Сагшье ошобо, өзэгдэхэ юумэншье өээгдэбэ.
— Нэгэл юумэ һалаа гэжэ бодоноб, — гэжэ хэлээд, хааддаа
| ошоно.
Тыгээд хэлэнэ:
— Зай, нүхэр, баяд, ноёдоо хуу соглуула, хе^рэлдэс. Би өхөөд амдиирбаб, танина бэзэш. Болтодоо сугларжа, сугааа хээгүйдэ бөтхөө болёо. Дахин намайгаа хайшан гэхэеэ хөөрэл-дэгты, — гэхэдэнь хаан айжа, банд, ноёдоо хуу суглуулба.
Суглараад байхадань хөбүүн хэлэнэ-. — Зай, нөхэдүүд, "намайе саанаһаа бурхадууд хаан боло энэ танай гөрэндэ", — гэжэ намайе эльгээһэн байгаа. Тыгээд би бурханай заабариие дүүргээгүйдээ аргамгүй юм, намайе яажаш шадахагүйт, алхадтнай амдиирааб, энэ хабсагайн эрье дээр олоной тогтоомжоор ямар эрдэм, эди шэди харуулһан щ, хөнии болгохо гэжэ нэгэн дуугаар зөбшөөл гаргаа һэнта, тэр-ниитнай харуулааб, һайн дураараа намда дахин хаан шэрээгым өгөгты, өгы бэл ондоогоор хөөрэлдэе. Бөхы сэрэгээрээ ерэхэд-тнай би гансаараа толожо шадахаб, — гэжэ хэлэхэдэнь, тэдэ болтодоо айба.
Тыгээд тэрэ хөбүүниие:
— Хайраа бү орхиит, хаан шэрээдээ һуужа хайрлыт, — гэжэ
болтодоо гуйна.
Хаан шзрээгынъ сөлөөлжэ өгэбэ. Хаан боложо һуугаад, бол-зорто тогоо хиидхэбэ. Тэрэ тогоо нөөхи хоёр боргэдөө зоржо, гербэ хэбэ. Тэрэ тогоо хнидхэхэдэнь, досоон һонорхон боложо,
һанаһан юумэ паналаар батэдэг болоно.
Эжынь һайжаража, өбшэн зобЛонһоо һалажа, мордохо Ы һандаа толожо мордоо.
Тара хобүун хаан шэрээдээ төбхинэжэ ан бон жаргаба.
Зай- тыгээд УРДа сагай хоёр тээшээ тархитай бөргэд знак анханда энээнһэз уламжалжа ябадаг байна.
86. ҮГЫТЭЙ МОНГОЛ
Нэгэ угытэй монгол һамгантайгаа ганса нэгэ муу ямаатай байгаа. Эдэ хоёр нэгэ
баянай хони харадаг байгаа. Хонидынь бэлшэхэдээ нэгэ ехэ үдхэн бургааһан соогуур ябадаг байгаа. Энэ бургааһандаа
нооһоо ехээр аһаажа үлээдэг һэн. Үгытэй монгол нэгэтэ иигэжэ хэлэбэ:
— Энэ бургааһанда үлэһэн нооһо суглуулжа, һэеы хэжэ
худалдаад, унагалха байтаһа худалдажа абахаб.
— Үү, бн тэрэ байтаһаа унаад турхэмуушэлээд ерэхэб,—
гэжэ һамганиин хэлэбэ.
Үбгэниинь тиигэжэ хэлэхэдэнь:
— Ши тиигэжэ ябаһаар байтаһаяа унага хаюулхашни! —
гэжэ хэлээд, һамгаяа сохижо оробо.
87. БОДОЖО ҮЗЭ
Балдан тон һайн сагаан костюм умдөөд, нухэрэйдөө айлшалан ошобо ха. Харгы* дань ехэ бороон орожо, Балданай сагаан костюмай һуүлшын утаһанай норотор норгожорхибо. Нухэрэйдөө хурэжэ хубсаһаа һэлгуүлээд, ондоо хара костюм үмдөөд, гэртээ бусаба ха.
Гэрэйнгээ богоһо алхахын тэндэ нохойнь харайн ерэжэ, аржаганан хусан байба ха.
— Эй, золиг! Намайе хусана гуш? — гэжэ Балдан уурлан, модо абажа сохихоёо тухеэрбэ. Теэд энэ хэрэгтэ Балданай аха оролсон, Балданиие байлгажа хэлэбэ ха:
— Сохихоёо бү яара, бодожо узэ. Хэрбэеэ шинии ошоходо сагаан нохой байгаад, ерэхэдэшни хара болоод байгаа Һаань, ши таниха һэн гуш? — бодожо узэ.
88. ТЭМЭЭН ТАИХА ХОЕР
Таряашан томо шабар танха соо таряа хээд ажалдаа гараба ха. Тэмээн һамбаа-шалжа, танха руу тархияа шэхээд, таряаень эдеэд, тархияа һөөргэнь абажа шадахаяа болишобо. Эзэниннь ерээд мэгдэбэ:
— Я ах а, юу хэхэ гээшэб?
— Ши һүхэ абаад, тэмээнэйнгээ тархи таһа сабшыш. Тии-хэдээ тон түргэн тархииень танха сооһоо абахаш, — гэжэ хүр-шэнь заажа угэбэ. Таряашан хүршынгөө заабарн дүүргэбэ. Теэд тэмээшьегүй үлэшэбэ ха. Хэрэг ажал тухай һайн бодон-гүй шиидхэдэг зонууд энэ таряашаниие һануулна.
89. БООСООГОО АБАА
Аргагуй ехэ хулгайшан байгаа. Тиигээд лэ хаан хэлээ губдаа. "Минии һамганай бэһэлиг хулуужа шадаа һаашни, хахад зөөриеэ үгахэб, үгы хадашни хаанай хууляар хэһээхэб".