Анан өттү далай-далай убакыт
Үстү-үстүнө токтолбой куралып.
Жылгадагы казакларлы кудай урду.
Жылкы уурдап баштады чабуулду.
Торгой баатыр жигиттерин таптады,
Чокмор менен чапканга такшалды.
Казактардын күтүп жатты чабуулун,
Качырып барып кармамак уурунун.
Баатыр анда жигиттерге кайрылды:
Ууруларды тирүү гана кармалсын
Таяк менен аларды колго түшүрүп,
«Андан кийин беребиз деп жазасын».
Кырк жигит аңдып жатты ууруларды,
Он казак уурданып жыдып келатты.
Караңгы каптап айлананада түн жатты.
Казактарды качырбай бүт кармашты.
Онун тең орго салып таштады,
Аттарын кермеге тизип байлады.
Эртеси келди сапар тартып чабаган,
Торгой баатыр келгендерди тосуп алган.
Казактарга дайын болду баардыгы,
Торгой баатыр ошондо кеп салды:
Жылкы уурдап жигиттер кутурган,
Айып берсин анан барып кутултам.
Он жылкыны айдап алып айып үчүн,
Элдос баатыр Торгойго сапар келди.
Башын ийип:берип жатты убадасын
Дагы экинчи бул уурулар кол салса,
Анда бергин ар бирине өз жазасын.
Ошентип Торгой баатыр ал убакта,
Өз жерин бекем кылып коргоду.
Башкалар менен эч убакта урушпай,
Башталды бийиктикке достук жолу.
Закым күлүк закым салып, токтобой
Торгой атага табылгыс ыйык ат болду
Улуу элге тынчтык бейкут келдиби,
Узанып барат токтобой достук жолу.
Ушинтип бүтүп баратат
Бул дастандын аягы,
Башка дастан күтүүдө,
Баштайлы эмки баянды
БЕККУЛУНУН ҮЧ УУЛУ
Кеткендерден кеп угам,
Кебиме кулак буруңар,
Жымыңдап бийик Теңирге,
Жылдыщдар толду теп-текши.
Беккулу ата баянын,
Баштаганга кез жетти .
Санжырачы Түмөнбай,
Сабалатып сөз курай.
Эчаакы өткөн тарыхты,
Элимден калган алысты.
Эби менен кеп айтат,
Кеп айтканда деп айтат.
«Элес учкан»-деп айтат.
Жалган айтпай чын айтат.
Жоболоңдуу иштерди,
Жомоктой кылып так айтат.
Жолдо болгон окуядан,
Жоромолдоп сөз таштайт.
Жолдон чыккан жолочуга,
Жолугаарга кез келет.
«Жомогуңу башта»-дейт,
Беккулу ата арбагы,
Баарыбызга жар болсун.
Кымбат жомок айтканга,
Кыдыр даарып бак консун!
***
Биз айтуучу бу баян
Жергес жерде болуптур.
Андан бери токтобой,
Ала-сала тогошуп,
Дайны чыкпай жоголуп,
Дала заман оошуптур.
Андагы өткөн окуялар,
Биз айткандай болуптур.
Торгой деген атанын,
Даңктуу уулу Беккулу.
«Жанына кут консун,-деп,
Бектин өзү болсун»-деп,
Беккулу деп атаган.
Айдыңдуу өткөн атанын,
Атагын урпак жаттаган.
Аяр болуп түз жүрдү,
Арпа, сулуу айдаган,
Жергесине тал сайган.
Жерди барктап баалаган.
Беккулу деген атанын,
Үч аялы болуптур.
Улуусу эле Ак келин
Ортончусу Жаш келин.
Кичүүсү Наз келин.
Жараткандын ишиби,
Анык, чыны ким билди.
Беккулу ата үч жардан
Такыр туяк таппады.
Үчөөнөн эмне тукум жок,
Согончогу канабай,
Атанын кокуй дүйнө ай,
Ата тартып жапаны,
– Үч аялдан балам жок,
Айтып жүрөт арманды.
Анан ал дагы үйлөндү,
Анан болду үч уулдуу.
.Курумшу, Шоңкр, Бүтөбай,
Жараткандын болуп улуулугу.
Ушул кептин баянын,
Кийинчереек айтамын.
***
Торгой ата балдарын,
Отургузуп жанына
«Көзүм тирүү маалында,
Сапар кетеер чагымда,
Энчими бөлүп берейин,
Өтүнүч айтып балдарга.
Ал кеби ушул болуучу,
Айтылып калган баянда.
Тоодо малы жайылып,
Төрт түлүгүн кайырып,
Торгой ата бай болду,
Толгон дүйнө шай болду.
Жылкычылар шаңданган,
Жыбыттардан кайырган,
Жылкылары бар болду.
Жылдызданып дүйнөсү,
Жыбыр-жыбыр бай болду.
Койчуманы өпөңдөп,
Колотторду бүт өрдөп,
Койлору миң сан болду.
Көзүм өтүп кеткенде…
Тагдырым өтүп кетеби деп,
Тагдырым өтүп кеткенде…
Балдарым байлык талашып,
Баш жарыша сабашып.
Ушак кеп кетет элиме,
Уят болом жергеме.
Баарын бирдей көрөйүн,
Балдарга энчи бөлөйүн.
Көк асманым күңүрттөнүп,
Көзүм өтүп кете электе…
Кебими айтам силерге,
Кеч болуп кала электе.
Коломтодо алоолонуп,
Отум өчүп кала электе…
Денемен качты жаштыгым,
Демөөрдү кайдан табамын.
Жыйганымы бөлбөсөм,
Жаман айтпай жакшы жок.
Көзүм өтүп кеткенде…
Өкүнүч башка келет ээ…
Уулдарым дүйнө талашып,
Бир-бирине кас чыгып,
Көзүм өтүп кеткенде…»
Беш баласы бар эле,
Берен Торгой атанын.
Бешөөнө тең энчи арнап,
Камын көрдү алардын.