– Dlaczego jest zasłonięty?
– Nauczyciel mówi, że nie ma dobrego wpływu. Nie powinniśmy wierzyć w starych bogów, tylko w chrześcijańskich.
– Kim jest wasz nauczyciel?
– A do kogo przyjechałaś?
– Do tego, kto ma przyjąć Liu LuLing jako sierotę.
Dziewczynka wybiegła. Chwilę później stanęły przede mną dwie cudzoziemskie damy.
Amerykańskie misjonarki nie spodziewały się mojego przybycia, a ja nie spodziewałam się, że są Amerykankami. Ponieważ nigdy wcześniej nie rozmawiałam z cudzoziemcem, nie mogłam wykrztusić słowa i tylko patrzyłam. Obie miały krótkie włosy, jedna białe, druga kręcone i rude, obie też nosiły okulary, przez co wydawało mi się, że są w tym samym wieku.
– Z przykrością muszę powiedzieć, że nikt się z nami nie umawiał – rzekła po chińsku jasnowłosa.
– A ja z przykrością muszę powiedzieć – dodała druga – że większość naszych sierot jest dużo młodsza.
Kiedy zapytały mnie o imię i nazwisko, nadal nie potrafiłam się odezwać, palcami wypisałam więc litery w powietrzu. Zamieniły ze sobą kilka słów po angielsku.
– Umiesz to przeczytać, prawda? – spytała mnie jedna, wskazując na chiński napis.
– “Jedzcie do syta, ale nie chowajcie na zapas" – przeczytałam.
Kobieta dała mi ołówek i kartkę papieru.
– Umiesz przepisać te słowa? Zrobiłam to, na co obie wykrzyknęły:
– Nawet nie popatrzyła na znaki! – Po czym zaczęły mnie zasypywać kolejnymi pytaniami: Czy umiem pisać pędzelkiem? Jakie czytałam książki? Potem znów rozmawiały ze sobą w obcej mowie, a gdy skończyły, oznajmiły, że mogę zostać.
Później dowiedziałam się, że przyjęto mnie, żebym była jednocześnie uczennicą i nauczycielką. Było tu tylko czworo nauczycieli, dawnych uczniów szkoły, którzy mieszkali teraz w jednym z trzydziestu sześciu pokoi i budynków znajdujących się na terenie sierocińca. Nauczyciel Pan uczył starsze dziewczęta. Zostałam jego pomocnicą. Kiedy on był uczniem przed pięćdziesięciu laty, była to szkoła tylko dla chłopców. Nauczycielka Wang uczyła młodsze dziewczęta, a jej siostra wdowa – nazywaliśmy ją Matką Wang – zajmowała się najmłodszymi maluchami, a pomagały jej starsze dziewczęta, które sama wybrała. Była jeszcze Siostra Yu, drobna kobieta o kościstych, zgarbionych plecach, przenikliwym głosie i twardej ręce. Odpowiadała za czystość, schludność i właściwe zachowanie. Poza ustalaniem harmonogramu naszych kąpieli i zadań na cały tydzień lubiła komenderować kucharzem i jego żoną.
Dowiedziałam się, że misjonarki nie są w tym samym wieku. Panna Grutoff, ta z kręconymi włosami, miała trzydzieści dwa lata, dwa razy mniej niż druga. Była pielęgniarką i dyrektorką szkoły. Panna Towler była dyrektorką sierocińca i błagała o datki ludzi, którzy powinni się nad nami litować. Prowadziła także naszą niedzielną kaplicę, urządzała przedstawienia na temat historii chrześcijaństwa i grała na fortepianie, ucząc nas śpiewać “jak anioły". Wówczas, oczywiście, nie wiedziałam, kim jest anioł. Nie potrafiłam także śpiewać.
Cudzoziemcy natomiast nie byli komunistami, ale naukowcami, którzy pracowali w kamieniołomach, gdzie znaleziono kości Człowieka z Pekinu. Dwóch cudzoziemskich i dziesięciu chińskich uczonych mieszkało w północnym skrzydle klasztoru, a poranne i wieczorne posiłki jadało z nami w głównej sali świątyni. Kamieniołomy były niedaleko, dwadzieścia minut drogi krętą ścieżką.
Wszystkich dzieci było około siedemdziesięciorga: trzydzieści starszych dziewcząt, trzydzieści młodszych i dziesięcioro zupełnie małych dzieci – mniej więcej, w zależności od tego, ile dorastało i ile umierało. Sytuacja większości dziewcząt była podobna do mojej – były nieślubnymi dziećmi samobójczyń, nieobyczajnych dziewczyn i niezamężnych panien. Niektóre z nich wyglądały jak kuglarze z Zaułka Żebraków, których widziałyśmy z GaoLing – nie miały rąk albo nóg, były cyklopami lub karłami. Były też dziewczęta – mieszańce, których ojcami byli cudzoziemcy – Anglik, Niemiec i Amerykanin. Uważałam, że są osobliwie piękne, ale Siostra Yu zawsze z nich kpiła. Mówiła, że z zachodnią krwią odziedziczyły wyniosłość, którą trzeba rozcieńczyć pokorą.
– Można być dumnym z tego, co się co dzień robi – mówiła. – Ale nie można gardzić tym, co mamy od urodzenia.
Często nam przypominała, że nie wolno się nad sobą rozczulać. Traktowała to jak słabość.
Kiedy któraś z dziewcząt miała chmurną minę, Siostra Yu mawiała:
– Spójrz na Małą Ding. Nie ma nóg, ale przez cały dzień się uśmiecha.
A pyzate policzki Małej Ding unosiły się, niemal zasłaniając jej oczy, tak się cieszyła, że zamiast nóg ma dwa ledwie zawiązane pączki. Według Siostry Yu, szczęście daje nam myśl, że sytuacja kogoś innego może być znacznie gorsza od naszej.
Pełniłam funkcję starszej siostry Małej Ding, a Mała Ding z kolei była starszą siostrą dziewczynki imieniem Mała Jung, która miała tylko jedną rękę. Każdy był za kogoś odpowiedzialny, jak w rodzinie. Starsze i młodsze dziewczynki mieszkały w tych samych pokojach. Były trzy sypialnie, a w każdej stały trzy rzędy łóżek dla dwudziestu dziewcząt. Pierwszy rząd należał do najmłodszych, drugi do średnich, trzeci do najstarszych dziewcząt. W ten sposób łóżko Małej Ding znajdowało się pod moim, a łóżko Małej Jung pod łóżkiem Małej Ding. Każda zajmowała pozycję zgodną ze stopniem odpowiedzialności i należnego szacunku.
Dla misjonarek byłyśmy Dziewczętami Nowego Przeznaczenia. W każdej klasie wisiał czerwony transparent z wyhaftowanymi złotem znakami, które o tym mówiły. Co dzień po południu podczas ćwiczeń śpiewałyśmy o swoim przeznaczeniu w piosence napisanej przez pannę Towler po angielsku i chińsku:
Uczmy się pilnie, by sen nasz się ziścił,
Pracujmy, by pełen był trzos.
Wybierzmy męża po naszej myśli,
I precz odegnajmy zły los.
Ilekroć w szkole zjawiali się specjalni goście, panna Grutoff kazała nam odgrywać scenkę, a panna Towler grała na fortepianie bardzo skoczną muzykę, jak na niemych filmach. Jedna grupa dziewczynek pokazywała znaki, które symbolizowały Dawny Los: opium, niewolnictwo, kupowanie talizmanów. Chodziły z trudem na spętanych nogach i bezradnie padały na ziemię. Wtedy w roli lekarzy zjawiały się dziewczynki Nowego Przeznaczenia. Leczyły palaczy opium. Rozwiązywały pęta skazanych i miotłami wymiatały niepotrzebne talizmany. Na końcu dziękowały Bogu i kłaniały się gościom, cudzoziemcom, którzy przyjechali do Chin, dziękując im także za to, że pomogli tylu dziewczynkom pokonać zły los i ruszyć ku Nowemu Przeznaczeniu. W ten sposób zbierałyśmy dużo pieniędzy, zwłaszcza jeśli udało się wywołać u gości łzy.
Podczas spotkań w kaplicy panna Towler zawsze mówiła nam, że tylko od nas zależy, czy zostaniemy chrześcijankami, czy nie. Nikt nie będzie nas zmuszał, żebyśmy uwierzyły w Jezusa, mówiła. Nasza wiara musi być prawdziwa i szczera. Ale Siostra Yu, która przybyła do sierocińca w wieku siedmiu lat, często nam przypominała o swoim dawnym losie. Jako dziecko była zmuszana do żebrania i jeśli nie udało się jej uzbierać dość monet, do jedzenia dawano jej tylko przekleństwa. Pewnego dnia poskarżyła się, że jest głodna, więc mąż jej siostry wyrzucił ją jak śmieć. W tej szkole, mówiła, możemy jeść, ile tylko zechcemy. Nie musimy się martwić, że ktoś nas wypędzi. Możemy same decydować, w co wierzyć. Mimo to, dodawała, każda z nas, która nie uwierzy w Jezusa, będzie jak robak żywiący się zwłokami, a po śmierci spadnie do podziemnego świata, gdzie jej ciało przekłują bagnetem, upieką jak kaczkę i każą cierpieć tortury gorsze od tych, które stosowano w Mandżurii.