— Упершыню пасьля доўгага перапынку ў школьны падручнік вярнулася назва Курапаты: Сімвалам палітычных рэпрэсій у Беларусі стала назва ляснога ўрочышча пад Мінскам — Курапаты. Тут у 1930— 1940-я гг. адбываліся расстрэлы рэпрэсаваных. Аўтары ўдала скарысталі часовы паварот уладнай каньюнктуры і неўзабаве пасьля ўсталяваньня афіцыйнага памятнага знаку ўставілі ў кнігу абзац з фатаграфіяй помніка. Спасылка на расьсьледаваньні пракуратуры (44) ставіць надзейны заслон спробам адмаўляць і фальсыфікаваць курапацкую трагедыю, у тым ліку з боку цяперашніх міністэрскіх чыноўнікаў. За ўсё гэта вялікі дзякуй аўтарам, цяпер настаўнікі могуць наведваць Курапаты з вучнямі, спасылаючыся на падручнік.
— Пра пэрыяд беларусізацыі ў міжваенны час ідзецца з выкарыстаньнем сродкаў візуалізацыі (45), акцэнтуецца тэма дзяржаўнага статусу моваў у міжваеннай БССР (46).
— Уводзіцца тэрмін і канкрэтызуецца паняцьце Галякосту (Халакосту) як генацыду габрэяў (праўда, безасабова — няма прыкладаў канкрэтных лёсаў людзей).
— Тэма Другой усясьветнай вайны як шырэйшай для Беларусі за „Вялікую айчынную“ раскрываецца праз згадку (праўда, некалькімі словамі) пра беларусаў, прызваных у Войска Польскае (але не сказана пра сыбірскі і катынскі лёс афіцэраў-беларусаў); упамінаецца корпус Андэрса і бітва пры Монтэ-Касына.
— Упершыню згадваецца антысавецкі нацыянальны моладзевы супраціў: „Органамі дзяржбяспекі ў 1947 г. быў выкрыты шэраг падпольных моладзевых арганізацый на тэрыторыі Заходняй Беларусі, удзельнікамі якіх былі ў асноўным беларускія настаўнікі і навучэнцы. Яны ўзнімалі пытанні захавання і развіцця роднай культуры, мовы. Дзейнасць гэтых арганізацый разглядалася ў той час як антысавецкая, а іх удзельнікі былі асуджаны“ (96). На жаль, таксама без імёнаў і лёсаў. Хоць ёсьць ужо і дакумэнтальныя стужкі, і ролікі на ютубе, прысьвечаныя той адважнай сьвядомай моладзі.
— Стратэгічна важная, бо аб’ектыўная, заўвага: Саветы поўнасцю знаходзіліся пад кантролем партыі і рэальнай улады не мелі. Выбары ў Саветы праводзіліся на безальтэрнатыўнай аснове (97). То варта было тут жа зазначыць, што сам тэрмін „савецкі“ ў дачыненьні да сыстэмы ўлады ў БССР уводзіў (і ўводзіць!) у зман.
— Сказана-такі, хоць асьцярожна, пра адну з найбольш відавочных звычайнаму чалавеку (а значыць, і старэйшым сямейнікам вучня) хібаў камунізму: вытворчасьці „якасных прадуктаў народнага спажывання надавалася другараднае значэнне“ (113-114). Праўда, усё адно былі вінаватыя нейкія „капіталісты“: „...Эканамічнае развіццё ва ўмовах супрацьстаяння паміж СССР і капіталістычнымі краінамі залежала ад патрэб абароннай прамысловасці“. Цьмяная фраза. Ці гэтыя самыя краіны хацелі на „нас“ напасьці? Ці, наадварот, „мы“ плянавалі агрэсію супраць іх? Не сказана, чаму ў „капіталістычных“ краінах — пры ўсім іх супрацьстаяньні з СССР — такой праблемы з таварамі штодзённага спажываньня не было. Мо не прымушаць вучняў вычытваць падтэкст, а казаць ясна? Але палічым, што такое замоўчваньне стымулюе самастойнае мысьленьне вучня.
— Акрамя пустых або заведама нераўнапраўных масквацэнтрычных асацыяцыяў, назваць іншыя міжнародныя аб’яднаньні, у якія ўваходзіць Беларусь, складана. Патлумачыць вучням, чаму Беларусі няма нават у Радзе Эўропы, аўтары не схацелі. Дык добра, што згадваецца прынамсі Ўсходняе партнэрства, і безь ярлыкоў.
— Згадана пра Сьвятлану Алексіевіч — Нобэлеўскую ляўрэатку ў літаратуры.
На жаль, пералічаныя аб’ектыўныя факты пераважна так і выглядаюць — асобнымі фактамі, не мяняючы наратыўнай структуры і пасланьня падручніка ў цэлым. Тым ня менш для падлеткаў, здольных мысьліць самастойна, яны маюць надзвычайнае значэньне. І — аўтары ўключылі іх у падручнік, хоць гэтага не вымагае праграма. Але ж і не забараняе! Было б жаданьне менш зважаць на пракрустаў усіх калібраў.
Галоўныя героі беларускай гісторыі — Сталін, Ленін, Лукашэнка
Гісторыя пэрсаніфікуецца — і ў рэальнасьці, і ў мэтадычна прадуманым пераказе. Увасабленьне гістарычных лёсаў вельмі важнае для ўспрыманьня наратыву 14-гадовымі падлеткамі. (У гэтым сэнсе, скажам, „Беларусь учора і сяньня“ Язэпа Найдзюка добра ўражвае: там мноства імёнаў і, нягледзячы на тагачасныя друкарскія праблемы, мноства партрэтаў. Літаральна сатканы з пэрсаналіяў знакаміты том „Гісторыі Літвы“ А. Шапокі, які ў вялікай ступені выхаваў у міжваенную пару літоўскую нацыю.)