Аж на другi вечар зноў зьяжджаюцца госьцi, яна раскусiла другi гарэх, дастала зь яго сукню, як зоркi на небе, убралася i пайшла. Матка яго яе пабачыла, зноў таксама зрабiла. Тая назаўтра прачнулася, але што-ж зробiш? Заплакала зноў i пайшла. Iдзе, аж спатыкае нейкую старую бабу. Тая падыйшла да яе i пытае:
- Чаго ты, доньку, плачаш?
- Так i так; парадзь мне, бабка, што мне рабiць, я яго ад сьмерцi ратавала, а ён мяне забыў, хоць мы ўжо пажанiўшыся былi.
Тады бабка кажа:
- Убярыся ты ў кепскае адзеньне, напiшы лiст, занясi i палажы пад люстэрка, дзе ён чэшацца, а ўвечары ўбярыся i iдзi. - Яна так i зрабiла.
У вечары раскусiла яна гарэх, дастала сукню, як сонца, апранула на сябе i iдзе. А ён, прачытаўшы лiст, успомнiў яе, засмуцiўся моцна, выйшаў на вулiцу i стаў пiльнаваць. Пастаяў крыху, аж бачыць - iдзе. Пацалаваў яе, перапрасiў i йдуць разам да хаты, а людзi дзiвяцца, што гэта за яснасьць такая, аж вiдна, як удзень. Увайшлi, яна пакланiлася бацьком, расказалi, што было i, замест вясельля, зрабiлi толькi вялiкi баль.
На гэты баль i мяне клiкалi, казалi, каб я iм паказаў камэдыю, а я iм сказаў, каб мне далi шкляныя боты, з масла капялюш i папяровы сурдут. Музыка то зайграла, я хацеў пайсьцi танцаваць, але шкадаваў, каб не пабiлiся боты, ськiнуў iх i ўцёк, бо хацеў паказаць дома, што гэта за штука. Iшоў, iшоў, аж ноч занялася, лёг каля каменя начаваць. Дождж як пайшоў, чыста сурдут размок, я схапiўся i далей, а тут сонца як прыгрэла, капялюш растапiўся на галаве. Абуў боты шкляныя i iду, аж спаткнуўся на камень, а яны - дзын-дзын i пабiлiся. Тады я давай ужо йсьцi босы: iшоў, iшоў, прыйшоў на свой пасеў i тутка сеў. Байку вам сказаў, усё роўна як зьвязаў, а тыя ўсё жывуць, мёд вiно п'юць, мне затое, што стуль уцёк - не даюць.
БРАТЫ-ПАЛЯЎНIЧЫЯ
Жылi-былi ў вадной вёсцы стары iз старою. Было ў iх тры сыны.
Слаўныя гэта былi хлопцы й добрыя работнiкi. Але найбольш за ўсё любiлi яны на паляваньне хадзiць.
Ды вось бяда: не шанцавала iм на паляваньнi. Бывала, што цэлы дзень па лесе ходзяць, а на вячэру нiчога i ня прынясуць.
"Вiдаць, зьвялiся зьвяры ў нашых лясох, - думаюць браты, - трэба было-б хiба нам куды-небудзь глыбей у пушчу падацца".
Вось аднаго разу пайшлi яны ўсе трое ў лес. Хадзiлi, з купiны на купiну пераскаквалi, па балотах i мхох адзiн за адным прабiралiся i не заўважылi, як ад дому далёка адыйшлi i з дарогi зьбiлiся.
Глядзяць браты - глухi лес кругом, нi дарожкi нiдзе, нi сьцяжынкi.
- Пойдзем, браты, куды вочы глядзяць, - кажа старэйшы брат.
I падалiся браты-паляўнiчыя проста цераз пушчу...
Доўга яны шлi, i вось прыходзяць, нарэшце, да вялiкага каменя. Iдзе ад таго каменя далей у лес сьцяжынка, а на каменi напiсана:
"Гэта сьцежка вядзе ў Вахрамеева царства. Шмат у тым царстве i зьвяроў i птушак, ды толькi паляўнiчыя туды па адным хадзiць павiнны".
- Ну, браты, здаецца, нам пашанцавала, - кажа старэйшы брат. - Пайду я першы ў Вахрамеева царства, паспрабую шчасьця. А вы мяне тут чакайце. Калi праз тры днi не вярнуся, - iдзеце мне на дапамогу.
Малодшыя браты згадзiлiся. Селi яны пад елкай, агонь расклалi, а старэйшы брат падаўся па вузкай сьцежцы ў лес.
Iдзе ён, а лес кругом гусьцейшым робiцца, усё цямнейшьм. I раптам выбягае на сьцежку вялiзны леў.
Схапiў старэйшы брат свой самастрэл, прыцэлiўся, а леў i кажа яму:
- Не забiвай мяне, паляўнiчы! Я дам табе за гэта сваё маладое дзiцянё. Прыйдзе час - яно табе ў бядзе дапаможа.
I выходзiць на сьцежку маленькае львянё. Зьдзiвiўся паляўнiчы.
- Добра, - кажа - ня буду цябе бiць.
I пайшоў далей, а львянё ўсьлед за iм пабегла. Прайшоў старэйшы брат крыху i бачыць - выходзiць на сьцежку вялiкi мядзьведзь.
Прыцэлiўся паляўнiчы, а мядзьведзь i кажа яму чалавечым голасам:
- Не забiвай мяне, чалавеча! Вазьмi лепш з сабою маё дзiцянё. Прыйдзе час - яно табе ў бядзе дапаможа.
I выходзiць з хмызьняку маленькi калматы мядзьведзiк.
Згадзiўся паляўнiчы й далей пайшоў, а мядзьведзiк зь львянём сьледам за iм бягуць.
Прайшоў крыху, а перад iм на сьцежцы вялiзны воўк стаiць. Зубы шчэрыць, вочы агеньчыкамi гараць.
"Ну, гэтага то ўжо застрэлю", - думае паляўнiчы.
А воўк просiцца ў яго:
- Пашкадуй мяне, паляўнiчы! Вазьмi лепш з сабою маё дзiцянё. Яно табе будзе час - у бядзе дапаможа.
I дае ён паляўнiчаму маленькага ваўка.
Iдзе паляўнiчы далей, а за iм трое зьверанят бягуць.
Настраляў паляўнiчы рознай дзiчыны, увечары адпачыць пад хвойкаю сеў. Расклаў агонь, пачаў дзiчыну смажыць.
"Павячэраю, - думае, - тады да братоў вярнуся i рэшту дзiчыны iм занясу".
Раптам зашумелi дрэвы, захiсталi вяршынямi. Сьвiст i грукат па лесе пайшоў.
Глядзiць паляўнiчы - ляцiць празь лес мiж дрэў Баба-Яга. Валасы матляюцца, спаднiца надзiмаецца, сама ў ступе сядзiць, памялом паганяе. Прыляцела й апусьцiлася недалёка каля агню.
- Фу! фу! - кажа. - Нешта вельмi-ж тут смажаным мясам пахне.
А паляўнiчы адрэзаў кавалак мяса ды й падае ёй.
- На, - кажа, - бабка, зьеш.
- Не, хлопча, - адказвае Баба-Яга. - Я да цябе падыйсьцi баюся. Бачыш ты, якiя каля цябе страшныя зьвяры сядзяць. Дай ты мне па пяць валаскоў iз сваей галавы ды з галоў тваiх зьвяроў, - тады я да цябе блiжэй падыйду.
Засьмяяўся паляўнiчы, даў ей пучок валаскоў, а Баба-Яга ўзяла валаскi i дзьмухнула на iх. I ператварыўся раптам старэйшы брат у вялiкi асмалены пень, а зьвяры - у пянькi крыху меншыя.
Баба-Яга тымчасам зарагатала, села ў ступу i назад паляцела.
Вось сядзяць малодшыя браты каля агню, чакаюць старэйшага. Тры днi мiнаюць - не варочаецца старэйшы брат.
- Трэба да яго на дапамогу йсьцi. Вiдаць, нешта нядобрае зь iм здарылася, - кажуць браты.
I пайшоў сярэднi брат старэйшага шукаць.
I здарылася зь iм усё тое-ж, што i iз старэйшым.
Застаўся ля каменя адзiн малодшы брат. Тры днi чакаў ён старэйшых. Потым ня вытрымаў - пайшоў iх шукаць.
Iдзе ён па сьцежцы, а дрэвы перад iм гольле апускаюць, дарогу загароджваюць. Шэпча яму лiсьце:
- Ня йдзi далей, бяда будзе!
- Не баюся нiчога, - адказвае малодшы брат, - вiдаць, з братамi маiмi й запраўды тут бяда здарылася. Хто-ж выратуе iх, калi ня я?
Iдзе малодшы брат па сьцежцы. Адзiн за адным яму па дарозе зьвяры трапляюцца, дзяцей сваiх яму аддаюць. А дрэвы шумяць жаласна, галiнкi скрыпяць журботна:
- Вярнiся, паляўнiчы, чакае цябе сьмерць лютая!
Сьмяецца паляўнiчы й далей iдзе.
Прыходзiць ён на палянку. Сеў, агонь расклаў. Глядзiць - побач два вогнiшчы патушаных, а вакол пнi асмаленыя стаяць.
"Цi ня тут толькi мае браты сядзелi?" - думае паляўнiчы.
I раптам чуе - шум, сьвiст, дрэвы гнуцца, кусты да зямлi сьхiляюцца, ляцiць Баба-Яга ў ступе, валасы матляюцца, спаднiца надзiмаецца, сама памялом сьлед замятае.
Прыляцела Баба-Яга, апусьцiлася на палянку.
- Добры дзень, хлапчына!
- Добры дзень, бабка, - адказвае паляўнiчы.
- Што гэта ў цябе так смачна смажаным пахне?
- Вазьмi, бабка, паеш, - кажа паляўнiчы i падае ёй кавалак мяса.
А Баба-Яга адказвае:
- Не, сынок, баюся я тваiх зьвяроў. Дай ты мне пяць валаскоў iз сваей галавы ды па пяць валаскоў iзь зьверанят, - тады падыйду.
- О, не, бабка, не на таго натрапiла, - адказвае паляўнiчы. - А ну, зьвераняткi мае, дапамажыце мне з бабкай паквiтавацца.
Кiнулiся зьвераняты на Бабу-Ягу.
Львянё яе за горла хапае, ваўчанё - за ногi, мядзьведзянё лапамi камечыць.
Напужалася Баба-Яга, запiшчэла, закрычала, загаласiла. А паляўнiчы й кажа:
- Цяпер я ведаю, што з маiмi братамi здарылася. Гэта твая работа. Кажы, што ты зь iмi зрабiла, а не, дык мае вартаўнiкi цябе жывую зьядуць.
Бачыць Баба-Яга, што няма рады ёй. Дзьмухнула яна на пнi - ажылi старэйшыя браты, ажылi й iхныя зьвяры.
Накiнулiся трое львянят, трое ваўчанят i трое мядзьведзянят на Бабу-Ягу i разарвалi яе на кавалкi.
Пачалi з таго часу браты сьмела ў пушчу на паляваньне хадзiць. Шмат дзiчыны ў ёй стралялi, шмат зьвяроў лавiлi, i добра жыць сталi.