— Толькі папярэджваю: бяз жартачак.
“Ды якія там жартачкі… з падлеткамі”, — хацеў сказаць Лёнька Манчак, ды ня змог: язык прысох да паднябеньня. Ён ляжаў і слухаў парывістае біцьцё ўласнага сэрца. Нарэшце, сабраўшыся з думкамі, клекатлівым голасам запытаўся:
— А бабуля… нічога ня скажа?
— Не хвалюйцеся, я тут зь яе дазволу. Бабуля людзей наскрозь бачыць.
— Яна ў вас як біярэнтген, — пажартаваў Лёнька.
— Рэнтген што… косткі высьвечвае ды розныя іншародныя прадметы. А бабуля, апроч таго, і хваробы бачыць. Возьме за руку, і адразу ведае: на што хварэеце.
Калісьці Лёнька чытаў штосьці пра падобны фэномэн. Нейкая кабеціна на далёкім Алтаі таксама брала за руку і ставіла дакладныя дыягназы. Да яе, як пісаў папулярны часопіс, прыяжджалі хворыя з усёй краіны.
— Чаму ж яна прыхоўвае такі талент? Распачала б мэдычную практыку, кучу грошай зарабіла, — Лёнька пасьміхнуўся, прыкусіў сухую, салодкую на смак, травінку.
— Ня хоча яна гэтым займацца. Дый людзей ня надта любіць.
— І цябе таксама?
— Ну, мяне яна любіць. А яшчэ маму любіць ды цётку Тацяну, зь якой разам у лягеры былі. Цётка таксама зь Піцера. Увосень і ўзімку прыяжджае, бабулю даглядае.
Прасторная і сьветлая душа Лёньчына нечакана ўзбунтавалася, шэрай мышынай шкрабанула да глоткі. “Лухта нейкая, — падумаў малады журналіст, — як гэта можна вызначыць хваробу адным дотыкам рукі. Зразумела цяпер, чаму старая за пальцы хапала: чмуру ў вочы пускала.”
Шукаючы выйсьця свайму абурэньню, Лёнька намацаў штаны, якія ляжалі пад бокам.
— Прыбіральня адразу направа, — гукнула Марына, і госьць, прабурчэўшы: — Пайду папалю, — адчыніў паддашкавыя дзьверцы.
Зорнае неба абрынулася на яго ўсім сваім зіхатлівым бязьмежжам. Ён нават ня здолеў прыпаліць ад першай запалкі, захоплена пазіраючы на зоркі, і ачуўся толькі тады, як агонь апёк пальцы. Цыгарэтны дым быў як ніколі прыемным. Ад асалоды ў Лёнькі нават замлела грудзіна. Ён зрабіў пару зацяжак і насьцярожана сьцяўся. За сьпінай зашамацела сена і Марына, крануўшы яго прыполам даўгой кашулі, таксама села на драбіны.
— Вы любіце зоркі?
Па целе Лёньчыным прабегліся нэрвовыя дрыжыкі, сьцяўшы скуру на лобе.
— Люблю. Асабліва вунь тую, — Лёнька тыцнуў цыгарэтай угору, — … зіхціць празь дзірку.
— Якая гэта?
— А вунь, бачыце, леваруч ад Вялікай Мядзьведзіцы (гэта было адзінае сузор’е, якое ён ведаў).
— Арктур, сузор’е Валапаса, — край дзявочай кашулі ізноў крануўся сьпіны і ў Лёнькі ўраз пачырванелі шчокі.
— А што… яна можа і будучую сьмерць прадказаць? Ну, напрыклад, возьме за руку і скажа ад чаго памрэш: ад хваробы якой, ці пад коламі цягніка, – Лёнька закашляўся ад дыму.
Марына хвіліну маўчала.
— Чалавеку гэтага ня трэба ведаць… Так жыць лягчэй. Можаце ўявіць – чым сталася б нашае жыцьцё, калі б мы ведалі дату сваёй сьмерці?
— Яно так, — пагадзіўся суразмоўнік і, зацягнуўшыся раз астатні, захоплена выдыхнуў: — Добра тут у вас.
— Мне й самой падабаецца. Бабуля ўпрошвае ў Азярышчы застацца. Калі б ня музыка, дык засталася б.
У нетрах хаты штосьці таропка загрукатала і Марына падхапілася з драбінаў.
— Бабуля грукае. Спаць пара.
…Лёнька доўга ляжаў бяз сну, потым ціха паклікаў Марыну, але дзяўчына не азвалася, відаць, ужо спала, і ён, адчыніўшы дзьверцы, доўга глядзеў на Арктур, аж пакуль той не схаваўся за дахам адрыны.
Раніцою яго абудзіў суседзкі певень. Певень загарлаў, залопаў крыламі і на коўдру леглі, прабіўшыся праз шчыліны, плямы гарачага сонца. Галава, відаць, ад бессані, была цяжкой, а ў горле пяршыла. Ён нават падумаў, што ў глытку ўбіўся асьцюк і, апранаючыся, раз-пораз керхаў у далонь. Пакуль спускаўся па драбінах, адчуў, як цела наліваецца млявай млосьцю і ўвачавідкі цяжэе патыліца. У хату ён увайшоў, трымаючыся за вушак. Гаспадыня сядзела ў крэсьле-гушкалцы і чытала часопіс.
— Ваду пілі з крыніцы? – запыталася бабуля, зыркнуўшы на госьця паўзьверх акуляраў.
Госьць моўчкі кіўнуў.
— Вось яна і адпомсьціла.
Не дабіраючы сэнсу бабчыных словаў, госьць сеў на канапу, адхапіў твар далонямі.
— У горле асьцюк, патыліца баліць, ногі ня ходзяць?
Не адрываючы далоняў ад твару, госьць зноўку кіўнуў.
— Бярыце маю падушку, коўдру – і кладзіцеся. Марына ў краме, зараз вернецца.
— Дзякуй, але мне трэба ісьці, — рашуча прамовіў госьць і кульнуўся на канапу, ды так рашуча, што пад ім застагналі старыя спружыны.
…Хвароба падступіла рашуча і незваротна. Госьць ляжаў з заплюшчанымі вачыма і яму здавалася, што канапа гушкаецца ў паветры. Ляціць да гары, на хвілю спыняецца і адразу ж абрыньвае ў бяздоньніцу. І адтуль, зь бяздоньніцы, даляталі глухія жаночыя галасы: