Выбрать главу

Паян ирхине Павел чӳрече умӗнчи машинӑ сассипе вӑранчӗ. Тахӑшӗ чӳречерен хытах шаккарӗ. Павел васкасах тумланса чӳрече каррине сирчӗ, чӳречине уҫрӗ.

— Сирӗнпе эп кӑмӑллӑ, — терӗ председатель, типпӗн, сывлӑх суннӑ хыҫҫӑн. — Акса пӗтернӗ терӗҫ. Ҫаплах-и?

— Тӗрӗсех, — тавӑрчӗ Павел, анасне пытарса. — Кантӑр та акнӑ, ҫӗр улми лартатпӑр. Хура тулпа вир кӑна юлать.

— Маттур. Ҫавна ан ман: уй-хир ӗҫӗсемшӗн эс полнӑй ответ тытатӑн. Ман ерҫӳ ҫук. Колхоза эрнере пӗр аллӑ пин тупӑш патӑм. Ӗҫ пӗтмен-ха, тепрер аллӑ пин ҫаклатма пулать пуль. Трактористусене савӑнтар: икӗ электростанци туянтӑмӑр. Айта, ӑҫта каймасть, патшалӑх лини килсе парасса кӗтмӗпӗр. Йывӑҫӗ халь мастерской тумалӑх та, сутлӑх та пур. Ерҫӳллӗ тракторусене вӑрмана яр, — наряд панӑ пекрех каларӗ председатель.

— Авӑслӑх уйӗнчи клеверпа мӗн тумалла? Унта курӑкӗ ҫуккӑпа пӗрех. Пушанакан тракторӗсене ҫавна пӑсма куҫарасшӑн.

— Клевер. Юлтӑр. Катаран сип-симӗсех курӑнать.

— Ҫум курӑкӗ вӑл, Трофим Матвеевич.

— Ну, тӑхта, хам пӑхмасӑр ан пӑсӑр, — машинӑ кабинине кӗрсе ларчӗ председатель. Хӑй ӑҫта каяссине те шарламарӗ, хирелле тухнӑ тӑрӑх ҫеҫ вӑл каллех вӑрмана кайнине ӑнланчӗ.

Тӑпрари нӳрӗк пӗтмен-ха, Павел, мӗн пулать те мӗн килет тесе, Ҫемене каллех хӑй плугӗпе кивӗ лаптӑках сухалама хушрӗ.

6

Володьӑн чӗри тинех хӑй вырӑнне ларчӗ.

Кукурузӑ ани ҫине тислӗк ҫителӗклӗ таран кӑларчӗ.

Витесем патӗнчи янкара РТСран чӗнсе илнӗ мӑшинӑсемпех турттарчӗҫ, колхозниксем вара салатса пачӗҫ.

Унтан пӗр хут культиваци туса пӗтерчӗ. Татах ҫум курӑкӗ шӑтасса кӗтрӗ. Тухма пуҫӑнсанах иккӗмӗш культиваци турӗ. Кӑҫалхи пек ӗҫ ӑнсах пыманччӗ-ха ун. Кӑпӑк пек ҫемҫе, пӑрҫа пек структурӑллӑ тӑпра унӑн чунне ҫунатлантарсах ячӗ.

— Гектартан пин центнер симӗс массӑ илетӗп. Вӑрри аллӑ центнертан кая мар пулать. Кӑтартам сире комсомол мӗн тума пултарнине, — ывӑҫласа юхтарчӗ вӑл тӑпрана.

Кашни кунах Володя ҫӗр температурине виҫсе пӑхрӗ. Кӑнтӑрлахи апат хыҫҫӑн, градуснике ӗненмесӗр, Ҫавал хӗрринчи ҫӗмӗртлӗхе чупрӗ. Ҫук, ҫӗмӗрт ҫурӑлайман, сапакисем лаштӑрах усӑнса аннӑ, анчах чечек чӑмӑрккисем уҫӑлса каяйман. Ытти ҫулхи сӑнавсем тӑрӑх, вӑл ҫавна пӗлет, ҫӗмӗрт ҫурӑлсан, кукурузӑ акма юрать.

Кӗтнӗ вӑхӑт ҫитрӗ. Пӗр ирхине ирех Ҫавал хӗрринчи улӑха кукурузӑ вӑрлӑхӗ тиенӗ лав тухрӗ. Володя сеялкӑсен витрисем ҫине вӑрлӑхлӑха хӑй тултарчӗ, аллипе тикӗслерӗ. Малтан туп-турӗ йӗр тума ӳлӑх леш енне Гайкӑ Ваҫҫин карттусне ҫакнӑ шӑчча кайса лартрӗ. Хусканчӗ трактор. Пӗр ҫирӗм метр кайсанах сеялкӑ мӗнле акнине анса тӗрӗслерӗ:

— Витрисене сӑнаса пыр, вӑрлӑх юхать-и? — хистерӗ тракторист Ваҫҫука.

Тӗрӗс тӑваткалсем тумалли виҫӗ пӑралукне вӑл малтан хӑех анса куҫарчӗ, ҫав хушӑрах хӑйпе пӗрле акма тухнӑ ачана та вӗрентрӗ. Халиччен туман ӗҫ ҫӑмӑлах мар: е хытӑ карӑнтармастӑн, е тӗрӗс лартаймастӑн.

Малтанхи кунне ӗҫ кал-калах пымарӗ: пӗрре тракторӑн картерӗнчен системӑна ҫу пыма пӑрахрӗ. Айӑпне тупса юсассишӗн икӗ сехет иртрӗ. Ҫапах тултарчӗҫ нормӑна. Ваҫҫук та хӑнӑхсах пычӗ. Ҫамрӑк ача ҫивӗчлӗхӗ Володьӑна савӑнтарчӗ: трактор ҫавӑрӑннӑ ҫӗре виҫе пӑралукне те куҫарнӑ, тракториста турӗ тытса пыма кӑтартакан йӗр тумалли диска та антарнӑ. Улӑхра мӗн хевел тухса сӗм ҫӗрлечченех трактор сасси кӗрлере. Виҫҫӗмӗш каҫхине тракторист Ваҫҫука килне те ямарӗ:

— ГЭС пӳртӗнче ҫывӑратпӑр, — терӗ вӑл. Ҫӑвӑнма вӗсем Ҫавал хӗррине анчӗҫ. Володя пилӗк таранах хывӑнса ҫӑвӑнчӗ, Ваҫҫук аллипе питне ҫеҫ йӗпеткелерӗ.

— Мӗн сивӗрен хӑратӑн? Хывӑнсах ҫӑвӑн, — хистерӗ вӑл хӑйне пулӑшакана. — Салтака илсе кайсан, хӗлле те ҫарамасах урамра физзарядкӑ тутараҫҫӗ. Хӑнӑх.

Ҫывӑрма ӑшах пулмарӗ Ваҫҫук улӑм ури тӗпӗнче юлнӑ улӑма темиҫе ҫӗклем илсе килсе хучӗ. Вӗсене урайне тӑсӑлса выртрӗҫ. Ывӑннӑ каччӑ тӗлӗрсе кайма пуҫласанах, Ваҫҫук ӑна тӗрлӗрен ыйтусемпе аптратрӗ:

— Мӗншӗн сана Социализмла Ӗҫ Геройӗ ятне памаҫҫӗ?

— Пурне те парсан, ҫур ҫӗршыв герой пулать. Ҫывӑр.

— Гектартан пин центнер илсен, мана Мускава яраҫҫӗ-и?

«Мускава?» сасартӑк ыйхи вӗҫет Володьӑн. Ку шухӑш ӑна та канӑҫ памасть. Унӑн тахҫанах ҫӗршыв чӗрине ҫитсе курасси килет. Ӑҫтан пӗлтӗр вӑл ярассипе ярас маррине. Хыт кукар Трофим Матвеевич путевкӑ парсассӑн та урӑх колхоза сутса ямалла. Анчах епле-ха ача кӑмӑлне хуҫатӑн?