Аўтобус доўга не кранаецца зь месца. Ты сядзіш там, за каламутным шклом акна, і я чую, як дзьверы паміж табой і Парыжам зачыняюцца, я нібыта чую, як яны гудуць, гэтыя нябачныя дзьверы. Я стаю побач з тваім акном, куру і размаўляю з табой, як глуханямы: знакі, жэсты, рухі, сэнс якіх толькі ў іхным паўтарэньні. Іх можа прачытаць кожны, гэтыя немудрагелістыя сымбалі на маім твары, на кончыках пальцаў і запясьцях, але я не саромеюся сваёй мовы, мовы чалавека, які стаіць побач зь вялікім аўтобусам у тумане ранішняга Парыжу. Я стаю і плáчу. Je pleure. Мне можна. Я плáчу, плацячы гэтымі сьлязьмі за ўвесь наш з табою Парыж.
Мы мусім прыдумаць з табой сваю мову, не зразумелую нікому. Магчыма, яна ўжо намі прыдуманая – і гэтая кніга насамрэч напісаная ёй. А гэтая, нашая беларуская – толькі маскіроўка. Прынамсі, цяпер, стоячы перад аўтобусам, які празь пяць хвілін – час пайшоў, час ідзе, час бяжыць, вырываецца з рук – забярэ цябе, я разумею, што мне катастрафічна не хапае словаў. Што ўсё прамоўленае мной трэба было прагаварыць зусім інакш. Што гэтую кнігу ніхто не зразумее. Як там было ў тваім вершы? Здаецца, у гэтыя хвіліны на аўтобуснай станцыі, над якой навісае вежа парыскага досьвітку, я зноў адчуваю патрэбу ў ім. А можа, у тваім голасе, які чытае яго – строга і маркотна.
Мы пабачымся празь пяць дзён у Менску. Пяць дзён. Час пайшоў, час ідзе, час не сьпяшаецца, ён наўмысна рухаецца так марудна, каб мы адчулі крохкасьць нашай гісторыі. Гэта не разьвітаньне. Гэта пераход нашых целаў у іншы стан. На пяць дзён ты зробішся кімсьці іншым, і я буду разгадваць, кім. Запаўняць пустату і разгадваць – ні на што іншае ў мяне ня будзе ні ахвоты, ні сілаў.
Час зацягвае акно аўтобуса каламуцьцю. Аўтобус праплывае міма, як слон у тумане. Да сустрэчы ў Менску. У Парыжы, які мы будзем аднаўляць па кавалачках на зусім іншых вуліцах. Зьбіраць Парыж, рассыпаны па падлозе нашай пакуль няіснай менскай кватэры, і вычытваць яго між радкоў. Знакі Парыжу, знакі нас, знакі нашых стасункаў.
У Парыжы ты напісала шмат харошых вершаў – і я ўдзячны яму за гэта. З тваіх вершаў ужо можна збудаваць горад, і ў ім будзе столькі вуліц, што ўсімі імі мне не прайсьці. Але я чую іх, я бачу, як яны зьнікаюць за рогам, ведучы туды, у аранжавую цемру тваіх таямніц. Туды, дзе жыве прыдуманая табой Марта. Жанчына, зь якой ты гаворыш у зімовым Парыжы, жанчына, патыліца якой застанецца мільгаць на гэтых скрыжаваньнях, нават калі мы забудзем, што некалі тут былі.
40. Героі. Гуглы. Галубы
“Вэры мач, вэры мач, – прыгаворваў альжырскі цырульнік, дастаючы востра заточанае лязо. – Вэры мач…”
Перад самым ад’ездам я схадзіў да альжырцаў – пастрыгся. Паўтараючы сваё «вэры мач», хлопец гадоў дваццаці пяці ў скураной куртцы спрытна пазбавіў мяне шэвэлюры. Бліскаючы вачыма, ваяўнічымі і шчырымі, як арабская вясна, ён працаваў над маёй прыўкраснай сівізною, а я разглядваў у люстэрка суседзяў. Што яны тут рабілі, сказаць было цяжка. Сачылі, як зь мяне падаюць валасы. Маўчаньне, пах адэкалёну, кавы і кальяну. Мэдытацыя. «Вэры мач, вэры мач…» – чулася над вухам. Дурнем быў я, а ня ён: вядома, я патлумачыў на сваёй дзікай мове штосьці накшталт: фэр муа ун куп кур э сімпль, але “абшчалісь” мы пераважна на трасянцы. У Гамбургу я звычайна хадзіў да туркаў: апрача стрыжкі, яны запальвалі адмысловыя палачкі і імкліва праводзілі па вушах: хоп! – і вушы пастрыжаныя, як у Маякоўскага.