Ормон хандын куну үчүн,
Бугулар канча чабылды.
Жаштары азап тартышып,
Жашып далай ыйлады.
Ал чабыштан ата-эне,
Азамат эрден айрылды.
Армандуу кошок ырлары,
Аралап учуп айылды.
Анын баарын билдиңер,
Арман келбейт оордуна,
Азаптуу күн уланып,
Болоор иш эми болду да.
Ырыстуу ойду бекемдеген
«Ынтымактуу бол»– деген.
Мен эмес бул акылды,
Жееренче чечен көп айткан,
Толубай сынчы, Токтогул
«Тобуң менен бол» деген.
Байыркы күү Камбаркандын,
Бакыт ырын безенген.
Дол ошол ой келе берген,
Тээ байыркы чеченден.
Сөздөр далай айтылган,
Сөз кадырын чеккенден.
Орзбакты атадан,
Далай тукум таралган.
Жоо чабаар эр болуп,
Эр уулу менен тең болуп.
Баатырлар чыкты жараган,
Кылымга аты даңкталган.
Дөөлөсбакты көп ирет,
Чабуул койду калмактарга.
Анда болгон чапкындарда,
Бирде жайыт талашып,
Бирде мал аралашып,
Ынтымакка келе албай,
Жоо болуп каршылашып.
Арбын адам жабыркаган.
Калың журту алсыраган,
Көрүп калды запкыны,
Чабуулда миз кайтармакка,
Кайра өчтү алмакка,
Ат коюушту калмактар,
Ошондо бир ааламатта,
Башталган чоң чапкында,
Орозбакты жалгыз качып,
Токойго барып жашады.
Жоо жакадан кеткен соң,
Айыл тынчып калган соң,
Айласы кетип Орозбакты,
Дөөлөсбактыга киши жиберди,
«Чабылып чачылганды,
Баарын айтып бер деди.
Чай ичип ылдам кел деди.
Кара жолдон бир өткөн,
Кагылайын боордошум.
Калмактар чапты айлымды,
Караңгүн мындай болбосун.
Ак кыядан бирге өткөн,
Асылым менин кандашым.
Акбозуму алып калмактар,
Арманга батты бу башым.
Караңгүн иним кой десең,
Калмакка кыргын салчу элең.
Каардуу душман өчөштү,
Кара жолдо көч өттү.
Өчөгүшкөн душмандар,
Өзүмө кордук көрсөттү.
Коо менен өтүп баратып,
Хорун бай чечти жүгүмдү.
Айтканга такыр көнбөдүң,
Алып бер эми өчүмдү.
Калмактарды далай чаап,
Калтырдың эле мүшкүлдү.
Жалгыз барып сен өзүң,
Кайтарып бер көчүмдү.
Болгон ишти кабарлап,
Жеерде атын камчылап,
Жетип келди чабаган.
Тууганына жаны ачыды,
Ушунчалык аны аяды.
Калмактарга жини келип,
Каар сактап тиштенип,
Дөөлөс баатыр ат минип,
Жетип келди агасына,
Элди көрдү чабылган,
Бүт баардыгы чачылган.
Бир жерде турбай санаасы,
Жини келип агасы.
– Корунга эми бар,-деди
Бүт баардыгын айт,-деди.
Чабылдык сенин айыңдан,
Азап кетпей башымдан.
Көк кыяда бараткан,
Көчүмү эми кайтаргын.
Ак кыяда бараткан,
Айлымы эми кайтаргын.
Жылгада ойноп даң салган,
Жылкымы эми кайтаргын.
Капырай ай, арман күн,
Калмакка эмне катылдың.
Дөөлөсбакты ат минип,
Калмактарга чаап келди.
Көчүңөрдү мен чапкам,
Жылкыңарды мен чапкам.
Агамын көчүн бер,-деди.
Айласы кетип телмирди.
Калмак баатыр кеп айтты
Кеп айтканда деп айтты:
– Дөөлөсбакты сенсиңби,
Дөөдүрөп эми келдиңби?
Терең орго салдырды,
Оозун бекем жаптырды.
Түн кирип, жылдыз чыкты,
Тиричилик башталды.
Канаттуулар сайрады,
Жашоонун чыгып сайраны.
Кыраңдарда термелип,
Кызыл гүлдөр жайнады.
Жан-жаныбар кыймылдап,
Жашоонун чыкты майданы.
Ордон кайра чыгарды,
Дене боюун тазалады
Дөөлөсбакты чоң бийди,
Корунга айдап алпарды.
Тизелетип жаткырды,
Жерге башын такады.
–Улуу урматтуу Корун хан,
Мен чапкамын көчүңдү,
Менден алгын өчүңдү.
Керүүдөн алгам жылкыңды,
Кетиргемин тырпыңды.
Орозбакты күнөөлү эмес,
Анын көчүн кайра бер.
Азамат болсоң кепке кел!
Сен эмнени кааласаң,
Баарын сага карматам.
Калмак ханы каары чыгып,
Мазактай күлүп кашкайды,
Уурутунан күлүп жылмайды.
Кекеер күлүп ырсайды.
Чапкан кандай болот экен,
Муну дагы сен билсең,
Эсиңе эми келтирем.
Акылыңа келбесең,
А дүйнөгө жеткирем.
Хорундун казак аялынан,
Эки кызы бар эле.
Ашып турчу акылы,
Көзү жетик кыраакы.
Жана акылман сынаакы,
Корун хандын ал кызы,
Берилип сүйдү Дөөлөстү,
Улам тиктеп көзү өттү.
Ашыктыктын баянын,
Энесине кабарлады.
Энесинин жини келди,
Мунуң кызым эмне,-деди.
Дөөлөс болсо мусулман,
Өзүң болсо буддасың,
Өзгө динге сыйынган,
Диниңер бөтөн болгон соң
Тилиңер чоочун болгон соң,
Силердин болбойт никеңер,
Атаң укса жини келеер.
Жинденбей эле өлтүрөт,
Көргүлүктү көрсөтөт.
Кыз болсо болгон жок,
Эненин сөзүн уккан жок.
Айтканынан кайтпады,
Кенедей да качпады.
Такыр эле көнбөдү,
Көгөргөндөн көгөрдү.
Башыңарга салып зордукту,