Тушунтириш осонроқ бўлиши учун бирданига одамларнинг психологик ҳолатларидан келиб чиққан ҳолда келиб чиқадиган умумий баҳони қўйиб бораман.
Савол
хоҳиш даражаси
баҳо
фоиз
Мен раҳбар бўлишни хоҳлайман
10
100
Биринчи жадвални тўлдирдик, кўриниб турибди-ки, раҳбар бўлиш хоҳиши 100%.
Энди иккинчи жадвалга ўтамиз:
Савол
хоҳиш даражаси
1
Бошқарув муаммоларини ҳал қилишни ...
7
2
Бошқарув ҳужжатлари билан ишлашни ...
6
3
Ишчиларнинг вазифалар бажаришини ташкил қилишни ...
9
4
Кадрлар билан ишлашни ...
7
5
Ишчиларга ўргатишни, уларни ўқитишни ...
6
6
Таъминот масалалари билан шуғулланишни ...
5
7
Йиғилиш ва мажлисларда ҳал қилувчи сифатида иштирок
этишни ...
9
8
Ишлаб чиқариш жараёнига илмий-техник янгиликларни
сингдиришни ...
6
9
Юқори сифатли маҳсулот ишлаб чиқариш бўйича иш олиб
боришни ....
7
10
Бошқа ташкилотлар билан алоқалар ўрнатишни ...
9
ЖАМИ
Жадвалдан кўриниб турибди-ки, оддий раҳбарлик вазифалари пайдо бўлиши билан хоҳиш ўз-ўзидан 71%-га тушиб қолди.
Энди учинчи янада мукаммалроқ бўлган, маълум гуруҳларга бўлинган жадвалга ўтамиз:
№
Савол
хоҳиш даражаси
1
Бошқарув муаммоларини қидириш ва улар формулировкаси билан шуғулланишни ...
6
2
Муаммолар рўйҳатини тузиш ишлари билан машғул бўлишни ...
5
3
Муаммоларни ҳал қилишнинг энг самарали усулларини қидириш ва уларни қўллашни ...
5
4
Бошқарув муаммоларининг таҳлили ва ечимида бевосита иштирок этишни ...
7
5
Муаммолар бўйича қарорлар қабул қилишни ...
8
1
Режалаштириш билан шуғулланишни ...
9
2
Фармонлар тайёрлаш ва ёзишни ...
6
3
Инструкциялар ишлаб чиқишни ...
7
4
Хизмат ёзишмалари билан шуғулланишни ...
6
5
Ҳисоботлар ёзишни ...
4
1
Ишчилар олдига турли масалалар ва топшириқлар қўйишни
9
2
Буйруқ ва фармонлар беришни ...
10
3
Топшириқлар ижросини назорат қилишни ...
9
4
Ишчиларни тақдирлашни ...
8
5
Ишчиларни масъулиятсизлиги учун жазолашни ...
10
1
Кадрлар танлаш билан шуғулланишни ...
9
2
Ижтимоий-маиший муаммоларни ҳал қилишда иштирок этишни ...
8
3
Меҳнат коллективининг ижтимоий ривожланишини режалаштириш билан шуғулланишни ...
8
4
Мунозарали ҳолатларни кўриб чиқиб уларни ҳал қилишни ...
9
5
Ишчиларни бошқарувга жалб қилишни ...
7
1
Бажарувчиларнинг ишини йўлга қуйиш билан шуғулланишни ...
7
2
Бошқарув ҳужжатларининг маъно ва моҳиятини ишчиларга тушунтириб беришни ...
9
3
Ишчиларга маслаҳатлар беришни ...
10
№
Савол
хоҳиш даражаси
4
Кенг давраларда маъруза ўқишни ...
5
5
Коллектив аъзолари орасида тарбиявий ишларни олиб боришни ...
7
1
Корхонани моддий таъминлаш хизматини йўлга қўйишни ...
5
2
Ишлаб чиқаришга зарур бўлган нарсаларни топиб беришни ...
7
3
Бошқа корхоналар билан алоқаларни мустаҳкамлашни ...
8
4
Моддий-техник захираларни тақсимлаш билан шуғулланишни ...
8
5
Захираларни тежаб ишлатиш усулларини топиб уларни йўлга қўйишни ...
9
1
Мажлис ва йиғилишлар ташкил қилишни ...
9
2
Мажлис ва йиғилишларни ўтказишни ...
8
3
Мажлис ва йиғилишларда сўзга чиқишни ...
6
4
Бутун корхона номидан гапиришни ...
10
5
Юқори органлар ташкил қилган мажлисларда иштирок этишни ...
2
1
Ишлаб чиқаришга тадбиқ этиш учун илмий-техник янгиликларни излашни ...
7
2
Янгиликларни сингдириш муаммолари билан бевосита шуғулланишни ...
7
3
Кашфиётлар учун зарурий маслаҳатлар ва мавзулар билан таъминлашни ...
6
4
Янгиликларнинг фойдаси ҳақида пропаганда ишларини олиб боришни ...
5
5
Коллектив аъзоларини янгиликлар тарафдори бўлишини таъминлашни ...
9
1
Маҳсулот сифатини ошириш омилларини излашни ...
8
2
Маҳсулот сифатини яхшилашни, сифатни назоратини ташкил қилишни ва такомиллаштиришни ...
7
3
Ишчилар учун малака ошириш курсларини ташкил қилишни ...
3
4
Ишчиларда сифатни оширишга бўлган қизиқишни ошириш устида ишлашни ...
8
№
Савол
хоҳиш даражаси
5
Юқори сифатли маҳсулот ишлаб чиқаришга ҳалақит берувчи омилларни топиш ва бартараф этишни ...
5
1
Бошқа ташкилот вакилларини қабул қилишни ...
4
2
Хизмат сафарларида юришни ...
7
3
Бошқа ташкилотларда «ўз» одамларига эга бўлишни ...
10
4
Вакиллар билан иш юзасидан учрашувлар ўтказишни ...
5
5
Бошқа корхоналар билан мунтазам алоқалар ўрнатишни
7
Учинчи жадвал қуйидагича таҳлил қилинади: ҳар бир бўлим алоҳида ҳисобланади ва натижа 2-га кўпайтирилади ва бу хоҳиш даражасининг фоиздаги кўрсаткичи бўлади. Шундан сўнг барча бўлим кўрсаткичлари қўшилади ва натижа 5-га бўлинади, бу умумий олгандаги хоҳиш даражасининг фоиз кўрсаткичи бўлади.
Кўриниб турибди-ки, кўрсаткичлар яна ўзгарди. Хусусан, биринчи бўлим 70%-дан 62%-га тушди; иккинчи бўлим 60% эди 64% бўлди; учинчи бўлим 90%-дан 92%-га кўтарилди; тўртинчи бўлим 70% эди 82%-га кўтарилди; бешинчи бўлим 60%-дан 76%-га ўзгарди; олтинчи бўлим 50% эди 74% бўлди; еттинчи бўлим 90%-дан 70%-га тушиб қолди; саккизинчи бўлим 60% эди 68% бўлди; тўққизинчи бўлим 70%-дан 62%-га тушди ва ниҳоят,охирги ўнинчи бўлим 90%-дан 66%-га тушди.
Энди оддий бир савол туғилади: нима учун ҳар сафар ҳар хил кўрсаткичлар чиқяпти?
Жавоб битта, раҳбарлик лавозимида ишлайдиганларни кўпчилик оддий буйруқ берувчи деб ўйлашида ва афсус-ки, улар ҳозирча кўпгина ҳолларда ҳақдир. Ҳозирги раҳбарларнинг аксарияти ҳақиқатан ҳам қай бир корхонада бўлмасин оддий қилиб айтганда якка хокимлик муҳитини яратади – ишчиларнинг фикри, ишчиларнинг ташкилотлари ва бошқаларнинг фикри улар учун бир чақалик қийматга эга эмас, ўзлари ҳал қилади, ўзлари буйруқ чиқаради ва бу буйруқни бажармай кўринг-чи?! Ўзига маъқул бўлган истаган чорасини кўришади ва сизга бир қанча «юқори»-нинг «қоғоз»-ларини асос қилиб кўрсатишади, ҳа, айнан қоғозларни, чунки улар учун юқоридан келган маъмурий-ташкилий ҳужжатлар ўзларининг бесаводларча амалга оширадиган кўр-кўрона сиёсати фойдасига гапирадиган қоғозлардир. Албатта баъзи бир раҳбарларимиз бундан мустаснодирлар ва мазкур сатрлар улар хусусида эмас...
АСОСЊОИ ИДОРАКУНЇ
Бањодир Ботирович Дењќонов – љонишини директори омўзишгоњи касбї-
техникии №68-и ноњияи Спитамен,
омўзгори дараљаи тахассусии якум,
хатмкунандаи факултети «Менељмент
ва иќтисод»-и ДДХ, омўзгори фанњои
технологияњои информатсионї ва
фанњои иќтисодї.
Дар рисола аз њуруфњои Courier New , Times New Roman ва Times New Roman Tj истифода шуд. Рисола дар омўзишгоњи касбї-техникии №68-и ноњ ияи Спитамен тариќи компьютерї чоп карда шуд.
Коркаркарди компьютерї ва с ањифабандї – Б.Б. Дењќонов