сцярпелі i тое, што давялося пакінуць у кавалергардыі, зладжанай пакуль у нейкім будане, усю зброю. Ну, акрамя той, якая ў Меланхоліі, хутчэй за ўсё, была яшчэ недзе прыхаваная.
Назва Белая фартэцыя не дзівіла — па ўсім свеце людцы ведаюць: каб утварылася гучнае імя ці мянушка, дастаткова дадаць да слова азначэнне «Белы» або «Чорны»: замак, горад, балота, гара, дама, доктар. А вось цікава, як выбіралі месца для гэтай Белай фартэцыі? Ці раскладалі камяні, ці пільнавалі, каб не зварухнуліся за ноч?
Мясцовыя прайдзісветы, кшталту братоў Глоксаў, могуць і камяням ногі прырабіць.
Хаця без залатога алею не праслізнулі б ліцвінскія шпегі на гэтую будоўлю. Цэлы полк, мабыць, ахоўваў усе подступы да людскога мурашніка. Вакол цягалі каламажкі з камянямі і цэглай — ледзь паспявай уварочвацца, — махалі рыдлёўкамі. Акрамя жаўнераў, якіх сапраўды прыстасавалі працаваць, завіхаліся і вольныя найміты. А вунь тая гурма ў лахманах і ланцугах, што насыпае вал пад аховай узброенай варты, пэўна, вязні гарадской турмы.
Самае непрыемнае, што ў ахоўнікаў былі сабакі, ды не абы-якія — вялізныя, шэрыя, пагрозныя... Адзін такі на вачах гасцей хватануў нейкага небараку ў лахманах, які ненадоўга пакінуў сваю каламажку, за нагу. А ахоўнік толькі смяецца. Добра, хоць не даў пачварыне загрызці рабацягу.
— Незвычайныя фартыфікацыйныя прыёмы, — між тым заўважыў Лёднік, азіраючыся. — Нідзе такога не бачыў. Таленавіты інжынер кіруе.
Вырвіч агледзеўся — сапраўды, усё ўражвала размахам. Не проста крэпасць, а цэлая сістэма абарончых збудаванняў. Высіліся ўжо дзве вежы, адна ў будаўнічых рыштаваннях, быццам толькі што пашытая ўрачыстая сукенка, з якой кравец яшчэ не павыцягваў шпількі. На яе якраз з дапамогай хітрых блокаў уздымалі падвешаную на вяроўках скрыню. Увогуле, толькі на першы пагляд тут панаваў гармідар, насамрэч ва ўсім назіралася сістэма. Вырвіч круціў галавой, спрабуючы пазнаць у адным з будаўнікоў Каруся, гэтак жа стралялі вачыма па баках Лёднік і Меланхолія.
— Галоўны кіраўнік будоўлі — ягоная мосць старшыня Вянгерска-Трансільванскай прыдворнай канцылярыі пан Вольфганг фон Кемпелен, — па дарозе лянотна тлумачыў меланхалічны боўдзіла-сяржант, якому ротмістр Глокс даручыў праводзіць гасцей. — Але ён амаль тут не з’яўляецца, узводзіць фартэцыі ў Будапешце. Усім наш інжынер кіруе. Вунь ён, у сінім камзоле.
Сапраўды, ля адной з вежаў, у атачэнні людзей, па выглядзе — майстроў будоўлі, высіўся волат у сінім камзоле і чорным капелюшы. Высокі пан, якога ліцвінскія госці бачылі са спіны, трымаў у руках вялікі аркуш — мусіць, план — і нешта энергічна тлумачыў суразмоўцам. Слухалі яго пачціва, але, калі ўказанні былі атрыманыя, папера скручаная і інжынер рушыў наперад, яго крокі аказаліся нязграбна кароткія і няроўныя. Ды ў яго ж на нагах ланцуг!
— Гер інжынер, ротмістр Глокс дазволіў дапусціць да вас гэтых наведнікаў.
На голас сяржанта высокі павярнуўся.
— Карусь! — доктар кінуўся да свайго вучня.
Так, хлапчыскай таго ўжо было не назваць. Ён і ў шаснаццаць на добрую доўбню выглядаў, а цяпер — сапраўдны мужчына. Твар уладны і шчыры, блакітныя вочы ўпартыя, густыя бровы сыходзяцца над пераноссем, цвёрды прыкус... Не скажаш, што з мужыкоў.
Праўда, убачыўшы доктара, інжынер страціў суровасць, вочы запаліліся радасцю.
— Пан Баўтрамей!
Першыя словы інжынера пасля прывітальных абдоймаў былі:
— Што з паннай Сафіяй?
Вырвіч адзначыў, што хлопец не назваў сваю чароўную даму пані Жылкавай.