- Сцяна адразу за гэтымi зараснiкамi, - растлумачыў ён. - А нам зусiм няма патрэбы трапiць на злыя вочы Додзiка.
Наш падземны ход выходзiў каля двух кустоў арэшнiку, Джанатан яшчэ замаскiраваў уваход галiнкамi, тым самым адзначыўшы, каб лягчэй было знайсцi яго.
- Запомнi, як усё гэта выглядае, - навучаў ён мяне. - Запомнi гэты вялiзны камень i елку, пад якой мы спалi, i зараснiк арэшнiку, бо, магчыма, давядзецца зноў прыехаць сюды, калi...
Больш ён нiчога не сказаў, мы асядлалi коней i паехалi.
Раптам над вершалiнамi дрэў мы ўбачылi галубка, аднаго з галубкоў Сафii, якi iмклiва наблiжаўся.
- Глядзi, гэта - Палома, - сказаў Джанатан, сочачы за яе палётам.
Я здзiвiўся - як ён мог пазнаць на такой адлегласцi?
Мы так доўга чакалi навiн ад Сафii, нарэшце прыляцеў яе галубок, а мы былi па гэты бок сцяны. Галубок паляцеў да дома Мацiяса, зараз ён апусцiцца ў галубятнi на стайнi, i толькi Мацiяс прачытае Сафiiну вестку.
Гэта азмрочыла Джанатана.
- Ах, калi б галубок прыляцеў учора, - сказаў ён, - я даведаўся б пра тое, што мне так неабходна.
Але нам трэба было ехаць, хутчэй аддалiцца ад гэтай сцяны, i ад Далiны Дзiкай Ружы, i ад салдат Тэнджыла, якiя шукаюць Джанатана.
Мы павiнны былi спусцiцца да ракi акружным шляхам праз лес, а потым берагам - да вадаспада Карма.
- I там, малы, ты ўбачыш такi вадаспад, якога ты нiколi ў жыццi не бачыў.
Я наогул мала што бачыў у жыццi, пакуль не трапiў у Наджыялу, i, вядома, не бачыў i такога лесу, якiм мы зараз ехалi. Гэта быў сапраўдны казачны лес, густы i цёмны, без адзiнай пратаптанай сцяжынкi. Мы ехалi наўпрост па лесе мiж дрэў, i iх вiльготныя галiны хвасталi нам па тварах. Але мне гэта нават падабалася. Мне падабалася ўсё: i сонечныя промнi, якiя прабiвалiся праз шаты дрэў, i спеў птушак, i лясныя пахi. А больш за ўсё мне падабалася ехаць побач з Джанатанам.
Паветра было свежае i халаднаватае, але паступова пацяплела. Адчувалася, што дзень будзе спякотны.
Неўзабаве Далiна Дзiкай Ружы засталася ззаду, а мы былi ў лясных нетрах. На паляне, акружанай высокiмi дрэвамi, мы ўбачылi маленькi шэры дамок - проста сярод густога лесу. Як можна жыць у такiм закiнутым месцы! Але тут хтосьцi жыў, бо з комiна iшоў дым, а каля агароджы пасвiлiся дзве казы.
- Тут жыве Эльфрыда, - паведамiў Джанатан. - Калi добра папрасiць, яна дасць нам малака падмацавацца.
Малака нам далi ўдосталь, а мы ж так доўга ехалi i нiчога не елi. Мы сядзелi ў Эльфрыды на прыступках ганка, пiлi смачнае малако i елi хлеб, якi быў у нас з сабой, елi сыр з казiнага малака, якiм пачаставала добрая Эльфрыда.
Эльфрыда - маленькая, тоўсценькая бабулька - жыла тут зусiм адна. Яна жыла тым, што трымала коз. Быў у яе i шэры кот для кампанii.
- Дзякуй богу, што не жыву я за сцяной, - казала бабуля.
Яна многiх ведала ў Далiне Дзiкай Ружы i ўсё распытвала, цi жывыя яны, яе знаёмыя, i Джанатан расказваў ёй навiны. Яму цяжка было гаварыць, таму што навiны былi невясёлыя i вельмi засмучалi бабульку.
- Ох, цяжка жывецца людзям у Далiне Дзiкай Ружы, - уздыхнула Эльфрыда. Няхай будзе пракляты Тэнджыл, няхай будзе праклята Катла!.. Усё б было добра, калi б у яго не было Катлы.
Яна закрыла твар фартухом, i мне здалося, што яна плача.
Я не мог глядзець на ўсё гэта i пайшоў пашукаць сунiцы. Хто такая Катла? Дзе жыве Катла? Калi мне раскажуць пра гэта?
Гарачынёй мы нарэшце дабралiся да ракi. Сонца, як вогненны шар, ззяла на небе, а вада пералiвалася, як тысяча маленькiх сонцаў. Мы стаялi на высокiм стромым беразе, а ўнiзе пад намi вiравала рака. Якое гэта было вiдовiшча! Рака iмчалася да вадаспада Карма так, што ажно пенiлася ў вадаваротах. З усёй сiлай яна iмкнулася да вадаспада, i мы ўжо на адлегласцi чулi яго раскаты.
Нам хацелася спусцiцца ўнiз, каб адчуць прахалоду. Грым i Ф'ялар напiлiся ў лесе з ручая, а нам хацелася пакупацца, i мы пабеглi ўнiз з крутога схiлу, па дарозе сцягваючы з сябе адзенне. На беразе ракi густа рос лазняк, над вадою раскiнула свае галiны тоўстая вярба. Мы ўзлезлi на дрэва, i Джанатан паказаў мне, як, трымаючыся за галiны, апусцiцца ў ваду.
- Ды глядзi ж, трымайся, не адпускай галiну, - папярэдзiў ён. - А то хутка апынешся ў вадаспадзе Карма!
I я моцна трымаўся, ажно пальцы пабялелi. I доўга цялёпкаўся на сваёй галiне, а iмклiвая плынь абмывала мяне. Нiколi раней у мяне не было такога небяспечнага, але ж i такога цiкавага купання.
Потым з дапамогай Джанатана я вылез на ствол, i мы з iм сядзелi на вярбе, нiбы ў зялёным будане, якi гайдаўся над вадой. Пад намi iмчалася i пенiлася вада, вабячы нас зноў. Збоку рака не здавалася асаблiва небяспечнай, але дастаткова было апусцiць у яе палец, адзiн толькi палец, каб адчуць сiлу яе iмклiвай плынi.
Мы сядзелi на дрэве, i я паглядзеў угору на схiл. I чаго зусiм не чакаў я ўбачыў коннiкаў з коп'ямi! Гэта былi салдаты Тэнджыла... Яны скакалi на конях, але мы нiчога не чулi з-за шуму вады.
Джанатан убачыў iх таксама, але я не заўважыў, каб ён спалохаўся. Мы цiха сядзелi, чакаючы, што яны праедуць мiма. Але яны не праехалi мiма. Яны спынiлiся i саскочылi з коней, як быццам хацелi адпачыць.
- Джанатан, цi не цябе яны шукаюць? - у трывозе запытаўся я.
- Не, - адказаў ён. - З Карманьякi яны едуць у Далiну Дзiкай Ружы. Ля вадаспада Карма ёсць падвесны мост, i Тэнджыл пасылае сваiх салдат па гэтай дарозе.
- Але чаго iм спыняцца якраз тут?
- Не ведаю...Не хацелася б, каб яны бачылi нас, - адказаў Джанатан.
Я налiчыў шэсць чалавек. Яны аб нечым размаўлялi, нiбы спрачалiся, паказваючы на ваду, але разабраць што-небудзь было немагчыма. Раптам адзiн з iх накiраваў свайго каня ўнiз па схiле да ракi. Ён ехаў проста да нас, i добра, што мы так удала схавалiся на дрэве.
Астатнiя ўслед яму крычалi:
- Не рабi гэтага, Парк! Ты ўтопiшся разам з канём.
Але той, каго яны называлi Паркам, толькi смяяўся:
- Я дакажу! Калi я не праплыву да той скалы i назад, слова гонару, я стаўлю вам пiва!..
Цяпер было ясна, што ён збiраўся рабiць. Непадалёк з вады выступаў камень. Вада шалёна кружыла вакол яго, i толькi невялiкая яго частка была бачна на паверхнi. Парк павiнен быў заўважыць яго, калi пад'язджаў да берага, але цяпер ён, мабыць, толькi думаў пра заклад.
- Дурань! - сказаў Джанатан. - Няўжо ён думае, што конь паплыве супраць цячэння ў гэтым месцы.