Ён ступіў на яго, ёмка ўсеўся і больш ужо не глядзеў у мой бок. Як і не ведаў мяне, і ніколі не бачыў, не страчаў нідзе.
Во дурань: дамовіўся з Богам і не ведаў, пра што дамовіўся. Паддурыў мяне Айцец, ой як паддурыў!
І тут да мяне аднекуль з вышыні данёсся зычны і грамавы голас:
— Тры і тры даю табе. Адзін цуд — для каханай. Другі — для ворага. А трэці, грэц яго, — для няшчаснага. Для каханай ты можаш узляцець да нябёсаў — зрабіць яе шчаслівай ці наадварот, як пажадаеш. Ворага можаш знішчыць ці яго зброю, ажывіць забітага ворагам. Трэцяе — даць зрок невідушчаму ці ногі калеку...
Я ўважліва слухаў, стараўся запомніць кожнае слова, бо паверыў адразу і аддана ва ўсё, што пачуў, паверыў ў сябе іншага, усёмагутнага і моцнага. Але калі я прыняў боскі дарунак, то здзівіўся — не пачуў той палёгкі, якая жадалася.
Дык у чым ён, Цуд? У тым, што мне стала не лягчэй, а ўтрая цяжэй. Цяпер жа перада мною паўстала задача — як найлепш распарадзіцца трыма маімі жаданнямі... Як Пугачова спявае? Тры жаданні, толькі няма рыбкі залатой? У мяне ж, здаецца, ёсць рыбка, ёсць тры жаданні. Божа, навучы мяне розуму, каб я ўдала імі распарадзіўся.
— Ды запомні яшчэ, ганарлівец, — зноў данёсся голас аднекуль зверху, толькі ўжо з другога боку — ззаду: — Кожны цуд — роўны аднаму году жыцця. На тры, чуеш, на тры гады скароціцца твой век...
Я пачуў. І зніякавеў. У гэтым жыцці за ўсё трэба нечым плаціць. За цуды — сваім жыццём.
— А калі іх можна будзе здзейсніць?
Адказу не пачуў. Замест яго непадалёк ад мяне нешта зашыпела, затрашчала, потым белая пуга зыркай маланкі пранізала два абцяжараныя свінцовасцю аблокі. Яны сутыкнуліся лоб у лоб, не саступіўшы адзін аднаму дарогу. Я закрыўся рукамі — як ратаваўся ад нечага, не ведаючы, ці то Айцец сварыўся на мяне, ці то ўхваляў мае думкі.
Прыгледзеўся — а то зусім і не воблакі былі, а нейкія жывыя істоты з абліччамі не то людзей, не то звяроў...
Я сеў на тое воблака, на якім сядзеў святы Айцец. А загадкі адна за адной прыляталі да мяне.
Маўчала неба. Маўчаў Бог. Я зноў крыкнуў у шэрую прастору і зноў не пачуў адказу.
Калі расплюшчыў вочы, найперш падумаў: «Сон? Ці ява?» Ува мне адбылася нейкая значная перамена. Калі сон, то ён быў велічны, з намёкам. У маіх руках была «Шчыгрынавая шкура» Бальзака, якую я пачаў чытаць звечара.
Я так яскрава бачыў Усявышняга, яго рукі і ногі, а вочы — не то сумныя, не то вясёлыя — запомніліся найбольш...
3.
У маім інтэрнацкім пакоі ціха і адзінока. На стале маўчыць, не цікае будзільнік — усё не збяруся аддаць у рамонт.
На вуліцы лета, цяплынь. Праз вокны да мяне далятаюць птушыныя галасы.
На сцяне, над маёй галавой, свяціўся ад акна сонечны прамавугольнік. Пасля ён перабярэцца да дзвярэй.
Дзень у мяне распісаны да гадзіны. У інтэрнаце я жыву ўжо год. Перабраўся сюды пасля таго, як мяне кінула жонка. Выпускныя экзамены я заваліў, правільней, завалілі маю дыпломную работу. А я не вынес таго і кінуўся ў абдымкі Бахуса. Быў не раз у выцвярэзніку. Жонка знемаглася змагацца за мяне і падала на развод. З'ехала некуды — каб і не бачыць мяне. Што ж, усе правільна.
Ногі неслі мяне порстка і лёгка. Быццам быў я бязважкі, быццам у мяне выраслі крылы. Я дзівіўся нечаканай перамене, а прычыны не мог знайсці — вінаваты велічны мой сон?
Дзень быў сонечны, з белымі аблокамі. Я нейкі момант не адрываўся ад іх, успамінаў нядаўні сон і ўсміхаўся: а сапраўды было б добра сесці на воблака.
На думку прыйшло яшчэ адно — захацелася намаляваць свой сон. І Айца. І воблакі. І блакіт неба — там, на вышыні, быў ён нейкі празрысты, мяккі, хоць рукой пагладзь.
Мая майстэрня была як ў Бога за пазухай.
Будавалі над Прыняццю дом. Па праекце гарадскога архітэктара Панфіленкі. Дык от, мой старэйшы сябра — мастак-кераміст Пушкарчук — угаварыў архітэктара над дзевятым паверхам размясціць майстэрні мастакоў. Са шкляным дахам. Каб на мальберт падала натуральнае святло.
Я пра тое не ведаў. А каб і ведаў, то ўсё роўна не разяўляў бы рот — маглі выдзеліць любому, толькі не мне. Выпадак з выцвярэзнікам ды і ранейшая сварка, якую я ўчыніў у гарвыканкоме, доўга будуць помніцца гарадскім уладам. А найбольш загадчыку аддзела прапаганды гаркома партыі Здроку, якога я абазваў дурнем за тое, што ён пачаў мне раіць, што пісаць.
Аднойчы паклікаў мяне Пушкарчук на экскурсію.
— Куды канкрэтна? — пытаюся, не маючы асаблівага настрою для шпацыру.
— А так, прагуляемся... — ухіляецца ён ад прамога адказу, затоена ўсміхаецца, дадае: — Да дзявок... Ёсць такія прыгожанькія і ладненькія, што вачэй не адвесці. Куды тваёй Наташцы да іх...