- Крэсла маё! - падскочыў да яго Бялінскі. - Тое, што я прапанаваў вам на яго сесці, не азначае, што яно ваша! А тым больш Дабралюбава!
Выглядала на тое, што і гэтыя адзін аднаго не надта любяць, хоць абодва рускія.
І палякі адзін аднаго любяць не надта. Быў Сяўко ў Польшчы.
Нелюбові ў людзей няма толькі да тых, каго няма.
Вось не было беларусаў - іх любілі. А з’явіліся...
Для чаго з’явіліся беларусы?.. І Сяўко раптам падумаў, што беларусы з’явіліся, каб рускім і палякам было каго любіць.
Думка гэтая незвычайна яго ўразіла. Ён увогуле ніколі, калі не лічыць выпадка пры перапісе насельніцтва, пра сябе як пра беларуса не думаў. Не да галавы было. І вось падумаў. Прычым не пра сябе аднаго, а як бы пра сябе разам з усімі. Пра сябе як пра беларуса, прыналежнага да іншых беларусаў. Да таго ж Кашына...
Чаму?
Бо штукары гэтыя ўлезлі ў кашынскую кватэру - вось чаму! Яны тут не гаспадары, а ўлезлі! Ды яшчэ ўказваюць, дзе яму сядаць! У Расіі сваёй указвайце! У Польшчы!
- Ніхто вам нічога не ўказвае, - не згадзіўся з ягонымі думкамі нябожчык. - Хочаце на зэдлік - сядайце на зэдлік. «Паміж Польшчай і Расіяй бульба беларуская!..» - раптам заспяваў ён, відавочна павесялеўшы і нібы забыўшыся, што памёр.
«Паперці б іх... - падумаў Сяўко. - Дык гуляць не будзе з кім. Ні прайграць, ні выйграць...» І ён сеў на зэдлік паміж Дабралюбавым, які заняў крэсла, і Міцкевічам, які застаўся на канапе ў нагах нябожчыка. Паміж Расіяй і Польшчай сеў. На сваё гістарычнае месца.
- Як заўсёды... - сказаў, дамяшаўшы калоду, нябожчык, даў Міцкевічу зняць і пачаў здаваць.
- Вы не падсеклі! - перахапіў ягоную руку Дабралюбаў.
- Падсек!
- Не падсеклі! - падтрымаў Дабралюбава Міцкевіч, і нябожчык перастаў спрачацца, сабраў карты і ўздыхнуў вінавата. - Круцель я, махляр! І зрабіць з сабой не магу нічога. Рускі... Давайце вып’ем.
«Падпаіць хоча, - падумаў Сяўко. - Каб не заўважалі, як махлярыць. Ну, жулік...»
- А вось і не! - узяў штоф і наліў кілішкі нябожчык. - Што жулік
- згодны, а выпіць хачу проста так. Проста хачу выпіць. - І ён падняў кілішак, але Міцкевіч проста так выпіць яму не даў, ускочыў са сваім кілішкам:
Бокал заздравный поднимая,
Ещё раз выпить нам пора
Здоровье миротворца края...
Так много ж лет ему.. Ура!
- і кінуў кілішак, зрабіўшы выгляд, што той з рукі выслізнуў, на падлогу, а Някрасаў сказаў услед Фёкле, якая аскепкі сабрала і на кухню панесла: “Вось бачыш, Фёкла, я оду напісаў Мураўёву, які беларусаў і палякаў вешаў, дык палякі мяне не любяць”, - і чокнуўся з Сяўко: “За Расійскую Імперыю!”
Сяўко выпіў - нічога з ім з таго кілішка, калі, канечне, нябожчык нечага не падсыпаў, не станецца - а пасля падумаў: «За якую імперыю? Няма ж ніякай імперыі. Была, калі Мураўёў беларусаў і палякаў вешаў, а цяпер няма...»
- Няма дык няма, - паставіў нябожчык кілішак. - Але ж выпілі.
Міцкевіч глядзеў на Сяўко здзіўлена.
- Выходзіць, беларусы тых, хто іх вешаў, любяць?.. Вы чаму выпілі за імперыю?
- Бо выпіць захацеў! - сунуў нябожчык Міцкевічу калоду, каб зняў.
- Дастаў ты мяне з гэтай одай, Адам! Амаль як Герцэн. - І спытаў не Міцкевіча, а Сяўко. - Вы як да Герцэна?.. Любіце?
Сяўко не ведаў, як ён да Герцэна. За што яго любіць? Ён што: маставік?
- Ён якраз думае, што маставік, - падсек калоду Някрасаў. - Будуе мост з Еўропай.
Пра Герцэна, які мост з Еўропай будуе, Някрасаў загаварыў, мусібыць, для таго, каб Міцкевіч ад Сяўко адчапіўся, але той не адчапляўся.
- Вас вешаў Сувораў, вешаў Мураўеў, - а вы.
Сяўко адчуў сябе няёмка. Не праз тое, што Сувораў з Мураўёвым беларусаў вешалі, а ён за імперыю выпіў, гэта ён машынальна, а што схапіўся за кілішак гэтак сквапна, нібы не піў ніколі. Лыкнуў чужое, як свайго няма.
- І не пераймайцеся! - здаў па першай карце нябожчык. - Халява заўсёды смачнейшая. Палякі таксама халяўшчыкі, толькі з пыхай.
Міцкевічу і Сяўко ён паклаў карты на канапу, Дабралюбаву і сабе - на столік. Сяўко падняў першую карту - бубновы туз! Вось што значыць сесці на сваё гістарычнае месца! На мост з Еўропай! Божа, пашлі да туза дзясятку!
- Гэта вы дарэмна, - паківаў галавой нябожчык. - Бог у карты не гуляе.
Ну, як з імі гуляць? Калі яны ўсё, што падумаеш, ведаюць...
- А вы не думайце, - прапанаваў Дабралюбаў, і Сяўко, павярнуўшыся да яго, паспеў заўважыць, што Дабралюбаву таксама прыйшоў туз. І таксама бубновы. Як гэта: у адной калодзе два бубновыя тузы?
- А вы як хацелі? - спытаў нябожчык. - Каб быў адзін?.. Тады выкіньце вашага.
Туза выкінуць?.. Знайшлі дурня. Да туза няхай не дзясятка, а дзявятка, васьмёрка - і ўжо гульня.