Парыж – наш з табой горад. Позна, позна, нешта зьмяніць ужо немагчыма: ён назаўжды будзе месцам нашай з табой гісторыі. Тут мы рабіліся бліжэйшыя адно аднаму – гаварылі, спрачаліся і вучыліся разумець: быццам асвойвалі новыя вуліцы, плошчы і маршруты. Кожны чалавек зьмяняе месца, дзе ён пабываў, на дотык, на мілімэтар, на подых, на слова. Мы не разбуралі Парыж, мы крышачку зьмянілі яго, а ён зьмяніў нас.
Нават калі забыцца на нашыя твары, нашыя словы тут застануцца. Вечар у Centre Récollets, твае вершы і мая проза, беларуская мова пад скляпеньнямі былога вайсковага шпіталя на rue du Faubourg-Saint-Martin – упершыню. Пераклады Алены і Віржыні. Мы зрабілі Парыж крышку больш беларускім: на кроплю, на лішні цень, на яшчэ адзін непаўторны позірк.
“Наш з табой Парыж” – таму я раўную яго да кожнага, хто прыяжджае сюды і будзе хадзіць па калідорах і завулках ягонай зімы. З рэўнасьці нараджаюцца словы, са словаў кніга. Уся літаратура нараджаецца з рэўнасьці: да людзей, гарадоў, іншых кніг і сябе іншага. У першую чаргу – з рэўнасьці да сябе.
Рэўнасьць – не тваё пачуцьцё, мая Ю. Прынамсі, ты так кажаш. Сёньня на сьвітанку я правяду цябе на аўтобус, што едзе ў аэрапорт. Ты паляціш у Вільню, а ў мяне будзе яшчэ чатыры скамечаныя і невыразныя дні ў чужым Парыжы.
Мы падымаемся ўначы і на першым цягніку мэтро едзем на аўтобусны вакзал. Вагон поўны заспаных вачэй: дробная буржуазія, пралетарыят і багема разьяжджаюцца па Парыжы, каб удзень зьліцца ў прыступе адзінай на ўсіх спажывецкай любові. На плятформе нейкая жанчына з тварам матрошкі пытаецца, ці гаворым мы па-расейску. “Не”, – кажаш ты. “Як гэта не?” – шчыра зьдзіўляецца яна, але трымаецца на ўсялякі выпадак побач, да самай Porte Maillot.
Колькі ж у нас з табой багажу. Гэтая жанчына туды не зьмяшчаецца. Але яна чапляецца за край твайго чамадана, яна пішчом лезе ў нашую гісторыю, яна галавой упіхваецца ў наш страшны і балючы настрой, яна таксама не забудзецца, як бы мы ні хацелі. Кыш, кыш! – але яна паглядвае на нас, баючыся згубіць, гэтая парыская турыстка з расейскага сьвету, першая вястуньня радзімы ў парыскіх прыцемках. Што ж там, у тваім чамадане? Там драўляная птушка з блышынага рынку, якую мы не купілі. Драўляная птушка, якая сьпявае пяць разоў.
БЛЫШЫНЫ РЫНАК