— Хату ці зачынілі? — запыталася цешча, і Казімер, пачарпнуўшы вады зь вядра, стомлена выдыхнуў: — Зачынілі...
— За вас дужа не бярыся, п’янтосы няшчасныя, — прамовіла Карпачыха і з такім імпэтам узялася тасаваць карты, што яны высьлізнулі з рук і пасыпаліся на падлогу.
Наступным ранкам, а восьмай гадзіне, Казімер рушыў на працу, але неўзабаве вярнуўся і задыхана паведаміў: — Цётка Матруна! Там да вас прыехалі... Тэлевізар прывезьлі, і ўсё такое...
— Які цілівізе-ер? — усхвалявана прасьпявала Матруна і, апранаючыся, доўга не магла патрапіць у рукаво кацавейкі.
Яны выбеглі з Карпачыхай на падворак і ў канцы вуліцы ўгледзелі крытую машыну, а поруч зь ёю Канавальчыка ды нейкага незнаёмага мужчыну.
— Хто з вас Апалонік? — спытаў незнаёмец, калі жанчыны падышлі бліжэй.
— Я-а,— дрогкім голасам азвалася Матруна, зачапіўшы нагой сьвежую каровіну ляпеху.
— Расьпішыцеся ў атрыманьні... — мужчына расправіў на жываце скамечаную паперку, — тэлевізара, люстры, паласа і журнальнага століка.
— А калі мне што-небудзь дадуць? — пакрыўджана выдыхнуў Канавальчык. — Я, між іншым, вэтэран вайны, маю тры баявых мэдалі.
— Наступным разам, дзед, наступным разам, — буркнуў мужчына і з кіслай мінай на твары працягнуў Матруне пакамечаную паперку.
На ганак уласнай хаты Матруна ступіла, ня чуючы пад сабой ног, а пабачыўшы квяцісты кілім на падлозе, маленькі стол на крывых нагах і чалавека, які стаяў на стале і ўкручваў лямпачкі ў люстра, нават ікнула ад хваляваньня.
— Усё, цёткі, прымайце работу! — чалавек скочыў са стала, пстрыкнуў уключальнікам і Карпачыха, што стаяла за сьпінаю, зачаравана прашаптала:
— Як у царкве.
Дзень згасаў ужо ад ранку і мяккі змрок, нібыта дым ад бульбоўніку, плыў у вокны, кволіўся ў вісюлінах казённай люстры, няроўным прастакутнікам ляжаў на паверхні журнальнага століка і на гэтым прастакутніку цёмнай плямай вымалёўвалася нерухомая жаночая пастаць. Матруна сядзела ля вакна — дробненькая, скурчаная, лядашчая і летуценна паглядала спачатку на грэйдэр, што сноўдаў па вясковай вуліцы, а потым на пакрэсьленае згалелым вецьцем неба.
“Сустракайце, Матрона Іванаўна, госьця. І не забывайце — пра што мы з вамі гаманілі”, — паведаміў учора мужчына ў капелюшы і душу Матруніну працяў халадок трывожнага чаканьня. Адвячоркам, калі яны з Карпачыхай мясілі цеста для пірагоў, Матруну пачалі біць дрыжыкі, ноччу яе наагул апанавала нэрвовая ліхаманка, але раніцою ільдзінка непакою ў душы растала і цела чарговым разам апанавала хваравітая немач. Матруна прысела на хвілю да вакна і, няздольная зварухнуць аніводнай сваёй цягліцай, так і застыла ў няёмкай паставе, пазіраючы на няўтульны, колеру цьмянага волава сьвітанак. Яна сядзела так гадзіну, а можа і дзьве, і калі неба канчаткова праясьнела, у яго прадоньні сталі нараджацца напаўзабытыя абліччы: гайдалася ў паветры няголеная пыса Міцькі Дзенісенкі; таўпілавы сын Мікола, які не вярнуўся з фронту, сарамліва пасьміхаўся ёй на тле яблывага вецьця; і сам Таўпіла, акалелы, пакрыты бухматым інеем, наблізіўся да вакна і тут жа растаў, зьліўшыся зь бязрадасным небам. Там, за вакном, нараджаліся напаўзабытыя галасы, гучалі няўцямныя зыкі: Міцькава лаянка, сіплы таўпілавы кашаль, вясёлы воклік “Брава, Зоніа!”, ад якога шумела ўвушшу і абуджалася прыспанае сэрца і, апанаваная ўсёй гэтай замараччу, Матруна не адразу ўцяміла — ці то папраўдзе за шыбай паўстала Карпачыха, ці тое ёй прымроілася.
— Едуць! — гукнула сяброўка і ад вокліка ейнага здрыгануўся і апаў долу апошні ліст з яблыневага вецьця.
Да весьніц Матруна ішла як не на сваіх нагах, а ўбачыўшы жанчын, што стаялі ля канавальчыкавай хаты, і зусім зьніякавела. “Едуць, едуць”,— загаманілі жанкі і з-за павароткі выехала спачатку шэрая “волга”, а потым зялёны старшынёўскі “казёл”. Цяжка гудучы на ня ўежджанай дарозе, машыны ўзьехалі на пагорак, спыніліся і з “волгі” вылез нетутэйшага выгляду мужчына й маладая кабета ў бялюткім як сьнег палітоне.
“Жонка, жонка”— зашапталіся ў натоўпе і той жа міг сэрца Матруніна сьцялася — яна ізноў убачыла Бэртрама. Шалёная радасьць палыхнула, апаліла шчокі й згасла ад усьведамленьня, што гэта быў не Бэртрам, а ягоны сын.
—... Заработная плата сяльчанаў вырасла ў параўнаньні з 1965-м годам у 1,7 разы. Вёска Бычкі, паводле генэральнага пляна, ператвараецца ў пасёлак з усімі камунальнымі выгодамі,— грымеў на ўсю вулку зычны голас калгаснага старшыні — Сьцяпана Міканоравіча Бамбізы. Сьцяпан Міканоравіч шыбаваў поруч з гасьцямі, а сьледам за імі, на невялічкай адлегласьці, сунуўся той самы мужчына ў шэрым капелюшы.