Ды што такое? Вырвіч пачаў трывожыцца. А тут яшчэ і Папяльман аб’явіўся, як свіння ў жыце. Тут жа прапанаваў заезджаму эскулапу адмысловыя Папяльманаўскія мікстуры і метады лячэння. Спачуванне было з атрутнай дозай зласлівасці: маўляў, мы, вядома, не прафесары, у навуковых часопісах не друкуемся, але ваніты і дрыстун лечым лёгка і надзейна. У адрозненне ад згаданых прафесараў.
Пранціш яшчэ заўважыў, кінуўшы позірк праз акно, як Карусь i Ясючок выпраўляюцца ў кляштар конна. Ясючок, у сваёй блазенскай чырвонай шапцы, скурчыўся ў сядле, ухапіўшыся за цуглі. Хоць бы не зваліўся дарогай, вершнік саламяны.
Заставалася спадзявацца на тое, што хвароба Бутрыма няцяжкая. Доктар так-сяк заліў у сябе рашчынне соды, адвар рамонку і конскага шчаўя ды яшчэ нейкіх лекаў. Нават ад Папяльмана прыняў бутэльку з падазронай брунатнай тынктурай. Хоць Вырвіч усяляк намякаў, каб доктар не датыкаўся да мясцовых лекаў... Бо ці не сам аптэкар атруціў канкурэнта?
Аднак дзесь праз гадзіну доктар ачуняў... Як не было тае хваробы. Толькі аслаб ды збляднеў. Нават даў завесці сябе ў іхні здымны дом і ўкласці ў ложак. Вырвіч не стаў услухоўвацца ў навуковыя буркатанні пра дзіўныя сімптомы...
А вось забрахалі сабакі — ці не Карусь з Ясючком вяртаюцца?.. Вырвіч вызірнуў у акно: Карусь бадзёра трымаецца: мусіць, не так усё кепска з Сафійкай, а Ясючок панурыўся: відаць, пералякаўся дарогай, непрывычны ехаць конна, шапка на вочы спаўзла, надзейна абараняючы ад сурокаў.
Што ж яны раскажуць?
Бутрым узняўся з ложка і даклыпаў да дзвярэй. Іх з Меланхоліяй пакой быў на другім паверсе. Вось чуваць, як Карусь бегма падымаецца па лесвіцы і — што такое? — нясе на руках Ясючка! Што з тым зрабілі ў праклятым шпіталі?
Інжынер Белай фартэцыі беражліва апусціў прыслужніка на вызвалены доктарам ложак, зняў з небаракі шапку. Разам з шапкай зняўся светлы парык. Па плячах рассыпаліся цёмныя валасы. Толькі вочы не звыкла цёмныя, а светлыя ад венецыянскіх шкельцаў, і рабацінкі на носе па-майстэрску намаляваныя.
— Сафійка! — доктар прытуліў сваю кветачку да сэрца...
Вырвіч агаломшана пакруціў галавой. Ну Карусь, ну спрытнюга! Вывезці дзяўчыну пад лічынаю іхняга нядошліка!
— А Ясючок дзе?
Карусь з цяжкасцю адарваў пагляд ад нядаўняй зняволенай.
— Тут, на гарышчы, моліцца. Яго пані Галена папрасіла сядзець ціха і чытаць Псалтыр за здароўе паненкі Сафіі, пакуль яму чырвоную шапку назад не вернуць.
Бутрым адхіснуўся ад дачкі і разгублена ўтаропіўся ў Каруся:
— Чакай. Дык ён не ездзіў у кляштар? I дзе Галена?
Хлопец апусціў вочы.
— У кляштары засталася... Замест Сафійкі.
— Гэта праўда, пан бацька... — пачуўся дзявочы голас, ужо не такі слабы, як нядаўна. Сафійка нават села на ложку, правяла тонкай рукою па валасах. — Пані Галена пераапранутай да мяне прыйшла разам з Карусём. Я яе і не пазнала. Карусь з манашкамі размаўляў, пільнаваў, каб не перашкодзілі, а пані Галена нас месцамі мяняла. Твар мне нафарбавала, шкельцы ў вочы ўставіла. А валасы ў яе ўжо былі чорныя...
Аскалёпкі Пранцішавых назіранняў з дзыньканнем ставалі на месца: вось чаму чорнай фарбай было накапана... і чаму Меланхолія з Ясючком пасябравала, шапку яму купіла, каб твар прыкрывала, i аб чым з Карусём шапталася... I Сцяцка, відаць, у змову пасвяцілі.
Бутрым правёў рукой па спацелым ілбе.
— Значыць, гэта яна мне разлад страўніка забяспечыла. Я ж думаю, сімптомы дзіўныя... Ведала, што я з яе планам не пагаджуся.
Пранціш напяўся. План і праўда так сабе, з гаручага ды ў балючае.
— Вось жа дурні... Чаго сядзім? Збірайцеся! Мусіць, Меланхолію ўжо выкрылі. Зараз сюды заявяцца.
Сапраўды, як можна іншую кабету прыняць за пацыентку, якую мнішкі кожны дзень бачаць?
Гэтак калісь князя Вітаўта, зняволенага ў Крэўскім замку падступным стрыечным братам Ягайлам, падмяніла прыслуга Алена... Але першы ж бляск паходні — і небараку выкрылі ды скінулі са сцяны ў двор.
Кажуць, дасюль начамі можна яе прывідны крык пачуць.
Лёднік зноў прытуліў да сэрца дачку, яго вочы былі шчыльна заплюшчаныя... Вырвіч цудоўна разумеў, што творыцца зараз у душы доктара: жонка выкупіла жыццё падчарыцы коштам свайго... I радасць вялікая, i гора, і віна... Але тут кожная хвіля на рахунку!
— Вы не хвалюйцеся, пан Баўтрамей, пані Гальшка выкруціцца! У яе i надалей план ёсць! Яна сказала, ніхто не западозрыць падмены.
Карусь вымавіў гэта з такой упэўненасцю, што Вырвічу нават паверылася.
— Што ж, калі ў яе план, дык я застаюся, — змрочна заявіў Лёднік. — Вы павезяце Сафійку. А калі я з’еду — адразу падазрэнні. Калі ў Гальшкі ёсць хоць найменшы шанец ацалець — я не стану яго адбіраць. Я i так занадта шмат у яе адняў.