“Tiu ĉi disciplino kaj devo obei, deviga amo de la soldato al la oficiro estas ege lakona, ĉar la rilato inter la soldato kaj la oficiro estas tute simpla: unu obeas, la alia ordonas. Jam antaŭlonge ni legis en libroj pri milita arto, ke ĝuste la soldata lakonismo, la soldata simpleco estas tiu virto, kiun devas alproprigi al si ĉiu soldato, amanta, vole nevole, sian superulon, kiu en liaj okuloj devas por li esti la plej granda, preta, kristaliĝinta objekto de firma kaj perfekta volo.”
Nur nun li ekrimarkis “Rigardi dekstren!” de Švejk, kiel tiu lin okulsekvas; tio estis al li tre malagrabla, ĉar subite sentis li mem, ke en sia parolo li iel implikiĝas kaj povas nenien elveturi el tiu ĉi vojo de soldata amo al la superulo, kaj tial li alkriis Švejkon:
“Kial vi gapas al mi kiel bovido al nova pordego?”
“Laŭ la ordono, obee mi raportas, sinjoro leŭtenanto, vi mem bonvolis min foje atentigi, ke mi sekvu per la rigardo vian buŝon, kiam vi parolas. Ĉar ĉiu soldato devas plenumi ordonojn de sia superulo kaj memori ilin eĉ por la estonta tempo, mi estis al tio devigita.”
“Rigardu,” kriis la leŭtenanto Dub, “al la alia flanko, nur ne rigardu min, stula ulo, vi scias, ke mi tion ne ŝatas, ke mi ne toleras, se mi vin vidas, mi ekcelos mian atenton al vi…”
Švejk faris per la kapo turnon maldekstren kaj paŝis plu apud la leŭtenanto Dub tiel rigide, ke la leŭtenanto Dub ekkriis:
“Kien vi rigardas, se mi parolas kun vi?”
“Obee mi raportas, sinjoro leŭtenanto, ke laŭ via ordono mi estas en la pozo ‘rigardi maldekstren’.”
“Aĥ,” ekĝemis la leŭtenanto Dub, “vi prezentas ja krucon. Rigardu rekte antaŭen kaj pensu pri vi: mi estas tia stultulo, ke pri mi ne estos domaĝe. Ĉu vi tion memoras?”
Švejk rigardis antaŭ sin kaj diris:
“Obee mi raportas, sinjoro leŭtenanto, ĉu mi al tio respondu?”
“Kion vi aŭdacas,” alkriegis lin la leŭtenanto Dub. “Kiel vi kun mi parolas, kion vi per tio pensas?”
“Obee mi raportas, sinjoro leŭtenanto, ke per tio mi pensas nur pri tiu via ordono en iu stacio, kie vi min riproĉis, ke mi tute ne respondu, kiam vi finos la parolon.”
“Vi min do timas,” diris ĝojiĝe la leŭtenanto Dub, “sed vi min ankoraŭ ne ekkonis. Antaŭ mi tremis aliaj homoj ol estas vi, memoru tion. Mi sciis bridi alijn ulojn, tial fermu la faŭkon kaj restu bele malantaŭe, ke mi vin ne vidu!”
Tiel Švejk restis malantaŭe ĉe la sanitara servo kaj komforte veturis per ĉareto ĝis la loko destinita por ripozo, kie ĉiuj fine ĝisatendis supon kaj viandon el la kompatinda bovino.
“Tiun bovinon necesis marini en vinagro almenaŭ dek kvar tagojn, kaj se jam ne tiun bovinon, do tiun homon, kiu ĝin aĉetis,” proklamis Švejk.
De la brigado ĉevale algalopis kuriero kun nova decido por la dekunua marŝkompanio, ke la marŝordono ŝanĝiĝas al Felsztyn, Woralycze kaj Sambor lasi flanken, tie ne eblas loĝigi la kompanion, ĉar tie estas du regimentoj el Poznań. La ĉefleŭtenanto Lukáš faris tujajn dispoziciojn. La ĉefserĝentokontisto Vaněk kun Švejk elserĉos tranokton por la kompanio en Felsztyn.
“Atentu, Švejk, ke vi ne faru ion dumvoje,” atentigis lin la ĉefleŭtenanto Lukáš. “Ĉefe kondutu ĝentile al la loĝantaro!”
“Obee mi raportas, sinjoro ĉefleŭtenanto, ke mi klopodos. Mi havis ja malbelan sonĝon, kiam antaŭmatene mi iom ekdormis. Mi sonĝis pri trogo, kiu en koridoro de domo, kie mi loĝis, tralasadis akvon dum la tuta nokto, ĝis tio elfluis kaj tramalsekigis plafonon ĉe sinjoro dommastro, kiu tuj matene min malluigis. Tia okazaĵo, sinjoro ĉefleŭtenanto, jam vere estis; en Karlín, malantaŭ la viadukto…”
“Donu al ni trankvilon, Švejk, pri viaj stultaj paroloj kaj prefere rigardu kun Vaněk la mapon, tra kie vi iru. Do ĉi tie vi vidas tiujn vilaĝojn. De tiu ĉi vi iros dekstren al rivereto kaj laŭlonge de ĝia fluo ĝis la plej proksima vilaĝo kaj de tie, kie enfluas unua rivereto, kiu estos ĉe via dekstra mano, vi iros tra kampovojo supren, precize norden, kaj vi povas erarvojiĝi nenien alien ol en Felsztynon. Ĉu vi tion memoras?”
Švejk do ekpaŝis kun la ĉefserĝento-kontisto Vaněk laŭ la marŝordono.
Estis post tagmezo; la regiono peze respiris en varmego kaj malbone surŝutitaj kavoj kun entombigitaj soldatoj eldonadis putran haladzon. Ili venis en regionon, kie oni kondukis batalojn ĉe marŝoj al Przemyšl kaj kie maŝinpafiloj falĉis la tutajn batalionojn. En malgrandaj arbaretoj ĉe rivereto vidiĝis, kiel furiozis artilerio. Anstataŭ arboj sur grandaj areoj kaj deklivoj elstaris el la tero iaj stumpoj kaj tiun ĉi dezerton sulkigis tranĉeoj.
“Ĉi tie tio aspektas alie ol ĉe Prago,” diris Švejk por interrompi la silenton.
“Ĉe ni estas rikoltosezono jam for,” diris la ĉefserĝentokontisto Vaněk. “En regiono ĉe Kralupy ni komencas kiel unuaj.”
“Ĉi tie estos post la milito tre bona rikolto,” diris Švejk post momento. “Ĉi tie oni ne devos aĉeti ostosterkaĵon, tio estas tre avantaĝa por kampistoj, se sur iliaj kampoj dispolviĝos la tuta regimento; mallonge, tio estas vivrimedo. Mi havas zorgon nur pri tio, ke tiuj kampistoj ne lasu al si pendigi ion de iu ĉe la nazo kaj superflue ne vendu tiujn ostojn de soldatoj al sukerfarejo por fabriki el ili ostan karbon[294]. En la kazerno en Karlín estis iam ĉefleŭtenanto Holub, tiu estis tiel klera, ke ĉiuj ĉe la kompanio rigardis lin kiel idioton, ĉar pro sia klereco li ne ellernis insulti soldatojn kaj pri ĉio li meditis nur el scienca vidpunkto. Foje soldatoj al li raportis, ke ricevita soldatpano ne estas vorebla. Alia oficiro ekscitiĝus pro tia aroganteco, sed li ne, li restis trankvila, nomis neniun porko aŭ porkino, eĉ sur la faŭkon li donis al neniu. Li nur kunvokis ĉiujn siajn virojn kaj diras al ili per sia agrabla voĉo: ‘Unue, soldatoj, vi devas konscii, ke la kazerno ne estas delikataĵvendejo, ke vi povu tie elekti marinitajn angilojn, fiŝetojn en oleo kaj sandviĉojn. Ĉiu soldato devas esti tiel inteligenta, ke li forvoru sen replikoj ĉion, kion li ricevas, kaj havi en si tiom da disciplino, ke li ne miru al kvalito de tio forvorenda. Imagu, soldatoj, ke estus milito. Al tiu tero, en kiun oni vin post batalo entombigos, estus tute egale, per kia soldatpano vi ŝtopiĝis antaŭ via morto. La panjo tero vin malkomponiĝos kaj forvoros eĉ kun botoj. En la mondo nenio povas perdiĝi, el vi, soldatoj, elkreskos nova greno, el kiu estos soldatpanoj por novaj soldatoj, kiuj eble denove kiel vi ne estos kontentaj, iros plendi kaj renkontos iun, kiu igos ilin malliberigi poreterne, ĉar tion li rajtas. Nun, soldatoj, mi ĉion tion al vi bele klarigis kaj eble mi ne devas plurfoje al vi almemorigi, ke kiu venontfoje iros plendi, tiu tre ŝatos, kiam li denove ekvidos la dian lumon.’ — ‘Se li nin almenaŭ insultus’, diradis la soldatoj inter si kaj ĉiuj tiuj delikataj paroloj en prelegoj de sinjoro ĉefleŭtenanto terure ilin ĉagrenis. Foje oni do elektis el la kompanio min, ke mi iel al li diru, ke ĉiuj lin amas kaj ke tio ne estas vera soldatservo, se li ne insultas. Mi iris do al li en la loĝejon kaj petis lin, ke li forĵetu ĉian sinĝenemon, ke la soldatservo devas esti akra kiel zono, la soldatoj estas alkutimiĝintaj al tio, ke oni al ili ĉiutage almemorigu, ke ili estas hundoj kaj porkoj, alie ke ili perdas estimon al siaj superuloj. Komence li kontraŭstaris, parolis ion pri inteligenteco, pri tio, ke en la nuna tempo estas jam malpermesite servi sub kanvergo, sed fine li tamen lasis sin konvinki, vangobatis min kaj elĵetis tra la pordo, ke altiĝu lia aŭtoritato. Kiam mi anoncis la rezulton de mia traktado, ĉiuj havis el tio grandan ĝojon, sed li denove neniigis tion al ili tuj la sekvantan tagon. Li venas al mi kaj antaŭ ĉiuj diras: ‘Švejk, hieraŭ mi trofervoriĝis, jen vi havas florenon kaj trinku je mia sano. Necesas scii, kiel trakti la soldataron.’”