Asertas malpiuloj ke sensenceco estas normala en la Biblioteko, dum racieco (kaj ankaŭ humila kaj pura kohereco) estas preskaŭ mirakla escepto. Ili parolas (mi scias) pri “la febra Biblioteko, kies hazardaj volumoj senĉese riskas ŝanĝiĝi al aliaj, kaj ĉion asertas, neas kaj konfuzas kiel deliranta diaĵo". Tiuj vortoj, kiuj malordon ne nur denuncas sed ankaŭ ekzemplas, ĝenerale pruvas siajn proprajn malbonegan guston kaj senesperan nescion. Fakte, la Biblioteko enhavas ĉiujn vortajn strukturojn, ĉiujn variantojn kombineblajn per la dudek kvin ortografiaj simboloj, sed eĉ ne unu absolutan sensencaĵon. Estas senutile rimarki ke la plej bona libro en pluraj sesanguloj kiujn mi administras titoliĝas Kombita tondro, alia Kramfo el kreto, alia Axaxaxas miö. Tiuj propozicioj, unuavide nekoheraj, sendube estas elkripte aŭ alegorie motiveblaj; tiu motivado estas elvorta kaj hipoteze jam troviĝas en la Biblioteko. Mi ne povas kunmeti signojn
dhcmrIchtdj
kiujn la dia Biblioteko ne jam antaŭvidis, kaj kiuj ne kaŝas en unu el ĝiaj sekretaj lingvoj teruran sencon. Neniu povas artikulacii silabon, kiu ne jam estas plena je tenerecoj kaj timoj; kiu ne jam estas, en unu el tiuj lingvoj, la potenca nomo de dio. Paroli estas enfali taŭtologiojn. Ĉi tiu senutila kaj multvorta letero jam ekzistas en unu el la tridek volumoj de la kvin bretoj de unu el la nenombreblaj sesanguloj—kaj ankaŭ ĝia refuto. (Nombro n da eblaj lingvaĵoj uzas saman vortaron; en iuj, la simbolo biblioteko ebligas la korektan difinon ĉiea kaj ĉiama sistemo el sesangulaj galerioj, sed biblioteko estas pano aŭ piramido aŭ kio ajn alia, kaj la sep vortoj kiuj ĝin difinas havas alian sencon. Ĉu vi, kiu min legas, certas ke vi komprenas mian lingvaĵon?)
Metoda skribado min distras de la nuna kondiĉo de la homoj. La certeco ke ĉio jam estas skribita nin nuligas kaj fantomigas. Mi konas distriktojn kie junuloj sin adorsternas antaŭ la libroj kaj barbare kisas la pagojn, sed ne kapablas deĉifri eĉ unu literon. Epidemioj, herezaj malpacoj, pilgrimadoj neeviteble degenerintaj en banditismon, dekumis la loĝantaron. Mi kredas ke mi jam menciis la memmortigojn, de jaro al jaro pli oftajn. Min eble
trompas maljuneco kai timo, sed mi suspektas ke la homa specio—la sola—estas estingiĝonta, dum la Biblioteko pludaŭros: lumigita, soleca, infinita, perfekte senmova, provizita per multvaloraj volumoj, senutila, nekoruptebla, sekreta.
Mi ĵus skribis infinita. Mi ne interpolis tiun adjektivon pro retorika kutimo; mi diras ke ne estas senlogike pensi ke la mondo estas infinita. Tiuj kiuj ĝin juĝas limhava, postuladas ke en foraj lokoj, koridoroj kaj ŝtuparoj kaj sesanguloj povas nekoncepteble ĉesi—kio estas absurda. Tiuj kiuj imagas ĝin senlima, forgesas ke limon havas la ebla nombro da libroj. Mi aŭdacas sugesti por la antaŭa problerno jenan solvon: La Biblioteko estas senlima kaj perioda. Se eterna vojaĝanto ĝin trairus en kiun ajn direkton, pruvus en la fino de la jarcentoj, ke la samaj volumoj ripetiĝas laŭ la sama malordo (kiu, ripetita, estus ordo: la Ordo). Mian solecon gajigas tiu eleganta espero [4] .
1941, Mar del Plata.
1 En la originala manuskripto ne estas ciferoj nek majuskloj. Interpunkcio estas limigita al komoj kai punktoj. Tiuj du signoj, la intervorta spaco kai duclek du alfabetaj literoj estas la dudek kvin sufiĉaj simboloj, kiun listigas la nekonato. (Noto de la Redaktoro).
2 Antaŭe, estis homo ĉiun trian sesangulon. Memmortigoj kai pulmaj malsanoj detruis tiun proporcion. Memoraĵo nedireble melankolia: foje mi vojaĝis plurajn noktojn laŭ koridoroj kaj poluritaj ŝtuparoj, renkontante eĉ ne unu bibliotekiston.
3 Mi ripetas: por ke libro ekzistu, sufiĉas ke ĝi estu ebla. Ekzemple: neniu libro estas ankaŭ ŝtuparo, kvankam sendube estas libroj kiuj pritraktas kaj neas kai pruvas tiun eblecon kaj aliaj kies strukturo konformas al tiu de ŝtuparo.
4 Letizia Alvarez de Toledo rimarkis ke la vasta Biblioteko estas senutila; strikte, sufiĉus sola volumo, ordinarformata, presita par litertipoj naŭ aŭ dekpunktaj, konsistanta el senfina nombro da infinite maldikaj folioj. (Cavalieri, en la komenco de la 17a jarcento, diris ke ĉiu solida korpo estas surmetaĵo de infinita nombro da ebenoj). Manuzi tian silkecan manlibron ne estus komforte: ĉiu ŝajna folio disoniĝus en analogajn aliajn; nekonceptebla centra folio ne havus sian reverson.
Originala titolo: La biblioteca de Babel
© Kopiralto ĉe la aŭtoro
FONTO: Borges, Jorge Luis. "La Biblioteko de Babelo" [The Library of Babel], tradukis Gulio Cappa; en Sferoj—2: Sciencfikcio kaj Fantasto, kompilis Miguel Gutiérrez Adúriz (Santander, Hispanio: Grupo Nifo, 1983), p. 15-24.
La cirklaj ruinaĵoj
de J.L. Borges
Traduko de Manuel Giorgini
"And if he let off dreaming about you..."
Through the Looking-Glass, IV
Neniu lin vidis elboatiĝi dum la unuanima nokto, neniu vidis la bambuan kanuon grundi en la sanktan ŝlimon; sed malmultajn tagojn poste, neniu ne sciis ke la silentema viro venis el la Sudo kaj ke lia patrujo estis unu el la senfinaj vilaĝoj kiuj kuŝas sur la almonta parto de la rivero, en la perforta flanko de la monto, kie la Zenda idiomo ne infektiĝis de la ĝerka, kaj kie lepro maloftas. La griza viro kisis la ŝlimon, grimpis la bordon sen formovi (eble sen senti) la rubusojn kiuj ŝiris lian karnon, kaj sin tiris ŝlima kaj sangoplena ĝis la cirkla ĉirkaŭbarilo kiu kronas ŝtonan tigron aŭ ĉevalon, kiu iam koloris kiel fajro kaj nun koloras kiel cindro. Ĉi tiu rotondo estas ĉio kio restas de templo kiun antikvaj bruloj voris, de la marĉa vegetalaro profanita, kaj kies dio ne plu honoriĝas de homoj. La fremdulo kuŝis ĉe la piedo de la statuo. Li vekiĝis de la plena suno. Li senmire konstatis ke la vundoj cikatriĝis; li fermis siajn palajn okulojn kaj dormis, ne pro karna laco, sed pro determino de volo. Li sciis ke ĉi tiu templo estis la loko kiu konvenis al lia nevenkebla intenco; li sciis ke la senĉesaj arboj ne sukcesis sufoki, en la valo, la ruinaĵojn de alia favora templo, ankaŭ ĝi por bruliĝintaj kaj mortaj dioj; li sciis ke lia tuja devo estis dormo. Nekonsolebla birdokrio lin vekis je noktomezo. Nudpiedaj spuroj, iuj fruktoj kaj pelvo informis lin ke la lokuloj respekte spionis lian dormon kaj petis lian protekton, aŭ timis lian magion. Li sentis la malvarmon de timo kaj serĉis en la kaduka muraro sepultejan niĉon kie li sin kovris per nekonataj folioj.
La intenco kiu lin kondukis ne estis neebla, kvankam supernatura. Li volis sonĝi homon: li volis ĝin sonĝi detale tuta, kaj ĝin trudi al realeco. Ĉi tiu magia projekto konsumis la tutan spacon de lia animo; se iu petintus lian propran nomon al li, aŭ ajnan parton de lia antaŭa historio, li ne sciintus respondi. La neloĝata kaj rompita templo konvenis al li, ĉar ĝi estis minimuma videbla mondo; ankaŭ konvenis la proksimeco de la kamparanoj, ĉar ili sin taskis per la helpo de liaj senpretendaj bezonoj. La rizo kaj la fruktoj el ilia tributo estis sufiĉa nutraĵo por lia korpo, konsekrita al la nura tasko dormi kaj sonĝi.
Komence la sonĝoj estis ĥaosaj; poste, dialektikaj. La fremdulo sin sonĝis en la centro de cirkla amfiteatro kiu iel ankaŭ estis la bruliĝinta templo; nuboj da silentemaj lernantoj pezigis ties ŝtupojn; la vizaĝoj de la lastaj perdiĝis kelkajn jarcentojn for kaj je stela alteco, sed ili estis tute precizaj. La viro diktis lecionojn de anatomio, kosmografio, magio: tiuj vizaĝoj aŭskultis anksiece kaj klopodis respondi saĝe, kvazaŭ ili divenis la gravecon de tiu ekzameno, kiu traigus unu el ili el la kondiĉo de vana revo, kaj lin interpolus en la realan mondon. Dum la sonĝo, aŭ poste, vekiĝinta, la viro konsideris la respondojn de siaj fantomoj, ne lasis ke la trompuloj lin prifriponu, divenis el iuj perpleksoj kreskan inteligenton. Li serĉis animon kiu meritus partopreni en la universo.
Post naŭ aŭ dek noktoj li komprenis ke li ne povis esperi je tiuj lernantoj kiuj pasive akceptis lian doktrinon, sed ja je tiuj kiuj riskis, foje, prudentan kontraŭdiron. La unuaj, kvankam dignaj je amo kaj korinklino, ne povis aspiri al individueco; la aliaj iom pli antaŭekzistis. Iun posttagmezon (nun ankaŭ posttagmezoj tributis dormon, nun li vekis nur paron da horoj matene) li por ĉiam adiaŭis la vastan iluzian kolegion kaj restis kun nur unu lernanto. Estis li silentema, melankolia knabo, foje sendisciplina, liaj akraj trajtoj ripetis tiujn de lia sonĝinto. La abrupta forigo de liaj samdisĉiploj ne konfuzis lin longe; post kelkaj lecionoj liaj progresoj jam mirigis la instruiston. Sed jen, katastrofo. Iun tagon la viro emerĝis el dormo samkiel el viskoza dezerto; li rigardis la vanan sunsubiran lumon kiun li kredis sunleviĝa; li komprenis ke li ne sonĝis. Tiun tutan nokton kaj la sekvan tagon la netolerebla sendorma lucido falis sur lin. Li volis esplori la arbaron, sin elĉerpi; sed li apenaŭ povis, pro cikuto, havi kelkajn erojn da malforta dormo, fluge transigitajn el rudimentaj, senutilaj vizioj. Li volis alvoki la kolegion, sed jam post kelkaj instigaj vortoj ĝi distordiĝis kaj forviŝiĝis. Dum la preskaŭ eterna veko, koleraj larmoj brulis liajn malnovajn okulojn.