Зь няпамятных часоў малая гацкая сьвятыня ажывала колерамi рэлiгiйнага фэсту на Сьвятога Яна. Гэтак было й падчас польскага глуму. У сьвяты дзень босыя сялянскiя ногi вандравалi сюды навет з далейшага навакольля й зусiм невялiкая доля вернiкаў магла ўмясьцiцца ў сярэдзiне сьвятынi, бальшыня-ж малiлася на траве перад фронтам яе. Побач, у некаторай адлегласьцi, на сталох пад палатнянымi стрэхамi гаспадарылi розныя крамнiкi, пераважна з цукровымi прадуктамi, рознымi булкамi й абаранкамi, марозiвам i багацьцшм лёгкiх напiткаў. Традыцыйна з фэсту без гасьцiнца для дзетак цi раднi нiхто не вяртаўся.
Хоць ад часу новага "вызваленьня", гэтым разам з захаду, да фэсту Сьвятога Яна быў надта-ж скупы лапiк часу, традыцыя веры спанукала да акцыi новага аднаўленьня. Мясцовыя руплiўцы, паразумеўшыся iз слабодзкiмi сьвятарамi й здабыўшы дазвол у нямецкай камандатуры, закасалi рукавы. Вымялi, пазьбiралi й спалiлi на вогнiшчы агiдны бязбожнiцкi хлам, памылi падлогу, сьцены, аўтар, iконы, падсьвечнiкi й харугвы. Таму, што бязбожнiкi панiшчылi царкоўныя кнiгi, наказалi сьвятаром, каб захапiлi свае.
Позным паабедзьдзем пад купальскi вечар нiзка шнуравалi над лугамi ластаўкi й розныя недарэчнасьцi выраблялi вароны ды iншыя птушкi. Пару дзён трымала млява сьпякота, а пасьля, як казалi мясцовыя знахары надвор'я, як у мяшку завязала. Сьмелых шукальнiкаў расьцьвiўшае кветкi папарацi, зусiм пад поўнач, неба прывiтала маланкамi й громам. Абложныя хмары хлынулi сакавiтым, спорным дажджом. Вецер заядла змагаўся з чубамi садоў, прысадаў i лясоў, ды ўжо каля другiх пеўняў узяўся начыста разьмятаць неба. Зарнiцы зазьзялi на ўсходзе маестатычным, спадзяваньнi на вечнае адраджэньне ўлiваючым у душу хараством i прачнулiся сымфонiяй у кустарнiках салаўi. Сонца прывiтала новы дзень лагоднай мацярынскай усьмешкай. Сьвежасьцю цалавалiся адмалоджаныя дубровы й лясы, рана ўскатурхалася звонкагалосая зязюля й хлёсткiм клекатаньнем выпрастаў на бусьлянцы даўгую шыю грацыёзны птах. Над ацьверазеўшымi ад млоснасьцi гонямi палёў зазьвiнелi жаўранкi.
Межамi мiж нiваў, нацянькi праз палi й лугi, польнымi дарогамiй бальшакамi йшлi i ехалi людзi. Ужо недалёка ад царквы, прысеўшы на траве, абувалi чаравiкi дзеўкi. Прагавiтая вайна ў чужой краiне сквапна трымала ў сваiх абдымках дзяцюкоў, а таму рэдка зьвiнеў вакол гарэзьлiвы дзявочы сьмех. Ля пахiленага вакол могiльнiку тыну, лiпаў i бярозаў паспарнела ў параўнаньнi зь мiнулымi гадамi сям'я жабракоў. Там, дзе некалi з бойкiм гармiдарам масьцiлiся й гандлявалi крамнiкi, цяпер, над узбуйнеўшымi на конскiм кале краскамi, пырхалi матылi.
Калi старэнькi слабодзкi пратаярэй аберуч падняў над галавой Сьвятое Эвангельле ды дрыжачым ад хваляваньня голасам засьпяваў "Благаславёна царства Тваё", тады ў вадказ ўзьняўся й шырака ў вялiкай грамадзе разьлiўся "амiн". Царква, што кагадзе скардзiлася забiтымi дзьвярмi й вокнамi, ажыла цяпер урачыстымi малiтвамi й сьпевам. Яе нанава высьвяцiлi.
Ужо пасьля вынасу Сьвятых Дароў фырканьнем двух матацыклаў па дарозе зь мястэчка аб'явiла сябе новая ўлада. Грукат скрыгатам уварваўся ў набожную атмасфэру вялiкага натоўпу вернiкаў. Сотнi вачэй насьцярожана сачылi чатырох жандармаў. Узброеныя, у шлёмах, яны спынiлiся воддаль машыны й павольна наблiжалiся да грамады. Крайнiя ўжо манiлiся расступiцца, каб новым вяльможам дарогу ў сьвятыню даць, як тыя спынiлiся, перакiнулiся мiж сабой скупымi словамi ды хутка ад'ехалi.
Слабодзкi айцец пратаярэй, у асысьце малодшага сьвятара, што памагаў яму вялiкай парафiяй загадваць, для казаньня выйшаў ад аўтара аж на сходы перад дзьвярмi.Ягоны павольны цьвёрды бас добра чулi ўсе прысутныя.
- Дарагiя браты й сёстры ў Хрысьце!
Сьвяткуем сяньня нараджэньне Яна Прадвесьнiка, званага Хрысьцiцелем, Прарока, якога паслаў нам сам Госпад Бог, каб хадзiў i прапаведаваў усiм аб вялiкiм прыходзе на зямлю Сына Божага Iсуса Хрыста. Айцец наш нябесны дбаў пра дзяцей Сваiх, створаных на вобраз i падабенства Яго, але ведаючы недасканаласьцi характару людзкога, лiчыў патрэбным падрыхтаваць людзей, каб дастойна прынялi на зямлi Сына Свайго адзiнароднага. Вы чулi сяньня ў Сьвятым Эвангельлi пра зьяўленьне ангела Гаўрыiла да старога сьвятара Захарыя зь весткай, што жонка яго Альжбета народзiць сына, якому ён дасьць iмя Яна й каторы мае падрыхтаваць людзей да сустрэчы Збавiцеля. Стары Захары не паверыў ангелу Гаўрыiлу, а той за недавер зрабiў яго нямым аж да часу нараджэньня сына.
Калi Ян Прадвесьнiк вырас, пасьля доўгага прабываньня ў пустынi, вярнуўся да людзей ды навучаў народ пра таго, што вось-вось мае прыйсьцi й катораму Ён казаў, "я недастойны адвязаць паскi на абутку нiог Яго". Хадзiў Ян Хрысьцiцель па Юдэi й навучаў людзей, каб трымалiся законаў Майсея, каб старалiся ачысьцiцца ад грахоў сваiх. Быў ён бескампрамiсным у змаганьнi з усяляiкм злом i не спатураў нiкому, хто сьляпым на гвалт i несправядлiвасьць прыкiдваўся. Дзiва няма, што людзi, якiя тады ўладу мелi ды якiм Ян Прадвесьнiк упiкаў за грахi iхныя, абрушылiся з помстай на вялiкага Прарока. Яна Хрысьцiцеля вязьнiлi, а пасьля адсячэньнем галавы пакаралi Яго.
Можна спытаць: чаму-ж так сталася, што сам Госпад Бог, паслаўшы Прарока Свайго на зямлю, каторы прапаведваў вялiкi прыход Сына Свайго адзiнароднага, дазволiў грэшнiкам зьдзеквацца зь Яго, а потым Яго сьмерцю ўкараць? Адказ на гэта просты: шлях да збаўленьне вядзе празь цярпеньне й няма збаўленьня без пакутаў. Якраз во на прыкладзе такiм, як ахвярнае жыцьцё Яна Хрысьцiцеля, Госпад Бог паказаў нам, што без ахвяры няма ачышчэньня ад грахоў. Самi цяпер ясна бачыце, што сiла ўсюды верх трымае, яна ня лiчыцца нi з навукай Хрыстовай, нi з тымi, што за Збавiцелем сьледам iдуць.
Вы былi сьведкамi таго, што нячыстая бязбожная сiла зрабiла гэтта ў нас, колькi зьдзекаў i глуму прынесла, колькi нявiнных людзей забiла або на вялiкiя пакуты паслала. Сьветчаньнем сказанага ёсьць i наша сьцiплая, пабудаваная некалi рукамi нашых продкаў сьвятыня. Яе зьнявечылi, пашкодзiлi, а пасьля зачынiлi. Мы яе, зганьбаваную й пашкоджаную, як маглi ачысьцiлi й нанава высьвяцiлi. Малiлiся тут нашыя продкi, малiлiся й далей будзем малiцца будзем мы й нашыя дзецi. Прасiць будзем Усявышняга, каб трымаў нас у ласцы й апецы Сваей, каб не пакiнуў у бядзе й глуме, каб ператрываць мы маглi страшныя часы, каб зямелька наша родная й народ наш вытрымалi навалу жахлiвае сiлы.