Kaj sian taskon en la garnizona malliberejo jam plenumis trio: stabprovoso Slavík, kapitano Linhart kaj ĉefserĝento Řepa, nomata ankaŭ “la ekzekutisto”. Kiom da homoj ili mortbatis en izolejoj! Povas esti, ke eĉ nun en la respubliko Linhart plu estas kapitano. Mi dezirus, ke oni alkalkulu al li la jarojn de lia servo en la garnizona malliberejo. Slavíček kaj Klíma de la ŝtata polico havas ilin alkalkulitaj. Řepa revenis en civilan vivon kaj plu plenumas sian okupon de masonista majstro. Povas esti, ke en la respubliko li estas ano de patriotaj societoj.
La stabprovoso Slavík iĝis ŝtelisto en la respubliko kaj estas nun malliberigita. Kompatindulo, li ne enradikiĝis en la respubliko kiel aliaj soldatranguloj.
Estas tute nature, ke la stabprovoso Slavík, transprenante Švejkon, ĵetis al li rigardon plenan de senvorta riproĉo:
“Ĉu ankaŭ vi havas la reputacion difektita, ke vi venis ĝis ĉi tien inter nin? Ni dolĉigos al vi la restadon ĉi tie, uleto, kiel al ĉiuj, kiuj falis en niajn manojn, kaj tiuj niaj manoj ne estas etaj manoj de damo.”
Por aldoni aŭtoritaton al sia rigardo, li metis sian muskolan, dikan pugnon sub la nazon de Švejk kaj diris:
“Ekflaru, kanajlo!”
Švejk ekflaris kaj rimarkis:
“Per tiu mi ne volus ricevi sur la nazon, tio odoras tombe.”
La trankvila, prudenta parolo al la stabprovoso ekplaĉis.
“He,” li diris, puŝante Švejkon per pugno en la ventron, “staru rekte, kion vi havas en la poŝoj? Se vi havas cigaredojn, tiujn vi povas al vi lasi kaj la monon donu ĉi tien, por ke iu ĝin al vi ne ŝtelu. Ĉu vi ne havas pli? Ĉu vere vi ne havas? Ne mensogu, mensogon oni punas.”
“Kien ni lin metos?” demandis la ĉefserĝento Řepa.
“Ni lokos lin en la ĉambron numero dekses, inter tiujn en kalsonoj,” decidis la stabprovoso, “ĉu vi ne vidas, ke sinjoro kapitano Linhart skribis sur liajn aktojn ‘Severe gardi, observi!’?”
“Jes, jes,” li proklamis solene al Švejk, “kanajlojn oni traktas kanajle. Se iu kontraŭstaras, ni fortrenos lin en ĉelon, tie rompos al li ĉiujn ripojn kaj lasos lin tie kuŝi, dum li ne mortaĉos. Tion ni rajtas. Kiel ni faris tion al tiu viandisto, ĉu, Řepa?”
“Nu, tiu kostis al ni multe da peno, sinjoro stabprovoso,” reveme respondis la ĉefserĝento Řepa, “tio estis ja korpo! Mi tretis lin pli ol kvin minutojn, ol komencis krevi al li la ripoj kaj la sango torenti el la faŭko. Kaj li vivis ankoraŭ dek tagojn. Vera persistulo.”
“Vidu do, kanajlo, kiel tio ĉe ni iras, se iu kontraŭstaras,” finis sian pedagogian parolon la stabprovoso Slavík, “aŭ se iu volas fuĝi. Tio fakte egalas al sinmortigo, kion oni ĉe ni ankaŭ tiel punas. Aŭ, Dio ne permesu, fiulo, ke vi ricevu la ideon pri io plendi, se venos inspektistaro. Se ĝi venos kaj demandos: ‘Ĉu vi havas ian plendon?’, vi devas, fetorulo, stari en atentopozo, soldatsaluti kaj respondi: ‘Obee mi raportas, ke mi ne havas, ke mi estas tute kontenta.’ Kiel vi tion diros, abomenulo, ripetu tion!”
“Obee mi raportas, ke mi ne havas, ke mi estas tute kontenta,” ripetis Švejk kun tiel afabla mieno, ke la stabprovoso eraris kaj konsideris tion kiel sinceran klopodon kaj honeston.
“Senvestigu vin do ĝiskalsone kaj vi iros en la ‘dekseson’,” diris la stabprovoso afable, aldonante nek kanajlon, nek abomenulon aŭ fetorulon, kiel li kutimis.
En la “dekseso” Švejk renkontiĝis kun dek naŭ viroj sen pantalono. Tio estis ĉiuj, kiuj havis sur la aktoj alskribitan noton “Severe gardi, observi!” kaj pri kiuj oni nun zorgis tre atente, por ke tiuj al ili ne fuĝu.
Se la kalsonoj estus puraj kaj la fenestroj sen kradoj, vekus tio unuavide impreson, ke oni estas en baneja senvestejo.
De la ĉefserĝento Řepa transprenis Švejkon “la ĉambrokomandanto”, nerazita ulo en disbutonita ĉemizo. Li enskribis lian nomon sur paperpeceton pendantan sur muro kaj diris al li:
“Morgaŭ ni havos ĉe ni teatran prezentadon. Oni kondukos nin en kapelon al prediko. Ni ĉiuj en kalsonoj staras rekte sub la predikejo. Tio estos ja amuzo!”
Kiel en ĉiuj arestejoj kaj pundomoj, ankaŭ en la garnizona malliberejo la kapelo ĝuis grandan popularecon. Ne temis pri tio, ke deviga vizito de la mallibereja kapelo proksimigus la vizitantojn al Dio, ke la malliberigitoj ekscius ion pli pri moralo. Pri tia stultaĵo oni ne povas eĉ paroli.
La diservoj kaj predikoj estis bela eskapo el la enuo de la garnizona malliberejo. Temis ne pri tio, ke ili estas pli proksime ĉe Dio, sed ke ekzistas ŝanco trovi dumvoje en koridoroj kaj sur la korto forĵetitan reston de cigaredo aŭ cigaro. Dion tute flankenŝovis eta stumpo, senespere kuŝaĉanta en kraĉujo aŭ ie en polvo sur la tero. Tiu malgranda, aĉodora aĵo venkis Dion eĉ savon de la animo.
Poste ankoraŭ tiu prediko, tia amuzo kaj komikaĵo! Feldkurato Otto Katz estis tamen nur ĉarma homo. Liaj predikoj estis neordinare allogaj, ŝercaj, agrabligantaj la enuon de la garnizona malliberejo. Li sciis tre bele babili pri senlima dia graco, refortigadi senmoraliĝintajn malliberigitojn kaj senhonorigitajn virojn. Li sciis tre bele insulti el la predikejo eĉ de la altaro. Li sciis grandioze kriegi ĉe la altaro sian “Ite, missa est[71]”, la tutan diservon fari per originala maniero kaj ĥaosigi la tutan ordon de la sankta meso, elpensi, kiam li estis jam tre ebria, tute novajn preĝojn kaj novan sanktan meson, sian riton, ion, kio ĉi tie ankoraŭ ne estis.
Kaj krom tio tiu komedio, se li iam stumblis kaj falis kun la kaliko, eŭkaristio aŭ meslibro! Laŭte kulpigante akoliton el la malliberula kompanio, ke tiu intence lin krurfalĉis, li tuj antaŭ la eŭkaristio mem ŝarĝas lin per karcero kaj katenoj.
Kaj la trafito ĝojas, ĉar tio apartenas al ĉiu tiu amuzo en la mallibereja kapelo. Li ludas grandan rolon en tiu teatraĵo kaj digne ĝin plenumis.
La feldkurato Otto Katz, la plej perfekta soldatpastro, estis judo. Tio cetere estas neniel stranga. Ankaŭ la ĉefepiskopo Kohn[72] estis judo kaj pli, eĉ amiko de Machar[73].
La feldkurato Otto Katz havis ankoraŭ pli buntan pasintecon ol la glora ĉefepiskopo Kohn.
Li studis komercan akademion kaj soldatiĝis kiel unujara volontulo[74]. Kambiojn kaj la kambian leĝaron li regis tiel ‘bone’, ke dum tiu unu jaro li alkondukis komercan firmaon Katz kaj kompanio al bankroto tiel glora kaj sukcesa, ke la maljuna sinjoro Katz forveturis en Nord-Amerikon, elkombininte ian egaligon kun siaj kreditoroj, pri kiu sciis nek tiuj ĉi nek lia kunulo, elmigrinta en Argentinon.
Kiam do la juna Otto Katz senprofite dividis la firmaon Katz kaj kompanio inter la Norda kaj Suda Amerikoj, li troviĝis en situacio de homo, kiu povas tute nenion heredi, ne scias, kien kuŝigi la kapon kaj devas do aktivi en la armeo.
Sed antaŭ tio la unujara volontulo Otto Katz elpensis eminentan aferon. Li igis sin bapti. Li turnis sin al Kristo, ke tiu helpu al li fari karieron. Li turnis sin al li kun plena konfido, ke tio estas komerca afero inter li kaj la Filo de Dio.
Oni baptis lin solene en Emauzy. La pastro Albán mem trempis lin en baptokuvon. Estis tio brila spektaklo, ĉeestis pia majoro de la regimento, kie Otto Katz servis, maljuna fraŭlino el la Instituto de nobelinoj en Hradčany kaj faŭka reprezentanto de konsistorio, kiu estis lia baptopatro.
La oficira ekzameno finiĝis bone kaj la nova kristano Otto Katz restis en la armeo. Komence ŝajnis al li, ke tio iros bone, li intencis eĉ studi en kursoj por staboficiroj.
Sed unu tagon li ebriiĝis kaj iris en monaĥejon, forlasis la sabron kaj surprenis frokon. Li estis ĉe ĉefepiskopo en Hradčany kaj venis en seminarion. Antaŭ sia konsekro li ebriiĝis ĝismute en certa tre “deca” domo kun virinaj servoj en strateto malantaŭ ‘Ĉe Vejvoda’, kaj rekte el kirlo de la volupto kaj amuzo iris igi sin konsekri. Post la konsekro li revenis al sia regimento por peti favoron, kaj kiam oni nomumis lin feldkurato, li aĉetis al si ĉevalon, promenrajdis tra Prago kaj gaje partoprenis ĉiujn drinkojn kun oficiroj de sia regimento.
71
(latine): “Iru, la meso estas finita” — vortoj, kiujn katolika pastro kantas ĉe fino de la meso.
74
normala soldatservo en Aŭstri-Hungario daŭris tri jarojn. Junaj viroj kun almenaŭ mezlerneja klerigo rajtis servi nur unu jaron kondiĉe ke ili libervole frekventos lernejon por malsuperaj oficiroj kaj sukcese ĝin finos.