Ысмы ырдалып ырларда,
Торгой ата бешиктеги,
Топудай болгон жаш бала.
Каардуу жолборс жөн турбай,
Коломтодон от чапчыйт.
Үйдүн ичи алай-дүлөй
Үстү-үстүнө чаң ызгыйт.
Ыркыраса кабылан,
Ыш болуп от чачырайт.
Бешиктеги баланын
Бетин жалын аймалайт.
Улуу отто калгандай,
Үйдүн ичи өрт жалын.
Аяк жагы күйүп жатат,
Арыда жаш баланын.
Бирок бала үн чыгарбай,
Таң калтырды баардыгын.
Үйдөгүлөр шекшинет,
Курган бала не болду.
Же дареги билинбейт
Жеп салдыбы болжолу.
Көздү азгырып жазгырган
Көрүнүш шектүү окшоду.
Жолборс кетти артына,
Үйдөгүлөқр таңданды.
Мемиреп тынчтык мемирейт,
Мезгилдер сызып арыга.
Бешиктеги балага,
Үйдөгүлөр таңданган.
Бетин ачып караса,
А баягы бала аман.
Айтып бүтткүс тамаша.
Жолборс неге келди экен,
Жолдошубу баланын.
Кор кылбай башкаларга,
Коргоочусу бабанын.
Байгамбарлар берди бекен,
Байыркы бир батасын.
Бетин сылап баланын
Бейгам кезде келдиби.
Арыбас кылып бабага,
Ак батасын бердиби.
Ыйык тагдыр аян берди,
Теңиримден белги келди.
Жоболоң чакта таштабайт,
Жоодон аны кайтарат.
Атактуу Торгой атанын,
Айдыңы кеткен далайга.
Карааны тоодой бел тутуп,
Кадырман болчу калкына.
Калмактар аны баалаган,
Караан тутуп кадырлашкан.
Аман сактап өз журтун,
Алыш-бериш катташкан.
Кылкүрөң деген ат минип,
Кылторко деген тон кийип.
Кырдагы өскөн элине,
Кымбат баалап намысты,
Калмакка элин кор кылбай,
Каадасы улук бир далай,
Кыйлага кетип атагы,
Кытайдан жибек шайы алды.
Кербендер келип айланып,
Кебез тоого жол салып,
Тепчип өтүп келүүчү,
Теңир Тоого байыр алып,
Сөөлөт күтүп токтоо эле,
Сөзгө чечен бай эле.
***
Карыядан укканымы,
Баарын ырга салайын.
Сабалата сөз курап,
Санжыралап таштайын.
Байыркыны улам эстеп,
Торгой ата баянын.
Топ-тобу менен тизмелеп,
Толкунун айта баштайын.
Торгой ата бир жылдары,
Үч жигитти жанына алды,
Алыр менен сапарлап,
Алыскы Чүйгө аттанды.
Атабаек деген бай бар эле,
Алыстабай куда болуп,
Алыш -бериш катыш эле.
Чүйдө болуп он беш күндөй,
Солто элин бүт кыдырды.
Адыр ашып түздү басып,
Аймакты бүтүн сыдырды.
Жыйырмадай күн өткөндө,
Ата Атабекти карады,
«Сый бүттү эми кайталы,
Кел демек бар, кет демек жок,
Туулган жерге сапарлайлы.
Убадага турбаса,
Дос деген айрылат.
Сөөк деген айрылбайт,
Таттуу сыйга чоң урмат
Өзүңү күтүп алууга,
Бизде дагы чоң күч бар.
Эртең эле жаз келет,
Эмдиги жылы сапар бар».
Күзүндө мал нык семиргенде аны айдап барып түштүккө соода кылып келчү. Анын бир келини Торгой атага жакын туугандарынын кызы эле. Ошол үчүн аны менен катышып келатпайбы.
Ошол кезде солтолор душманга каршы катуу айбат көрсөтүп, аябай чыңалып алган эле. Торгой баатыр да алардын жоокердик өнөрүн өз көзү менен көрүп,үйрөнгүсү келди. Анткени бугу уруусу калмак, жакын турган жылкы чабаар казактарга таланып турган эле. Күч жыйнап аларга каршы күрөшмөй болду. Солтолордон көп өнөрдү үйрөнүп, келген жоодон өз уруусун коргомой болду.
Атабектин байлыгы сан жеткис эле. Миңге жакын жылкысы, короо-короро койлору, жайнап жаткан тоодогу топоздручу. Созулуп жаткан жеринде дыйкандар иштеп алардан кампа-кампа түшүмдү жыйып алчу.
Атабек баатыр:
– Торгой куда кыргызда дос айрылат, сөөк кайрылат деген жакшы сөз бар. Сыйыбыздын кемчилдиги болсо, кечирип кой. Бобу эки күлүк жоргону жетелеп кет,-деп жакшы маанайда узатып турду.
Ошондо жүдөө али даакысы түшө элек чаар кулун, үйүрдөн чыгып, Торгой баатырдын артынан ээрчип алган экен. Торгойдун жигиттери кулунду кайра артына айдаса да болбой аны артынан сандалып болбой жүрүп отурду.
Атабек байдын жигиттери:
– Убара болбой тим койгула, даакысы түшө элек, котур кулун бая күнү үйүр менен кошо талаадан келген. Кимдир бирөөнүн жоготкон жандыгы окшойт. Өзү чарчаганда кайра эле келет. Келбесе талаада өлүп, карга-кузгун жеп кете берсин,ушул канча мал болмок эле, бул эмес калган малды бага албай шайыбыс ооп отурат -деген экен.
Бирок чаар кулун Торгой баатырдын артынан калбай ээрчип алды.
Үч жолочу аттанышты сапарга,
Алардын бараар жери алыс жак.
Кокту, адыр алкынган суу кечип,
Коркпой эле алды жакка баратат.
Кеч кирип кээде түнөп калышат,
Түн ичинде алоолонтуп от жагат.
Тулга асып мискейге чай кайнатып,
Ээри жаздык көрпөчөсүн жамынып,
«Өхүлөшүп, жол жүрүп чарчадык»,
Өтүп жаткан окуядан кеп айтышып.