Былі і макеты нейкіх хітрых механізмаў.
— Не ўсё гэта я рабіў, вунь тую марціру пан Кемпелен прыдумаў, — няўважна махнуў рукой Карусь. — I хай бы ён лепш і надалей акведукі, фантаны ды шахты праектаваў і мне даручаў... Нядобрая справа — прыдумляць, як істотаў Божых лацвей нішчыць.
— Праўду гаворыш, Карусь, — ціха прамовіў доктар і нагнуўся ніжэй над макетам фартэцыі. — Надзвычай дакладна зроблена. Сам усё?
— Дапамагалі, — сказаў інжынер. — Адкуль у мяне хапіла б часу? А за дакладнасць адказваю... Пайшлі, зараз самі ўбачыце.
У столі гэтага паверха таксама аказаўся невялікі, з няроўнымі краямі, праём, закрыты зверху дошкамі. У яго мусілі ўсталяваць бервяно — пратарчаку хітрага пад’ёмнага механізма, макет якога стаяў у куце, як замардаваны трасучкаю лясун. Карусь лёгенька падставіў да адтуліны вялізныя драбіны, якія Пранціша, мусіць, прыдушылі б вагай, спрытна палез наверх, ссунуў накрыўку з грубых дошак убок...
I нечакана ўсе аказаліся на верхняй круглай пляцоўцы вежы, адкуль відаць як на далані ўсё будаўніцтва. I светлы палац герцага Абервальтэрса са шматлікімі вежачкамі, гаўбцамі і галерэяй, быццам карункавы капялюш, пакладзены на траўку. I прыліплыя ўшчыльную да дзівоснага палаца выродлівыя шэрыя прастакутнікі казармаў, і пляц перад імі, падобны да лапаты, на якой гаспадыня засоўвае ў печку булкі. З другога боку срэбная змяя ракі прапаўзала якраз ля падножжа гэтай вежы, утвараючы натуральную абарону.
Мусіць, пасля сцяна вежы зраўняецца з адхонам, а пакуль што па насыпе над ёю прабег шэры дог.
За рэчкай, адразу за поплавам, пачынаўся гай, якому хутка, відаць, належала быць ссечаным, каб не даць ворагу незаўважным падабрацца да сценаў.
— Адмыслова мне сюды выходзіць дазволілі, каб планаваць дакладней, — Карусь падышоў да цаглянага мура па пояс вышынёй, які адгароджваў пляцоўку ад бездані. — Хоць які глыток волі...
Праўда, воля была адноснай. Бо ўсё гэтак жа гаўкалі сабакі, а ў вартаўніка на версе другой вежы тырчала за плячом стрэльба.
— На маёй вежы таксама вартаўніка часам ставяць для ўрачыстасці, калі герцаг прыязджае ці з імператарскага двара хто, — буркатнуў Карусь. — А звычайна жаўнеры там, паміж паверхамі, у косткі перакідваюцца.
Дысцыпліна ў гарнізоне ўсё-ткі мела прарэхі... Нанач накрыўку з грубых дошак над адтулінай, што вяла ў Карусёву вязніцу, проста прывальвалі тоўстым бервяном, нарыхтоўкай для будучага механізма пад’ёмніка, якое валялася тут жа.
Акрамя адтуліны, праз якую госці вылезлі наверх, збоку пляцоўкі спускалася ўніз дыхтоўная каменная лесвіца. Праз колькі прыступак яна ўпіралася ў жалезныя дзверы, прыробленыя абы-як, паміж металёвым вушаком і цагляным мурам пальцы ўсунеш. Калі прыслухацца, унізе чуваць галасы жаўнераў. Ну, хай іхняя гульня будзе як мага больш захапляльнай.
З вышыні будоўля яшчэ больш нагадвала мурашнік. З усіх бакоў капалі каналы, якія мусілі напоўніцца вадой з ракі.
— Ну і як адсюль уцякаць? — забедаваў услых Вырвіч. — Нат калі выберашся з вежы незаўважна — перастрэнуць.
— Перастрэнуць, пан Вырвіч. Апрабавана, — глуха пацвердзіў Карусь. — I сабак па начах бегаць выпускаюць. Каб дазвалялі мне з імі важдацца — прыручыў бы. А так...
Хлопец міжвольна пацёр сцягно. Пранціш западазраваў, што там — сляды сабачых зубоў.
Па сінім пастаральным небе прагульваліся бесклапотныя хмаркі, якія немагчыма было ані прыціснуць каменем, ані навязаць на ланцуг.
— А што, ці ж намнога гэтая вежа вышэйшая за той Алімп, што плыў па слонімскім канале? — раптам весела спытала Меланхолія. — Думаю, «Скаральнік аблокаў» справіўся б і з гэтай вышынёй. Вунь той лужок за рэчкай — вельмі зручная пляцовачка, каб прызямліцца...
— Здурэла? — фыркнуў Вырвіч. — I вежа вышэй, і таго «Скаральніка» ў нас няма, і без падрыхтоўкі хлопец толькі разбіўся б.
— Periculum in mora![5] Я гатовы на любы спосаб уцёкаў, калі ў вас ён ёсць! — палка запэўніў інжынер Белай фартэцыі.
— Марная фантазія, — прабурчаў Лёднік, учэпіста аглядаючыся вакол у пошуках больш рэальных шляхоў. — Калі выбірацца — дык уночы, а ноччу ўсё адно гэты лаз зачыняюць.
— Зачыняюць? Гэта яны беларускай сілы не ўяўляюць. Праверым? — падміргнула Карусю Меланхолія.
Пушчанскі дзікун спусціўся ўніз, Вырвіч і Лёднік усцягнулі ўдвух на накрыўку бервяно. Нейкі час таўшчэзны, абсечаны да квадратнага профілю дубовы камель толькі трохі тузаўся ад магутных штуршкоў знізу, але ўрэшце прыўзняўся і зваліўся ўбок. Інжынер вылез, як казачны волат з кургана, нат не асабліва задыхаўшыся.