La figuro de Estela inspiris al Borges kelkajn aspektojn de El Aleph, unu el liaj plej bonkvalitaj rakontoj. Li dediĉis al ŝi tiun rakonton kaj eĉ donacis al ŝi la originan manuskripton, kiun Estela aŭkcigiis post kvar jardekoj ĉe Sotheby's; ĝi estis vendita kontraŭ pli ol 25.000 usonaj dolaroj[10] al la Nacia Biblioteko de Hispanio.[11]
Kontraŭ la opinio de sia patrino, por kiu Estela estis senklasulino, Borges proponis al ŝi geedziĝon. Tiu neplenumita amo, ĉiam agonia, finis fine de 1952.[12]
Kunlabore kun Silvina Bullrich Borges publikigis El compadrito en 1945. Kun Bioy Casares publikigis en 1946 Un modelo para la muerte(modelo por morto) uzante la pseŭdonimon «B. Suárez Lynch» kaj, kiel H. Bustos Domecq, Dos fantasías memorables (du memoreblaj fantaziaĵoj), volumo de rakontoj de krima intrigo. Borges klarigis poste ke «Suárez» devenis el lia avo kaj ke «Lynch» reprezentis la irlandan flankon de la familio de Bioy. Li fondis kaj redaktis la revuon Los Anales de Buenos Aires (bonaeraj analoj, kiu finiĝos, post 23 numeroj, en decembro 1948). En tiu publikiaĵo, Borges kaj Bioy kunlaboris laŭ nova pseŭdonimo: «B. Lynch Davis». Inter 1947 kaj 1948 li eldonis la eseon Nueva refutación del tiempo kaj publikigis siajn Obras Escogidas (elektitaj verkoj). En 1949 oni eldonis sain faman rakontaron El Aleph, libro de fantasta ĝenro kaj kiu por kritikistoj estas preskaŭ unuvoĉe liaj plej bonkvalita kolekto de rakontoj.[13]
En 1946 Juan Domingo Perón estis elektita prezidento, venkinta super la partio Unión Democrática. Borges, kiu estis apoginta tiun laste menciitan, montriĝis klare kontraŭ la nova registaro. Lia famo de kontraŭperonisto akompanis lin dum sia vivo. Borges perdis sian postenon kiel bibliotekisto kaj estis nomumita «Inspektisto de merkatoj de kortobirdoj». Lia patrino kaj fratino, same kontraŭperonistoj, estis arestitaj de la polico.[14][13] Borges devis dediĉi sin al veturprelegoj tra diversaj provincoj kaj argentinaj kaj urugvajaj. Por tio, devis superi sian balbutadon kaj sian timidecon per kuraca helpo. Li devis ankaŭ dediĉi sin al la instruado, de angla literaturo en la mezlernejo Instituto Libre de Segunda Enseñanza kaj, poste, en la Katolika Universitato.[13]
Matureco
Komence de la 1950-aj jaroj venis la rekono de Borges en kaj ekster Argentino. La Sociedad Argentina de Escritores nomumis lin sia prezidento en 1950, posteno el kiu li demizios tri jarojn poste. Li prelegis en la Universidad de la República de Urugvajo, kie aperis lia eseo Aspectos de la literatura gauchesca (aspektoj de la gaŭĉa literaturo). Eldonis en Meksiko Antiguas literaturas germánicas (antikvaj ĝermanaj literaturoj), verkita en kunlaboro kun Delia Ingenieros. Samjare publikiĝis en Parizo la unua franca traduko de lia rakontaro (Fictions) kaj en Bonaero la serio de rakontoj La muerte y la brújula (la morto kaj la kompaso). En 1952 aperis la eseoj Otras inquisiciones(Aliaj inkvizicioj) kaj oni reeldonis eseon pri bonaera lingviko titolita El idioma de los argentinos (la lingvo de argentinanoj), kun El idioma de Buenos Aires (la lingvo de Bonaero) de José Edmundo Clemente. Aperis ankaŭ la dua eldono de El Aleph, kun naŭ rakontoj. Kelkaj rakontoj de tiu libro estis tradukitaj al la franca fare de Roger Caillois kaj publikigitaj en Parizo en 1953 laŭ la nomo de Labyrinthes. Tiujare Borges publikigis El Martín Fierro, eseo kiu havis duan eldonon ene de la sama jaro. Laŭ zorgo de José Edmundo Clemente, la eldonejo Emecé ekpublikigis liajn Obras Completas (kompleta verkaro). En 1954 la kinreĝisoro Leopoldo Torre Nilsson reĝisoris la filmon Días de odio (malamaj tagoj), bazita sur la rakonto de Borges Emma Zunz.[15]
Borges nomumita membro de la Academia Argentina de Letras.
Post militista puĉo — nomita Liberiga Revolucio — kiu senpovigis la peronisman registaron, Borges estis nomumita en 1955 direktoro de la Nacia Biblioteko, posteno kiun li okupos dum 18 jaroj. En decembro samjare li aliĝis al la Academia Argentina de Letras. Publikigis Los orilleros, El paraíso de los creyentes, Cuentos breves y extraordinarios, Poesía gauchesca, La hermana Eloísa kaj Leopoldo Lugones. Oni konfirmigis lin krome en la katedron de Germana Literaturo kaj, poste, kiel direktoro de la Instituto de Germana Literaturo en la fakultato pri filozofio kaj beletro de la Universitato de Bonaero. La revuo Ciudad (urbo) dediĉis al li kritikan kaj bibliografian volumon pri lia verkaro. Aperis Ficciones en la itala, laŭ la titolo La Biblioteca di Babele. Post kelkaj akcidentoj kaj operacioj, okulisto malpermesis al li legi kaj skribi. Kvankam li ankoraŭ distingis lumojn kaj ombrojn, tiu malpermeso ŝanĝis profunde lian literaturan praktikon. Borges iom post iom blindiĝis kiel konsekvenco de la denaska malsano kiu jam estis tuŝinta lian patron. Tio ne okazis subite («Se ha extendido desde 1899 sin momentos dramáticos, un lento crepúsculo que duró más de medio siglo» (Disvastiĝis el 1899 sen dramaj momentoj lanta krepusko kiu daŭris pli ol duono da jarcento)),[16] sed fakte temis pri procezo; ĉiuokaze, tio ne malebligis lin sekvi kun sia kariero de verkisto, eseisto kaj prelegisto, same kiel ankaŭ ne signifis por li la abandonon de la legado — li legigis onin laŭte — nek la lernadon de novaj lingvoj.[15] Esti nomumita direktoro de la Nacia Biblioteko kaj samjare kompreni la profundecon de sia blindeco estis komprenita de Borges kiel kontraŭdiro fare de la destino. Li mem rakontis tion dum prelego post du jardekoj: «Poco a poco fui comprendiendo la extraña ironía de los hechos. Yo siempre me había imaginado el Paraíso bajo la especie de una biblioteca. Ahí estaba yo. Era, de algún modo, el centro de novecientos mil volúmenes en diversos idiomas. Comprobé que apenas podía descifrar las carátulas y los lomos. Entonces escribí el Poema de los dones» (Iom post iom mi ekkomprenis la strangan ironion de la faktoj. Mi ĉiam estis imaginta la Paradizon laŭ speco de biblioteko. Tie mi estis. Estis iel la centro de naŭcent mil volumoj en diversaj lingvoj. Mi konstatis ke apenaŭ povis malĉifri la titolpaĝojn kaj librodrsojn. Tiam mi verkis la poeziaĵon Poemo de la donacoj):[17]
„ Nadie rebaje a lágrima o reproche
esta declaración de la maestría
de Dios, que con magnífica ironía
me dio a la vez los libros y la noche.[18] ”
En 1956 li instruis kurson de angla literaturo en la Universitato de Bonaero, estis nomumita ĉefprofesoro en la sama universitato, ricevis honoran doktorecon de la Nacia Universitato de Kujo kaj estis nomumita prezidanto de la Asocio de Argentinaj Verkistoj. En Montevideo li kritikis aspre la elpostenigitan peronismon kaj defendis la Liberigan Revolucion. Pro sia aliĝo al la nova registaro li iĝis tre kritikita, inter aliaj, de Ernesto Sabato kaj Ezequiel Martínez Estrada. Sabato kaj Borges pluos, se ne malamikiĝintaj, ja «separitaj» pro politikaj tialoj ĝis 1973, kiam, okaze de hazarda renkonto en biblioteko, Orlando Barone decidis organizi serion de kunsidoj, en kiuj ambaŭ verkistoj diskutis pri literaturo, filozofio, kinarto, lingviko kaj aliaj aferoj. La rezulto de tiuj kunsidoj estis la eldono de libro: Diálogos: Borges-Sabato.[15]
Borges kun la prezidento Arturo Frondizi.
Inter 1957 kaj 1960 li publikigis Manual de zoología fantástica (manlibro de fantasta zoologio) kaj El hacedor (la faristo), nome kolekto de mallongaj tekstoj kaj poeziaĵoj dediĉita al Leopoldo Lugones. Li faris novan ĝisdatigon de Poemas kaj publikigis en la ĵurnalo La Naciónla poeziaĵon Límites (limoj). Sub lia direktoraro komenciĝis la dua epoko de la revuo La Biblioteca kaj, kunlabore kun Bioy Casares, li eldonis la antologion Libro del cielo y del infierno (libro de la ĉielo kaj la infero). Liaj verkoj plue tradukiĝis al diversaj lingvoj:[19] en tiu periodo partikulare Otras inquisiciones estis tradukita al la franca laŭ la titolo Enquétes, El Aleph al la germana laŭ la titolo Labyrinthe kaj elekto de rakontoj de El Aleph kaj Ficciones al la itala kiel L'Aleph. En tiu periodo aperis anlaŭ la volumoj sesa al naŭa de la Obras Completas(kompleta verkaro). Por 1960 li ligiĝis kun la Konservisma Partio.[3][15] Li kunricevis kun Samuel Beckett, en 1961, la Internacian Premion de Literaturo (konsistanta en 10 mil dolaroj), havigita de la Internacia Kongreso de Eldonistoj en Formentor, Majorko. Tiu grava premio famigis lin internacie kaj ebligis la tradukon de liaj verkoj al nombraj lingvoj (angla, franca, germana, sveda, norvega, dana, itala, pola, portugala, hebrea, persa, greka, slovakaj kaj araba, inter aliaj). Aperis lia Antología personal (persona antologio), eldinita de la Eldonejo Sur. Li veturis kun sia patrino al Usono, invitita de la Universitato de Teksaso kaj de la Fondaĵo Tinker, de Austin. Tie li prelegis kaj instruis kursojn pri argentina literaturo dum ses monatoj. En Novjorko oni eldonis antologion de liaj rakontoj titolita Labyrinths kaj oni tradukis al la germana Historia universal de la infamia. En 1962 oni premieris la filmon Hombre de la esquina rosada, bazita sur la samnoma rakonto (viro en rozkolora angulo), kiun reĝisoris René Mugica. Finigis biografion pri la poeto Almafuerte. Kun sia patrino, li veturis al Eŭropo en 1963 kaj ege prelegis. Reveninte al Bonaero li finigis antologion pri Evaristo Carriego.[20]