Праз тры месяцы я захварэў на запаленьне лёгкіх і мне зрабілася не да ўспамінаў. У. Л. з жонкай зьехалі ў Вільню, кавярню купілі нейкія масквічы, і яна пакрысе апусьцела. Сьвет зноў стаў бясьпечны і знаёмы, ніякіх учора і заўтра, толькі сёньня, кожны дзень сёньня, у якім трэба было неяк захоўваць раўнавагу — на гэта ішлі ўсе сілы. Ці мог я падумаць тады, што неўзабаве мне давядзецца зноў успомніць тую гісторыю зь дзевяностых? І — хто б мог падумаць — даведацца яе працяг.
3. Падарожжа пачынаецца
З таго часу, калі дзеўкі-мсьціўцы тэрарызавалі сталіцу, мінула больш за пятнаццаць гадоў. У Менску адбылося вельмі шмат розных вялікіх і малых падзей, падзеі былі запісаныя ў кнігі, кнігі забытыя — хто цяпер чытае кнігі? Вялікія падзеі зьмянілі горад і людзей у ім. А большасьці з малых падзей сапраўды ніхто не заўважыў — бо вядома: каб на нейкую падзею зьвярнулі ўвагу, каб яна засталася ў памяці, трэба, каб яе галоўным героем быў мужчына, каб усё круцілася вакол мужчыны, каб мужчына быў яе рухавіком, прычынай або наступствам. Каб ён прынамсі валяўся пад нагамі, самы захудалы, самы нікчэмны, але валяўся — мужчыны ўсяму надаюць сэнс.
Таму ніхто, абсалютна ніхто не пераймаўся, калі аднойчы летняй раніцай, якую менскія мэтэаролягі па сваёй завядзёнцы не пасьпелі падрыхтаваць як сьлед, і яна атрымалася крыва, коса, з дробным дажджом і дурнымі прадчуваньнямі, з пад’езду аднаго з дамоў ля Палаца Барацьбы выйшла жанчына без парасона, у белай, занадта белай сукенцы, з чорным заплечнікам, і рашуча рушыла да прыпынку. На сваім шляху яна не сустрэла ніводнага мужчыны, бо, ясная рэч, усе яны былі або на працы, або на вайне, або ў гаўне. Карацей, рабілі гісторыю.
Жанчына ішла так рашуча, быццам ведала, што дождж неўзабаве скончыцца.
А сукенка была крыху ніжэй калена.
А пад мокрай сукенкай хаваліся цені бялізны, як пражылкі пад тонкай скурай.
І было холадна, і сядзеньні ў тралейбусе былі цьвёрдыя, быццам камень, сьпіны мяккія, як зямля…
Але ў той жанчыны ў белай сукенцы сьпіна была цьвёрдая. Занадта цьвёрдая. Бо на гэтай сьпіне вісеў заплечнік. І кожны, хто дакранаўся да яго — міжволі, выпадкова або наўмысна, бо для чаго яшчэ існуюць тралейбусы — кожны, хто дакранаўся да заплечніка, адчуваў дзіўны холад і цьвёрдасьць. Адчуваў пад тканінай чорны мэтал.
Жанчына з заплечнікам была чымсьці падобная да інсэкты са складзенымі крыламі. Да нейкай белай мухі з чорным верхам. Яна даехала ў тралейбусе да Дому друку, спусьцілася ў мэтро, і вось ужо ахоўнік глядзіць на яе з падазрэньнем, бо надта ўжо цьвёрдай падаецца яе сьпіна ягонаму спрактыкаванаму воку, але яна ўсё далей і далей ад яго, жанчыну ў белай сукенцы зносіць цячэньнем эскалятара, крылы намоклі ад поту, вось яна ўжо ўпырхвае ў вагон, а ахоўнік усё думае, усё разважае, ці не праверыць яе, ці не прымусіць зьняць чорныя крылы, белую сукенку, тонкую скуру і ўсё, што пад ёй. «Что в рюкзаке?» — спытаўся б ён, і яна адказала б: «Белыя калготкі». Ён хацеў бы, каб яна так адказала. Ён баіцца, баіцца і не наважваецца. Тугі, даўгі роздум, быццам гэты дзядзька заржавелы кран адкручвае.
У злым, непрыветным мэтро жанчына прыяжджае на вакзал. На скрыжаваньні стаяць шафёры маршрутак, шукаюць пасажыраў: «Мир, Кореличи, Новогрудок! Мир, Кореличи, Новогрудок!» — гучна паўтарае адзін, быццам выкрыквае першамайскі лёзунг. Але жанчына ідзе далей, да стаянкі.
Там яе ўжо чакае аўтобус. Вельмі важны аўтобус. Экскурсійны аўтобус гэтай гісторыі. На лабавым шкле — рэкляма, што запрашае наведаць нядаўна адрэстаўраваны замак на захадзе краіны. Кіроўца зь цёмнай душой, у кашулі з кароткімі рукавамі, з таннай цыгарэтай у зубах. Трыста тысяч плюс грошы на абед, плюс чаявыя экскурсаводу, які чакае ў тым самым замку. Жанчына ў белай сукенцы зайшла апошняй, неўпрыкмет пераміргнуўшыся з кімсьці, зьняла заплечнік, уладкавала паміж ног, пагладзіла, як сабаку… Воляй лёсу ў гэтым аўтобусе сяджу і я. Вось я апускаю вочы ў кніжку. Нехта чхае. Уключанае на ўсю моц радыё абяцае навальніцу — і па аўтобусе, як яе прадвесьце, праходзіць ледзь чутны незадаволены ўздых.