Хоць і пакінуў беларускую паэзію на карысць польскаму жывапісу Яша Бурш, тым не менш чатыры яго вершы ўвайшлі ў анталогію беларускай паэзіі ХХ стагоддзя.
Столькі вершаў па колькасці апублікавана і Алеся Барскага. Добрыя вершы, светлыя і шчырыя:
Пятрусь Макаль (1932-1996) жыў у Мінску, але родам быў з вёскі Крушыняны Беластоцкага ваяводства. Ён пісаў добрыя і моцныя вершы. Гэта можна заўважыць і па той падборцы, што ўвайшла ў анталогію. Мае рацыю Міхась Скобла, напісаўшы ва ўступным да Макалёвых вершаў слове: „А радок яго быў часам проста непаўторна інструментаваны і нешматслоўны, як рэха: «— Вы адкуль? — Мы — ад куль. Мы — з вайны. Мы — званы. Мы — дамы. Мы — дымы. Каміны. Камяні».
Сціпла прадстаўлены ў анталогіі Юрка Геніюш — адным вершам „Афрыка”. Што не скажаш, напрыклад, пра Яна Чыквіна, аднаго з самых таленавітых паэтаў Беласточчыны. З тых вершаў, якія ўвайшлі ў кнігу „Краса і сіла”, адзін адразу запомніўся:
„Першую сур’ёзную спробу прачытаць паэзію Н. Артымовіч зрабіў А. Разанаў, калі яна ўжо была аўтаркай чатырох зборнікаў, выдадзеных у Беластоку і Менску. У 1994 годзе выйшла кніга «Дзверы: тэкст і кантэкст» — вершы Надзеі Артымовіч з герменеўтычнымі каментарыямі Разанава...”, — так напісаў пра бельскую паэтку Міхась Скобла, прадставіўшы ў анталогіі пяць ейных вершаў.
„Смерць валошкі” — такую назву мае вершаваны твор Міхася Шаховіча. Ён увайшоў у анталогію і апублікаваны на ст. 665 з невялічкаю прадмоўкаю пра паэта.
Беларуская літаратурная ніва Беласточчыны прадстаўлена яшчэ Зосяй Сачко, Юркам Баенам і Мірай Лукшай. Іх вершаваныя радкі вартыя анталагічнай публікацыі.
2003
Арсень Лабовіч
Дзесьці ў 70-х гадах мінулага стагоддзя, калі быў яшчэ школьнікам, трапіла аднойчы мне ў рукі невялікая кніжачка, вокладка якой была напалову чырвонай, напалову белай. На вокладцы стаяла прозвішча — А.Лабовіч. Называлася кніжачка “Тэатр змагання”. Думалася, што яна будзе пра вайну, бо тады ваенная тэматыка была самаю папулярнаю і сярод дарослых чытачоў і гледачоў, і сярод падлеткаў і моладзі.
Прачытаўшы некалькі старонак кнігі, заўважыў, што яна зусім не пра вайну, а пра Заходнюю Беларусь, пра тыя мясціны, дзе нарадзіўся і жыў. А яшчэ, аўтар хораша апісваў дзейнасць заходнебеларускага аматарскага тэатра, гурткоў мастацкай самадзейнасці. Ды і назвы спектакляў былі нам усім вясковым хлопчыкам і дзяўчынкам вядомыя, бо ў вёсцы іх ставілі мясцовыя артысты, а таксама прывозілі прафесійныя артысты са Слоніма, Гродна і Мінска. Гэта найперш пастаноўкі па п’есах “Збянтэжаны Саўка” Л.Родзевіча, “Модны шляхцюк” К.Каганца, “Пінская шляхта” В.Дуніна-Марцінкевіча, “Прымакі” і “Паўлінка” Я.Купалы і іншыя. Арсень Лабовіч таксамаа пісаў і пра тэатральнае самадзейнае жыццё сваёй роднай Беласточчыны, дзе ён 28 верасня 1923 года нарадзіўся ў вёсцы Студзянкі Падляскага ваяводства. З яго кнігі можна даведацца цікавыя факты, напрыклад, што ў 1937 годзе ў Беластоку было арганізавана Таварыства працаўнікоў беларускага тэатра “Полымя”. Каля двух гадоў працаваў гэты творчы калектыў. А ў лютым 1938 года прадстаўнікі мясцовых улад уварваліся ў яго памяшканне і забралі ўсю дакументацыю — акты, архівы...
Аўтар “Тэатра змагання” апісвае і актыўную дзейнасць студэнтаў з мястэчка Гарадок. У 1933 годзе яны прачыталі болей 20 лекцый аб беларускім тэатры, літаратуры, гісторыі, геаграфіі. Кожная лекцыя суправаджалася дэкламацыямі ці спектаклем. “Так, у Гарадку 8 студзеня 1933 года студэнтка М.Мілючанка прачытала лекцыю “Беларускі тэатр і яго грамадскае значэнне”. Гэта мела не толькі пазнавальнае, але і выхаваўчае значэнне”, — піша даследчык.
У 1971 годзе Арсень Лабовіч выдае яшчэ адну сур’ёзную працу “П’есы А.М.Астроўскага на беларускай сцэне”. Аўтар яе сцвярджае, што творчасць рускага драматурга Астроўскага зрабіла значны ўплыў на развіццё тэатральнага мастацтва Беларусі. Пачынаючы з XIX стагоддзя, п’есы Астроўскага былі вельмі папулярнымі ў нашых беларускіх тэатрах. Іх шырока ставілі мясцовыя і паказвалі гастрольныя тэатральныя калектывы. Так, напрыклад, у 1874 годзе ў Гродне былі пастаўлены ажно дзесяць яго п’ес...