Аня глядзiць на Кацю, на мяне, на Свету i, размашыста жэстыкулюючы, даводзiць апавядальнiцы, што Святлана Алексiевiч, аўтарка "Чарнобыльскай малiтвы", якраз пiша кнiжку пра любоўныя афёры i скандалы ў Менску - ёй мусова трэба прадаць такую пiкантную гiсторыю.
Яна адчувае, нiбыта гэтая аповесць мела быць чарговай крэпасцю альбо помнiкам неахаванай цноты большасцi ўпакораных i затурканых дзяўчат, якiя з наiўнай прастадушнасцю хутка аддаюць сваё цела многiм мужчынам, не зважаючы на тое, што шмат каго з iх ад самай хвiлiны спаткання i першага цалунка точыць чарвяк знуджэння, борзда паглынаючы найбольш высакародныя парываннi i мары пра сапраўднае каханне.
Аня прывыкла гаварыць нам, што секс - гэта яшчэ не повад для знаёмства. Аднаго разу яна так адрэзала аднаму байкеру, з якiм толькi што пазнаёмiлася i якому дазарэзу зарупела паўтарыць казачную ноч.
Света перабiла Аню i адказала гiсторыяй, як яна не магла адчапiцца ад настырнага хахаля. Яму мала было таго, што яна не прыходзiла на прызначаныя спатканнi, што ў канцы сказала яму, быццам спiць з iншым. Ён быў паслядоўны i цвёрда руляваў да мэты. Нарэшце ёй прыйшло ў галаву, i яна патлумачыла яму, што не можа быць з iм далей, бо ўступiла ў рэлiгiйную секту, якая вымагае ад яе цноты. Падзейнiчала. Хлопец уважлiва агледзеў яе прамянiстыя, радасныя вочы неафiткi i адчалiў.
Гаспадыня кватэры заняла зручнае месца каля Дзiмы - менскага барда, якi паглынаў мора гарэлкi i спяваў па-беларуску балады ў стылi Высоцкага. Пашарпаны, ахрыплы Дзiмаў голас патрапляе ўвесцi нязвыклы настрой на любой iмпрэзе. Цяпер, зацягваючся дымам танных цыгарэт, ён самазабыўна ёй нешта тлумачыць, для большай пераканаўчасцi трымаючы яе за далонь. Нiбы хацеў у доказ праўдзiвасцi сваiх слоў паказаць свае стыгматы на згiне запясця цi на пажоўклых ад тытуню нязграбных пальцах. Я адчула балючы прыступ зайздрасцi. Зноў вярнулася да мяне тая хвiля з пiццэрыi, калi я старалася ўразумець, у чым прычына такой рэўнасцi. Маё рупнасць дала незвычайны плён. Праз нейкi момант, калi яны ў разгары цiкавай балбатнi трымалiся за рукi, у мяне мiльганула подумка, што мне якраз не хапае менавiта той грубасцi, якая яе прыцягвае ў хлопцах. Шмат дзяўчат паддаецца зачараванню, калi яны бачаць дыспрапорцыю памiж духам, iнтэлектам чалавека i яго нязграбным, брыдкiм целам. Далiкатная бабская натура цягнецца да гэтага, як дасведчаны розум да сферы profanum. Гэта траха як з павабнасцю сiлы каня, калi натуральны пах поту, стайнi, дотык грывы i паралiзуючая велiчыня спрычыньваюць нявысветлены выкiд адрэналiну ў арганiзме.
Я бачу, як у запале размовы Дзiма прыцiснуў яе да сябе i абое выбухнулi гарэзлiвым смехам. Я спрабую сiламоц рацыяналiзаваць сваю рэўнасць, але марна. Не вытрымлiваю i ўстаю, iду на кухню. Выцягваю Вiктара на адмысловую размову, каб прыглушыць знерваванасць, якая пачала нарастаць ува мне. Баюся гэтай успышкi ўнутранага разладу, бо часам яна ўвасабляецца ў форму асавелай дзяўчынкi-падлетка, узбунтаванай, але напружана прыцiхлай. А ў такiм стане я не люблю сябе яшчэ больш.
Вiктар, мабыць, зразумеў мой узважаны гумар, але з размовы я зрабiла сабе выснову, што ён думае, быццам гэта я хацела быць з Дзiмам i мая ўдаваная задаволенасць - толькi эфект звыклай гульнi дзвюх дзяўчын на хлопца. Такая здагадка развесялiла мяне. Я дазволiла Вiктару пацешыцца, калi ён пачаў знеахвочваць мяне да Дзiмы, нядбала махаючы рукою, даказваючы, што гэта стары балбатун, круцель-муцель i прыброд без роду i племя. Сапраўдны расейскi бомж, валацуга i алкаш, якога немагчыма не любiць, але з якiм трэба трымацца пэўнай дыстанцыi. Дзiма сам з Новарасiйска, бацька яго быў вайсковец, прысланы ў Баранавiчы на службу. Тут Дзiма скончыў школу, паступiў вучыцца ў Менск i на хвалi нацыянальнага адраджэння перайшоў на беларушчыну. Паслядоўна патрыятычны беларускi расеец. Гэта гучыць iдыятычна, але я з iм згаджаюся, што сама па сабе з'ява нагадвае сiроцтва, пры якiм больш заходзiцца пра патрэбу асталявацца ў прасторы, якую мы самi сабе выбiраем. Вiктар расказвае яшчэ падобны прыклад - у БНФ ён ведае аднаго такога зацятага патрыятычнага беларускага армянiна, якi на ўсiх дэманстрацыях iдзе ў першых шэрагах з беларускiм сцягам.
Я закурыла цыгарэту, што здараецца ў мяне досыць рэдка. Вiктар з запалам расказваў яшчэ пра калатню ў Саюзе пiсьменнiкаў. Праз хвiлiну мы вярнулiся ў пакой, дзе ўсе ў падагрэтай атмасферы i ў змроку ўгаворвалi Дзiму паспяваць. Той пацягнуўся па гiтару i ўсiх раскалыхаў моцнымi, гучнымi баладамi пра свае беларускiя сцежкi i сяброўствы.
Я бачыла ў яе вачах зачараванасць Дзiмам. Можа, мне было прыкра не з зайздрасцi, а хутчэй з той прычыны, што я зразумела, - гэты неахайны бард не варты яе дружбы i пакланення.
Калi пад поўнач iмпрэза прыгасла, я патэлефанавала i заказала таксi. Прыехала дамоў, дапiла на кухнi са шклянкi рэшту пiва. Доўга сядзела ў ванне, збiраючы думкi пра Яе. Не магу сабе вытлумачыць, адкуль выцякае крынiца майго захаплення Ёю. Накiнула на разагрэтае i мокрае цела фланелевую начную кашулю. Увайшла ў цёмны пакой, дзе ў цёплым ложку знайшла разаспанае, сонннае цела Марка.
XXI
На другi дзень я iшла мiма каталiцкай катэдры ў Менску. I нечакана ўявiлiся мне розныя вобразы з яе i майго жыцця, якiя акурат у той момант сплялiся на аснове асацыяцый, што паўставалi з паху, формы, святла... Была свежая, здаровая ранiца, каля французскай амбасады чарга людзей па вiзы. Распускаецца зелень, чыноўнiкi спяшаюцца да сваёй офiснай гультайшчыны.
Валакуцца па магазiнах бабы, з яркiмi ранцамi за плячыма падскокваюць дзецi. На краi тратуара ловяць мжаку распырскванай палiвачкай вады i льснянай нiзка над асфальтам вясёлкi. Цыгаюць цераз струмянi i мокрыя з гуллiвым галёканнем высокваюць на свежа адпрасаваныя штаны кадэбiстаў, якiя спяшаюцца на працу, цi на пракурораў з нэсэсэрамi.
Вясновы гумор вярнуў мяне ў час, калi я здавала экзамены, i цяпер, праходзячы мiма катэдры, я ўспомнiла, як колiсь перад школай забягала ў касцёл.
Я павярнула i зайшла ў халодны бабiнец катэдры. Перажагналася i рашыла з хвiлiну памедытаваць, выклiкаўшы з глыбiнi душы добра знаёмыя прыемныя асацыяцыi, якiя ў лiцэйскiя гады акрылялi i давалi надзею на скарэнне свету. Чаму касцёл так моцна асацыiруецца намi з занядбаннем цела i ўсёй яго змрочнасцi?
Калi ў адзiн снежаньскi вечар я зацягнула яе ў катэдру на канцэрт латышскага хору, яна расказала мне гiсторыю свайго ўпадабання да каталiцызму.
Я здзiвiлася, што яна не ўхваляла сваiх праваслаўных каранёў. А можа, гэта не толькi выбар, можа, нейкае вяртанне. Да той традыцыi ў сям'i, якую паспяхова шмат гадоў з яе выцiскалi. Яна прызналася мне тады, што, хоць мала молiцца i рэдка заходзiць у касцёл, але тут у каталiцкай катэдры пачуваецца лепей, чым у царкве. Калi хадзiла ў апошнi клас сярэдняй школы, з класам паехалi на экскурсiю ў Нясвiж. Там настаўнiк неафiцыйна i па-за праграмай завёў iх у мясцовы касцёл. У старадаўнiм памяшканнi яна першы раз убачыла ксяндза ў сутане, старэйшага пробашча. Яны агледзелi крыпт з трунамi i парэшткамi Радзiвiлаў. Гэта быў для яе сапраўдны цывiлiзацыйны шок. Дакранулася да свету, якi сядзеў у ёй недзе глыбока падыспадам, як сум па стагоддзях i вяках, як вернутая памяць, як працяг забытай легенды. Нягледзячы на страчаную здольнасць некалькiх тутэйшых пакаленняў да камунiкацый з продкамi i iхняй гiсторыяй, нешта немiнушчае, вечнае нагадвае, што незалежна ад знешняй часовасцi i праху мiнулых шчэнтаў, замкнутых у цынкавых дамавiнах, нехта i далей пануе i ёсць прысутны. Гэта не толькi княскiя радзiны, але i намацлiвае адчуванне сапраўднай гiсторыi прывяло яе да рэлiгii.
Яна рашыла праз некалькi тыдняў вярнуцца ў Нясвiж адной, каб мець час на нешта, для чаго яна не знайшла таго разу нiякага наймення. Прыехала на пачатку вакацый i спатканаму раней на школьнай экскурсii старому ксяндзу без лiшяга роздуму прызналася, што хоча ахрысцiцца. Ксёндз даў ёй катэхiзм, сказаў навучыцца iсцiнаў веры i прыехаць праз два месяцы. Яна старанна вывучала ўсё падчас вакацый, нарабiўшы сенсацыi на ўвесь дом. Мацi з праваслаўнай сям'i i няверная камунiстка напачатку незадаволена крывiлася. Затое бацька, якому раптам успомнiлiся з дзяцiнства бабулiны каталiцкiя малiтвы, глядзеў на яе самастойны выбар з кепска прыхаваным подзiвам.