La ĉefserĝento sidiĝis malantaŭ aktojn, malantaŭ amason da formularoj pri nomo, deveno kaj aparteno de militkaptitoj kaj nun komenciĝis amuza germana interparolo:
“Vi estas judo, ĉu?” li demandis Švejkon.
Švejk ekskuis la kapon.
“Tion vi ne devas malkonfesi,” daŭrigis la ĉefserĝento-interpretisto kun certeco, “ĉiu el vi, militkaptitoj, kiu scipovis germane, estis judo kaj punkto. Kia estas via nomo? Švejĥ? Vidu do, kial vi malkonfesas, se vi havas tian judan nomon? Ĉe ni vi ne devas timi tion konfesi. Ĉe ni en Aŭstrio oni ne faras pogromojn kontraŭ judoj. De kie vi devenas? Aha, Praaga, tion mi konas, mi konas, tio estas ĉe Varsovio[298]. Ankaŭ antaŭ semajno mi havis ĉi tie du judojn el Praaga ĉe Varsovio kaj via regimento kia numero? Ĉu naŭdek unu?”
La ĉefserĝento prenis nomaron, foliumis en ĝi: “La naŭdekunua regimento estas el Erevano, Kaŭkazo, oni kompletigas ĝin el Tbilisi, vi miras, ĉu, kiel ni ĉi tie ĉion scias?”
Švejk vere miris al tiu tuta historio kaj la ĉefserĝento daŭrigis ege serioze, donante al Švejk sian duone elfumigitan cigaredon: “Tio estas alia tabako ol tiu via rusa. — Mi estas ĉi tie, judeto, la plej alta estro. Kiam mi ion diros, ĉio devas tremi kaj kaŝi sin. Ĉe nia soldataro estas alia disciplino ol ĉe vi. Via caro estas fripono, sed tiu nia estas saĝa kapo. Nun mi ion al vi montros, por ke vi vidu, kia estas ĉe ni disciplino.”
Li malfermis la pordon al apuda ĉambro kaj ekvokis: “Hans Löfler!”
Oni aŭdis: “Ĉi tie!” kaj internen enpaŝis krophava soldato el Stirio kun mieno de larmoplena kreteno. En la etapo li estis ulino por ĉio.
“Hans Löfler,” ordonis la ĉefserĝento, “prenu tie mian pipon, ŝovu ĝin al vi en la faŭkon kiel hundo, kiam ĝi portas objektojn, kaj vi kuros sur la kvar membroj ĉirkaŭ la tablo tiel longe, dum mi ne diros ‘halt!’ Ĉe tio vi devas boji, sed tiel, ke la pipo ne elfalu al vi el la faŭko, aŭ mi igos vin alligi.”
La krophava soldateto el Stirio komencis rampi sur la kvar membroj kaj boji.
La ĉefserĝento venke ekrigardis Švejkon: “Ĉu mi ne diris al vi, judeto, kia disciplino ĉe ni regas?” Kaj la ĉefserĝento kun ĝojo rigardis tiun senparolan soldatan vizaĝon de iu alpa gregejo. “Halt!” li diris fine, “nun starsidiĝu kaj alportu la pipon. — Bone, kaj nun ekjodlu.”
Tra la ĉambro eĥis kriego: “Holario, holario…”
Kiam la prezentado finiĝis, la ĉefserĝento eltiris el tirkesto kvar cigaredojn Sport kaj grandanime donacis ilin al Hans, kaj tiam Švejk komencis rakonti al la ĉefserĝento per kripligita germana lingvo, ke certa oficiro ĉe ia regimento havis tiel obeeman servosoldaton, ke tiu faris ĉion, kion lia sinjoro deziris, kaj kiam foje oni lin demandis, ĉu li forvorus per kulero eĉ tion, kion li elkakis, se lia sinjoro tion al li ordonus, ke li diris: “Se mia sinjoro leŭtenanto tion al mi ordonus, mi forvorus tion laŭ la ordono, sed se mi ne trovus en tio haron, tion mi ege abomenas, tiam tuj estus al mi malbone.”
La ĉefserĝento ekridis: “Vi judoj havas trafajn anekdotojn, sed mi volus veti, ke disciplino ĉe via soldataro ne estas tia kiel ĉe ni. Por ke ni do venu al kerno de la afero, mi subordigas al vi la transporton! Ĝis vespero vi skribos al mi nomojn de ĉiuj aliaj militkaptitoj! Vi akceptos por ili manĝon, dividos ilin po dek viroj kaj respondas pri tio, ke neniu fuĝos! Se iu al vi fuĝos, judeto, ni vin pafekzekutos!”
“Mi deziras, sinjoro ĉefserĝento, kun vi paroli,” diris Švejk.
“Ne marĉandu,” respondis la ĉefserĝento. “Tion mi ne ŝatas, aŭ mi sendos vin en la tendaron. Ege baldaŭ vi iel alklimatiĝis ĉe ni en Aŭstrio. — Li volas kun mi private paroli… Ju pli bonanime la homo al vi, militkaptitoj, kondutas, des pli estas tio malbona… Nun do tuj iru, jen vi havas paperon kaj krajonon kaj skribu la nomaron…! Kion vi ankoraŭ volas?”
“Obee mi raportas, sinjoro ĉefserĝento…”
“Zorgu malaperi! Vi ja vidas, kiom da laboro mi havas!” La vizaĝo de la ĉefserĝento surprenis mienon de tute laborlaca homo.
Švejk soldatsalutis kaj foriris al la militkaptitoj, ĉe kio li ekpensis, ke pacienco por sinjoro imperiestro portas siajn fruktojn.
Sed pli malbona estis kompilado de la nomaro, ol la militkaptitoj ekkomprenis, ke ili devas diri sian nomon. Švejk travivis en la vivo multon, sed tiu ĉi tataraj, gruzaj kaj mordovaj nomoj tamen nur ne venis al li en la kapon. “Tion neniu al mi kredos,” ekpensis Švejk, “ke iam iu povis havi nomon kiel tiuj Tataroj ĉirkaŭe: Muhlahalej Abdraĥmanov — Bejmurat Allahali — Ĝeredĝe Ĉerdeĝe — Davlatbalej Nurdagalejev ktp. Ĉe ni oni havas tamen nur pli bonajn nomojn, kiel tiu parokestro en Židohoušt, laŭnome Vobejda.”
Li plu paŝis inter vicoj da militkaptitoj, kiuj unu post la alia kriis sian antaŭnomon kaj nomon: “Ĝindralej Hanemalej — Babamulej Mirzahali” ktp.
“Estas miro, ke vi ne formordis al vi la langon,” diris Švejk al ĉiu el ili kun bonula rideto. “Ĉu ne estas pli bona tio, se iu ĉe ni havas nomon Bohuslav Štěpánek, Jaroslav Matoušek aŭ Roza Svoboda?”
Kiam Švejk post terura sufero fine alskribis ĉiujn tiujn Babula Hallejojn, Ĥuĝi Muĝijn, li ekdecidis, ke li provos tion ankoraŭfoje kaj klarigos al la interpretisto-ĉefserĝento, ke li iĝis viktimo de eraro, kaj kiel li jam kelkfoje dum la vojo, kiam oni pelis lin inter militkaptitojn, vane petis pri justeco.
La ĉefserĝento-interpretisto, kiu jam antaŭ tio ne estis tute malebria, intertempe tute perdis la juĝokapablon.
Li havis antaŭ si dismetita anoncparton de ia germana ĵurnalo kaj kantis gazetanoncojn en la melodio de Radecký-marŝo: “Mi interŝanĝos gramofonon por infanĉareto! — Mi aĉetas vitrerojn, blankajn tabulajn eĉ verdajn! — Konti kaj bilanci ellernos ĉiu, kiu trapasos skriban kurson de kontado” ktp.
Por iuj gazetanoncoj ne taŭgis melodio de la marŝo, sed la ĉefserĝento volis tion plenforte superi, tial li pugnobatis la tablon en takto kaj piedfrapis. Liaj lipharoj, kungluitaj de pola likvoro, elstaris sur ambaŭ flankoj de lia vizaĝo, kvazaŭ oni enpuŝus al li tien ambaŭflanke penikojn kun sekiĝinta araba gumo. Liaj ŝvelaj okuloj ekrimarkis ja Švejkon, sed post tiu ĉi eltrovo sekvis neniu reago, nur tio, ke la ĉefserĝento ĉesis pugnobati kaj piedfrapi. En la melodio “Mi ne scias, kion tio signifas[299]…” li tamburis sur la seĝo novan gazetanoncon: “Karolina Dreger, akuŝistino, rekomendas sin en ĉiu okazo al estimataj sinjorinoj.”
Li kantis tion al si pli kaj pli mallaŭte kaj mallaŭtete, ĝis li fine eksilentis, senmove ekrigardis la tutan grandan areon de gazetanoncoj kaj donis la okazon al Švejk, ke tiu ekparolu pri sia malfeliĉo, al kio apenaŭ sufiĉis la frazoj de Švejk en kripligita germana lingvo.
Švejk komencis per tio, ke li tamen nur pravis, iri al Felsztyn laŭlonge de rivereto, sed ke li ne kulpas pri tio, ke nekonata rusa soldato fuĝis el kaptiteco kaj iris bani sin en lagon, laŭlonde de kiu li, Švejk, devis iri, ĉar tio estis lia devo, kiam li iris al Felsztyn kiel enloĝiganto tra la plej mallonga vojo. La ruso ekvidinte lin fuĝis kaj lasis sian kompletan uniformon en arbustaro. Ke li, Švejk, aŭdis, kiel ekzemple sur pozicio oni uzas ĉe spionado uniformojn de falintaj malamikoj, kaj ke tial li prove alivestis sin en la postlasitan uniformon por konvinkiĝi, kia tio estus en tia okazo paŝi en fremda uniformo.
Klariginte tiun ĉi sian eraron, Švejk ekkonis, ke li parolis tute superflue, ĉar la ĉefserĝento dormis jam longe antaŭ tio, ol Švejk venis en la parolo al tiu lago. Švejk intime al li alpaŝis kaj ektuŝis lian ŝultron, kio tute sufiĉis, ke la ĉefserĝento falu de sur la seĝo teren, kie li trankvile dormis plu.