A potem, w wyniku wyborów z 4 czerwca 1989 roku, PZPR poniosła miażdżącą klęskę o historycznych wymiarach. Popierani przez Lecha Wałęsę kandydaci
„Solidarności” zdobyli dokładnie wszystkie mandaty, o które pozwolono im się ubiegać [z wyjątkiem jednego miejsca w Senacie]. Wielu czołowych komunistów nie zostało wybranych, nawet tam, gdzie nie mieli żadnej konkurencji i gdzie musieliby zdobyć zaledwie 50% głosów. Kamery telewizyjne pokazywały wyborców, którzy z satysfakcją jedno po drugim wykreślali z kart do głosowania nazwiska oficjalnych kandydatów. Upokorzenie rządu nie miało granic. Generał Jaruzelski został wybrany na prezydenta większością jednego jedynego głosu — przez Sejm, w którym sam mianował dwie trzecie posłów. Inflacja ruszyła galopem. Groziły strajki. Wysunięci przez komunistów bezpartyjni posłowie spiskowali z Wałęsą, szykując się do zmiany frontu. „Solidarność” poczuła się dość silna, aby wystąpić z hasłem „Wasz prezydent, nasz premier”. Tak więc w sierpniu 1989 roku komunistyczny prezydent, Wojciech Jaruzelski, wezwał solidarnościowego intelektualistę, Tadeusza Mazowieckiego, do utworzenia pierwszego niekomunistycznego rządu w powojennej historii Polski. Tak zwana „dyktatura proletariatu” ostatecznie się zawaliła.
Rząd Mazowieckiego zapoczątkował annus mirabilis w Europie Wschodniej. Objął władzę w sytuacji, w której — na mocy wcześniejszych porozumień — komuniści w dalszym ciągu formalnie stali u wszystkich sterów: w ich rękach był urząd prezydenta, większość mandatów poselskich w Sejmie, kluczowe dla państwa ministerstwa Obrony i Spraw Wewnętrznych. Jako niekomunista, Mazowiecki uczestniczył w spotkaniach przywódców Paktu Warszawskiego i RWPG w charakterze jednoosobowej mniejszości. Ale ta izolacja miała się wkrótce skończyć. Tolerując Mazowieckiego, Moskwa dała swoim sojusznikom wyraźnie do zrozumienia, że komunistycznego monopolu władzy nie będzie się utrzymywać przemocą. Sowieccy satelici wywrócili się jak rząd kręgli. Na Węgrzech wolne wybory z 1990 roku pozbawiły komunistów władzy. W Niemczech Wschodnich masowe ucieczki wymusiły na władzach obalenie muru berlińskiego, a wraz z nim upadł reżim Honeckera. W ciągu zaledwie doby na agendę wróciła kwestia zjednoczenia Niemiec. W Czechosłowacji uknuta przez służby bezpieczeństwa prowokacja poniosła fiasko. Demonstranci obalili dyktaturę i w ciągu paru dni dramaturg Vaclav Havel zamienił status więźnia na urząd prezydenta. W Rumunii gwałtowna rewolucja okresu Bożego Narodzenia doprowadziła do upadku znienawidzonego Ceausescu. Pod koniec roku odłamy KPZR w poszczególnych republikach Związku wystąpiły z żądaniem autonomii, a wschodni sąsiedzi Polski z państw nadbałtyckich zażądali niezależności od ZSRR.
W wirze podniecających wydarzeń tylko niewielu dostrzegło, że partia komunistyczna w Polsce poddała się eutanazji. Ostatni pierwszy sekretarz, Mieczysław Rakowski, całkowicie skompromitowany po swoich posunięciach z ubiegłego lata, ostatecznie utracił szacunek ostatniej garstki czynnych towarzyszy. Jego poprzednik, prezydent Jaruzelski, teraz już komunista jedynie z nazwy, pilnie zajął się tworzeniem aparatu prezydenckiego, który mógłby przejąć stanowiska członków wyższych eszelonów partyjnej machiny administracyjnej. Martwy kolos, który przez ponad czterdzieści lat rządził Polską, chwiał się na glinianych nogach. W styczniu 1990 żałosny ostatni zjazd PZPR ogłosił rozwiązanie partii. PZPR rozsypała się w gruzy. Dom partii zaoferowano chętnym do dzierżawy.
Nieco wcześniej (31 grudnia 1989) zlikwidowano Polską Rzeczpospolitą Ludową i narodziła się Trzecia Rzeczpospolita. Polskiemu orłu przywrócono koronę. Po wprowadzeniu planu Balcerowicza reforma gospodarcza nareszcie przestała być retoryką i kosmetyką, stając się mechanizmem zasadniczych przemian. Złotówka stała się wymienialna. Zatrzymano machinę centralnego planowania. Polska roku 1990 zamknęła komunistyczny etap swych dziejów. Blok sowiecki rozpadał się. Odniósłszy triumf nad dyktaturą i obcym uciskiem, Polacy zaczynali się przyłączać do wspólnoty wolnych narodów. Przeżywszy wszystkie okropieństwa II woj—ny światowej, podnosili się teraz z ruin komunistycznego pokoju, wkraczając w świat sztucznie wywołanej nędzy, niezależnej polityki, nie znanej demokracji.
W sumie — od wizyty Papieża Jana Pawła II w czerwcu 1979 roku po kres istnienia Polski Ludowej w grudniu 1989 roku — śmiertelne drgawki komunistycznego reżimu wstrząsały Polską przez dziesięć i pół roku.
22 lipca 1990
Tabela chronologiczna
Prehistoria
ok. 180 000 p.n.e. Najwcześniejsze ślady siedzib ludzkich w grotach w Ojcowie pod Krakowem
4000—1800 - Kultury neolitu
ok.2500 - Początki prymitywnego rolnictwa
1800-400 - Kultury epoki brązu
ok. 600 - Początki kultur epoki żelaza
ok. 550 - Budowa najstarszego obronnego grodu wyspowego w Biskupinie
ok.500 - Najazd wędrownych Scytów
ok.400 - Ślady obecności plemion celtyckich
I w. n.e. - Ślady obecności szczepów germańskich — Gotów, Gepidów, Markomanów, Burgundów itp.
II w. - Geografia Ptolemeusza wymienia nazwę Calisia (Kalisz)
III w. - Wędrówka Gotów i Gepidów do wybrzeży Morza Czarnego
V w. - Panowanie Hunów
VI w. ok. 844 - Panowanie Awarów: początek ekspansji Słowian
Lista plemion słowiańskich na wschód od Łaby sporządzona przez anonimowego geografa z Bawarii
Historia
od IX w. do 1370(—85) r. KRÓLESTWO PIASTÓW
ok.850 Założenie dynastii Piastów w królestwie Polan. Plemię Wiślan w sferze wpływów państwa wielkomorawskiego
przed r. 963—992 - Panowanie Mieszka I
966 - Chrzest Mieszka I: wprowadzenie opartej na języku łacińskim religii chrześcijańskiej
991 - Dagome index: najstarszy polski dokument
992 —1025 Panowanie Bolesława I Chrobrego
997 - Męczeństwo św. Wojciecha (Adalberta)
1000 - Zjazd w Gnieźnie: założenie polskiej metropolii
1025 - Koronacja Bolesława I
1079 - Egzekucja św. Stanisława, biskupa krakowskiego
^.Pielgrzymka Bolesława Krzywoustego do Gniezna
1116 - Ostatni zapis w kronice Galia Anonima
1138 - Testament Bolesława II Krzywoustego: początek pryncypatu
1138 - 1295 - Okres rozbicia dzielnicowego królestwa Piastów
1180 - Synod w Łęczycy: nadanie przywilejów kościelnych
1220 - Kronika Wincentego Kadłubka
1226 - Sprowadzenie Zakonu Krzyżackiego do Prus
1241 - Pierwszy najazd Tatarów: bitwa pod Legnicą
1242 - Pierwsza lokacja na prawie niemieckim polskiego miasta Wrocław
1264 - Statut kaliski: nadanie przywilejów Żydom
1295 - Koronacja Przemyśla II: wskrzeszenie królestwa polskiego
1300-1305 - Unia Polski z Czechami pod panowaniem Wacława II
1306-1333 - Panowanie Władysława II Łokietka
1308 - Zdobycie Gdańska przez Krzyżaków
1320 - Koronacja Łokietka