Прыстанцыйны пляц зусім не зьмяніўся. Той жа шыхт іржавых таполяў, пашарпаны будынак аўтастанцыі, напалову счарнелы, як у атрамант апушчаны, комін пасялковай лазьні. І ўсё ж чагосьці бракавала воку. Ён агледзеўся. Ну, вядома… на месцы старой гасьцініцы была раўнюткая пляцоўка, пасярод якой памаранчавым пажарам буялі наготкі.
“А раптам і ТАМ пустка?”, — падумаў Леанід Пятровіч і тут жа адагнаў такую думку. Думка, аднак, далёка не адлятала, і, павярнуўшы на вуліцу Прафінтэрну, ён ужо гатовы быў убачыць нават ня пустку, а счарнелае папялішча, але ўбачыў тую самую хаціну – з пеўнікам на вільчаку, зь нехлямяжым нумарам на сьцяне і новым шыфэрам на даху.
Наваліўшыся схаладнелай грудзінай на весьніцы, ён паляпаў далоньню па паштовай скрыні. Паляпаў раз, потым другі, потым яшчэ некалькі разоў, аж пакуль у вакне не матлянулася фіранка. Ён стаіў дых, ліхаманкава, двума пяцярнямі, паправіў валасы на галаве і ўбачыў незнаёмую, неахайна апраненую кабету на ганку.
— Тут калісьці Міронаўна жыла… з унучкай.
Кабеціна сышла з ганку, няўцямна страсянула галавой.
— Я кажу… Міронаўна тут калісьці жыла…
— Ну дык заходзьце… заходзьце, — замітусілася кабета, запрашаючы ў хату. – Вы, відаць, ейны сваяк?
— Ды не… проста знаёмы. Ішоў міма. Дай, думаю, зайду, — пераступаючы парог хаты, ён загадзя прыгнуўся, каб не ляснуцца галавой аб вяршнік.
— Міронаўна ж, зямля ёй пухам, як памірала хату на ўнучку перапісала. Я ў яе і купіла. 300 рублёў аддала. Гэта ж ня грошы… Праходзьце ў сьвятліцу.
Пасярод прыцемнага пакою стаяла крэсла-гушкалка.
— Ад Міронаўны засталася, — патлумачыла гаспадыня, злавіўшы ягоны позірк.
— А ўнучка, Марына, прыяжджае калі?
Кабета зірнула на госьця зь недаверам і насьцярогаю.
— Дык яна ж памерла… у той жа год, што й Міронаўна. Знайшлі ў нейкім канале… ну, там ужо, у Ленінградзе. Ці то піхнуў хто, ці то сама кінулася.
Падлога зыбанулася пад нагамі і вушы напоўніў замарачны шум.
— Цяпер вось я тут жыву. Цёплая хата, хоць і старая. Страха, праўда, у адным месцы працякала, дык зяць Васька новым шыфэрам перакрыў. Васька тут, у Азярышчы робіць. І гарод пяць сотак… бульбачка свая, і цыбулька…
Леанід Пятровіч павярнуўся, выйшаў на падворак.
— Вы ж хацелі што, ці так зайшлі?
Ён нічога не адказаў, нават не азірнуўся. Пайшоў па вуліцы – у той бок, куды несьлі ногі, і пачуў неўзабаве шолах ліпавых кронаў над галавою. Сэрца парывіста білася і рэха гэтага біцьця нараджалася і памірала ў цёмных, там-сям кранутых жоўтай квеценьню, шатах. Леанід Пятровіч спыніўся, прыклаў далонь да грудзіны, перавёў дыханьне. Наперадзе, у канцы прысадаў, штосьці мерна і гулка цюкала.
Ля крыніцы, на пагорку, стаяў новы, на дзесяць вянкоў, зруб, на якім завіхаліся, абчэсваючы верхнія бярвеньні, двое мужчынаў.
— Капліцу будуем, — паведаміў, адказваючы на ягоны маўклівы позірк, малады хлопец.
— З цэглы было б лепш, — Леанід Пятровіч змахнуў з валасоў ліпучую трэску.
— Цэглу начальства расьцягнула, на лецішчы, — азваўся другі, паджылы мужчына, і зь сілай увагнаў сякеру ў бервяно.
Леанід Пятровіч падышоў да крыніцы, прыпаў на калена. Вада, як і восем гадоў таму, віравала, пускала са дна пясчаныя фантанчыкі і была такой жа, да ламаты ў сківіцах, халоднай.
За сьпінай пачуліся крокі і малады хлопец, падышоўшы да вады, стаў мыць у ёй кірзачы.
— Ну куды вы… з ботамі ўлезьлі? Гэта ж сьвятая крыніца.
Леанід Пятровіч чакаў, што хлопец мацюкнецца, але той вінавата адступіў ад ручая, прымірэнча кашлянуў, папрасіў запаліць.
— Асьцярожней… з вадой, — хлопец чыркнуў запалкай, — я тут раз выпіў у сьпёку, дык цэлы тыдзень валяўся з ангінай.
— Цяпер ужо не захварэю, — прамовіў, ні да каго не зьвяртаючыся, Леанід Пятровіч.
Хлопец пастаяў крыху, уздыхнуў і падаў голас ужо ад капліцы.
— Дзіўны нейкі. Няйначай, штосьці з галавой, — суцішна прамовіў хлопец, а ягоны напарнік гэтак жа ціха адказаў: — Сюды здаровыя ня ходзяць.
У водным люстры адбіўся зьнявечана-рухавы, падобны да вялізнай амёбы твар. Леанід Пятровіч нагнуўся да самай вады, пляснуў на твар пякучай халадзёнкі і пайшоў ўздоўж ручая хадою чалавека, які спазьніўся на свой цягнік.
ШПЕГ
Апавяданьне
Мне было дзевятнаццаць гадоў. Я ляжаў на мулкай лаве і зацята глядзеў на міргатлівую зорку — яна толькі што выплыла з-за фіранкі. Зорка то бліскала, то патухала, захінутая на імгненьне галінамі старой яблыні, якая расла пад вакном.
Гаспадыня кватэры, у якой кватараваў, таксама не спала. І калі яна зь цяжкім уздыхам пераварочвалася з боку на бок, я таксама ўздыхаў. Гаспадыню звалі Сабінай і яна была на пятнаццаць гадоў старэйшай ад мяне.