ШЧЫРАЯ ЛЁКСА
Прыехала Лёкса ў горад. Пасля пенсіі. Грошай быццам бы шмат, а на цэннік гляне – псуецца настрой: божухны, столькі нулёў! Прымяралася да рэчаў, бо і боты трэба, і кухвайка, і панчохі, і яшчэ шмат якая трасца, але ж... нулі, каб ім тлумна стала!
Нічога не купіла старая. Рашыла не спяшацца і падумаць: набываць тыя рэчы ці пачакаць? Шкада, па праўдзе кажучы, грошай.
Пакуль хадзіла-блукала па крамах і гарадскім рынку, дужа прагаладалася. Пацікавілася, колькі каштуе бяляш. Адказалі. Ого! У Лёксы вочы палезлі на лоб. Але голад – не цётка. Старая махнула рукой і ўголас сказала:
– Давайце бяляш! Як успомню, колькі мужык мой прапівае, дык і нядорага.
Пахадзіла, пахадзіла – зноў есці захацелася. Спынілася каля латка з чабурэкамі. Адзін каштуе?.. Ого! Але ўспомніла Лёкса, колькі прапівае яе муж, і папрасіла чабурэк. Хоць і шкада было грошай.
З’ела – як языком лізнула: было б што там есці!
«Мо і марожанага пакаштаваць?– падумала старая і доўга глядзела-дзівілася, як людзі набывалі апетытны ласунак. – Вазьму. Няхай сабе і восемдзесят тысяч каштуе. Як успомню, колькі мужык прапівае...»
І падала прадаўшчыцы грошы.
Будзе што ўспомніць беднай Лёксе...
ЕЗДЗІЦЕ СТОЯЧЫ, СТАРЫЯ!
Маналог студэнта
Ну, і што ты скажаш ім, старым!? Сёння ж, далёка хадзіць не трэба, тузае мяне за плячо дзядуля. У тралейбусе. Я сяджу, як і мае быць, слухаю музыку і еду да сябе... ва універсітэт... на другую пару. А ён тармосіць. Паварочваюся. Што табе, выкапень дваццатага веку, патрэбна, га-а? А ён пальцам торкае на сваю бабулю... такую, даруйце, выкапнёвую статую, як і сам: «Малады чалавек, а не маглі б вы саступіць месца бабулі?» Чулі? Бачылі? А чаму – я? Чаму, пытаюся, я? Крайняга знайшлі? Ды і хіба я вінаваты, што ў мяне бацькі сумленныя і я езджу ў грамадскім транспарце на лекцыі? Вам, можа, захочацца заўтра на «Опелі» праехаць... Што, будзеце спыняць іншамарку, карабкацца ў салон легкавіка насуперак волі гаспадара? Не? А тут, у тралейбусе, што – можна? Я, дарэчы, заплаціў... як і належыць. Сам. Без пратэкцыі прэзідэнта. Ды і паглядзіце вакол, старыя, хіба я адзін, малады, сяджу? Усе маладыя сядзяць, бо яны лаўчэйшыя, гэта і зразумела, таму і захапілі месцы, калі на канчатковым прыпынку штурмам бралі тралейбус. Яшчэ не хапала, каб вы і тут наперад вырваліся. Хе!
Не, я нічога не сказаў крыўднага старому, адвярнуўся, у шыбу гляджу, музыку слухаю. Еду. А ён зноў: «Малады чалавек...» І на бабульку паказвае. На каго там глядзець? Шапка з норкі, значна старэйшай, чым сама, і маршчыны...узаранае поле. Божухны! «Не маглі б вы саступіць?» Блін, дастаў! Ну сказаў жа я табе...хіба па вачах не бачыш, павук стары, што месца занята. Ды і хто сказаў, што вы, старыя, павінны ездзіць седзячы. Дзе запісана? У якой Канстытуцыі? Можа вам яшчэ і ложак у тралейбусе паставіць? Дык і так спіце багата... Пенсія... сон... сон... пенсія... А што яшчэ вы бачыце, пра што яшчэ гамоніце?!
А я так лічу: усе старыя, усе пенсіянеры павінны ездзіць стоячы! Так і толькі так. Зразумейце мяне, будучага спецыяліста з вышэйшай адукацыяй. Бо калі сядзіш, што ўбачыш? Нічога. Шыш. Пшык. А вам, старым, трэба выкарыстоўваць кожную хвіліну, каб жыццём надыхацца, каб больш паспець убачыць, каб больш ухапіць у гэтым жыцці. А калі стаіш, калі за поручань трымаешся, то можна яшчэ і шыю выцягнуць... каб убачыць, што недзе за акном тралейбуса віруе жыццё: хтосьці камусьці дае па карку, недзе спіць на лаўцы п’яны, а побач стаіць яго напарнік з працягнутай рукой і просіць грошай на аперацыю сыну, якога не бачыў і ў вочы, а зараз вунь праехалі паркан, за якім нешта будуюць вельмі даўно... Ці не тое, што абяцалі? Ці не камунізьм? Даруйце, трэба вымаўляць без мяккага знака, так-так. А каб сядзелі, то ўбачылі б вы толькі пліты, якімі загароджана будоўля.Так што далей можна ўбачыць усё, шаноўныя выкапні, толькі стоячы. Стойце і не кірхайце. А то праедзеце тое, што будавалі.
А вунь, паглядзіце, навастрыце зрок: маладыя абдымаюцца. Цалуюцца? Усяго?! Гэтым сёння, відаць, і вас, выкапняў старых, не здзівіш. Але калі будзеце больш стаяць у грамадскім транспарце, паверце мне, і секс убачыце... гарантую... праз акно тралейбуса. Што, што вы гаворыце – навошта ў акно глядзець, калі ўсё гэта ёсць тут, у салоне? Дзе, дзе? Пакажыце! Пакуль сам не гляну на свае вочы – не паверу. На заднім сядзенні, кажаце? Га-а, ідэя: вось іх, дзядуля , і праганіце! Гляньце вы на іх – разлягліся, і праўда, столькі месца займаюць, а старыя стаяць! Ну, блін, даюць! Хаця пачакайце: калі б яны, старыя, сядзелі, ніколі б не ўбачылі, што адбываецца за іхнім каўняром.
Так што ездзіце, насамрэч, стоячы,старыя! Больш убачыце!
БУЛАЧКА
Муж вярнуўся дадому пасля палучкі. З бутэлькай гарэлкі. Жонка ў яго зусім не п’е, нават не прыгубляе. На стале была добрая вячэра: катлеты, салат, селядзец... Муж напоўніў шклянку – як не да беражкоў – і залпам апаражніў яе, а закусваць не стаў. Нават не дакрануўся да ежы.
– Ты ж закусвай, закусвай, – мітусілася перад мужам жонка. – Я ж старался, гатавала. Вось катлеты... Вось селядзец...
Муж пахваліў жонку, зноў напоўніў шклянку, зноў выпіў, крактануў, а да стравы нават не дакрануўся.
Жонка зноў паказала рукой на катлеты, на салат, на селядзец...
Муж выліў у шклянку ўсё, што заставалася ў бутэльцы.
– Хоць булачкай закусі, – жонка падсунула булачку бліжэй да яго.
Муж адламіў кавалачак булачкі, пасля таго, як дапіў гарэлку, праглынуў яго. І... пасунуўся на падлогу з табурэта. Але паспеў папракнуць жонку:
– Бачыш, што твая булачка нарабіла?!
МОДНІЦА
Кім працуе ў нас Пятроўна? Ніколі не здагадаецеся. Ніколі. Паглядзіце на яе, падзівіцеся – апранаецца заўсёды з шыкам, з іголачкі, нават, відаць, і дырэктрыса Сцяпанаўна зайдросціць ёй. Модніца! А чаму і не? Я ж і кажу, усё на Пятроўне блішчыць і ззяе, а перапранаецца яна, мусіць жа, па некалькі разоў на дні. І дзе толькі грошы бярэ, спытаць бы? Хто спансуе? Быццам бы і палюбоўніка не мае. А бярэ ж недзе! Венікам іх не намяцеш асабліва, швабрай не швабрыш. Цяпер, спадзяюся, вы здагадаліся, што Пятроўна – прыбіральшчыца. Самая звычайная, самая радавая. Хоць, пэўна ж, і не: за ёй замацаваны і кабінет дырэктрысы, што не кожнаму давераць.
Аднаго разу Пятроўна зрабіла, як заўсёды старанна, уборку ў кабінеце дырэктрысы і прыхарошваецца сабе перад люстэркам. А тут нехта нясмела паляпаў у дзверы.
– Заходзьце, калі ласка!– ветліва запрасіла Пятроўна.
У кабінет прасунуў галаву нечым усхваляваны малады рабочы Аленчык. Спярша здзівіўся, што дырэктрыса так рана і сапраўды прыходзіць на працу, хлопцы не хлусілі, затым адразу ж ціха, нясмела сказаў:
– Мне на тры дні... трэба... ага... адлучыцца. Па сямейных справах. Адпусціце?
Пятроўна ўважліва паглядзела на Аленчыка, паціснула плячыма і са спачуваннем прамовіла:
– Калі трэба... то трэба... што ж... асабіста я не супраць. Бываюць жа сітуацыі, калі неабходна... так-так... я разумею.
– Бываюць,– пагадзіўся Аленчык, падзякаваў за паразуменне і дабрыню... дырэктрысе і, адвесіўшы паклон, знік за дзвярыма. А потым і за прахадной фабрыкі. На тры дні. Як і дазволіла яму прыбіральшчыца Пятроўна.
Праз тры дні за прагулы Аленчык атрымаў першую ў сваім жыцці вымову, але з апошнім папярэджваннем, а Пятроўну прымусілі апранаць на рабоце халат і параілі прыхарошвацца перад люстэркам дома – каб ніхто не прымаў яе больш за Сцяпанаўну.
І, вядома ж, паўшчувала Пятроўну сама ... дырэктрыса: ведай сваё месца, модніца!