Шмат часу ішла ці мала, а ў дарозе ўжо і восень яе застала. Сустракае ваўка, таго, што зьеў бычка.
— Добры дзень, кум! Як маешся?
— Дрэнна, — кажа воўк. — Нешта азяб на дажджы, аж увесь калачуся. Зуб на зуб не трапляе.
— То трэба новы кажух пашыць, — раіць лісіца.
— Праўду, кумка, кажаш, — згадзіўся воўк.
Пабег ён на выган, схапіў авечку і прывалок у лес.
— Хопіць на кажух? — пытаецца ў лісіцы.
— Мала, — кажа лісіца.
Прынёс воўк яшчэ адну авечку:
— Цяпер хопіць?
— Не, яшчэ адну трэба.
Воўк і трэйцюю прывалок.
— Ну, а цяпер, — кажа лісіца, — трэба краўца шукаць.
— Дзе-ж мне яго шукаць, кумка?
— Я ведаю добрага краўца. Хадзем да яго.
Прывяла лісіца ваўка на луг. Там, у кустох, на прывязі жарабец пасьвіўся.
— Вунь ён, кравец!
Воўк зарагатаў:
— Гэта не кравец, а жарабец! Не, кумка, як сабе хочаш, а розуму ў цябе мала.
Лісіца пакрыўдзілася:
— Ты пра мой розум ня вельмі языком мялі. Я была разумнай і буду, а ты быў дурань, дурнем і застанешся.
Тут ужо і воўк пакрыўдзіўся, аж узлаваўся:
— Паглядзім яшчэ, хто з нас разумнейшы!
— Не хваліся загадзя, — кажа лісіца, — лепш паглядзіш, як зараз зь цябе скуру зьнімуць.
— Хто зьніме? — ляснуў зубамі воўк.
— Гаспадар гэтага каня.
— Ня можа быць! — ня верыць воўк.
— Пабачыш. На чым жарабец навязаны? — пытаецца лісіца.
— На вяроўцы.
Лісіца засьмяялася:
— Вось і відаць, што дурань!
— Чаму? — падскочыў воўк.
— Жарабец на калу навязаны.
— Ня можа быць! — залыпаў воўк вачыма.
— Хадзем пакажу.
Прывяла лісіца яго да калка, за які быў прывязаны канец вяроўкі, зьняла вяроўку, зрабіла пятлю і закінула ваўку на шьпо. Воўк і азірнуцца не пасьпеў, як у пятлі апынуўся. Тады лісіца падбегла да жарабца, замахала хвастом. Той спужаўся ды як драпнуў дахаты, толькі падковы заблішчэлі.
Так і прыцягнуў у пятлі ваўка да свайго гаспадара. Ну, а там зь яго і скуру зьнялі.
Вярнулася лісіца ў лес, закапала авечак у мох на запас, адны толькі мазгі на абед пакінула. Села пад елкаю і есьць.
Ідзе мядзьведзь — той, што бычка зьеў.
— Што гэта ты, кума, жуеш? — пытаецца.
— Мазгі. Сьляпы ты, ці што?
— А дзе-ж ты іх дастала?
— З галавы. І ты можаш дастаць, калі хочаш.
— Як?
— Вельмі проста: разганіся ды стукніся галавою аб дуб — мазгі і выскачаць.
— Дзякую-ж табе, кума, за добрую параду. Так я і зраблю. А то есьці даўно хочацца.
Знайшоў ён самы тоўсты дуб, разагнаўся з усяе сілы ды і грымнуўся ў яго лобам.
Тут яму і канец.
А хітрая лісіца наелася мазгоў ды пайшла запіваць крынічнаю вадою.
Сабака і Воўк
Быў у ваднаго гаспадара сабака. Шчыра служыў ён гаспадару, ды не агледзеўся, як пастарэў. Горш сталі бачыць яго вочы, і цяжэй яму стала вартаваць гаспадарава дабро. Тады скупая гаспадыня перастала карміць яго, а потым і зусім пачала з двара праганяць.
«Чым так жыць, — думае сабака, — лепш няхай мяне воўк зьесьць».
Надумаўся ён і пайшоў у лес шукаць ваўка. Ідзе ён лесам, а тут насустрач і воўк бяжыць.
— Куды, сабака, ідзеш? — пытаецца воўк.
— Да цябе.
— Чаго?
— Зьеш ты мяне, воўча…
І расказаў ён ваўку пра сваю бяду.
Бачыць воўк, што сабака надта худы — яшчэ зубы паломіць, і кажа:
— Не, цяпер я цябе есьці ня буду. Трэба, каб ты трохі патлусьцеў.
— Як-жа я патлусьцею, — кажа сабака, — калі мяне гаспадыня зусім ня корміць?
— Нічога. Мы зробім так, што яна цябе з ахвотаю будзе карміць.
— Дзе там! — пакруціў хвастом сабака. — Гаспадыня мая вельмі скупая.
— Слухай ты мяне, — кажа воўк. — Ідзі дадому і сядзі там на агародзе. Адвячоркам, як пачне цямнець, я прыбягу і ўхаплю лепшага гаспадаровага падсьвінака. Ты наробіш брэху, пабяжыш за мною, і я табе аддам падсьвінака. Гаспадар убачыць гэта і загадае гаспадыні добра карміць цябе. А празь месяц, як патлусьцееш, — прыходзь да мяне, тады я цябе зьем.
Сабака падумаў і згадзіўся.
Адвячоркам прыбег воўк, ухапіў падсьвінака і павалок цераз агароды.
Тут сабака як наробіць ляманту, як кінецца за ваўком…
Пачуў гэта гаспадар, выскачыў з хаты, бачыць: воўк падсьвінака валачэ цераз агароды, а сабака яго даганяе, адбірае.
— Туйга! Туйга! — закрычаў гаспадар на ўсю сілу. — Кусі яго, Лыска!
Воўк тым часам кінуў падсьвінака, а сам ходу ў лес.
— Малайчына, Лыска! — пахваліў гаспадар сабаку, прывёў на кухню і загадаў жонцы карміць яго.