— Хальхинче эп каймастӑп. Манӑн ҫур аки ирттермелле.
— Ан калаҫ. Трофама каларӑм элӗ. Вӑл ӗҫе санран лайӑх пӗлекенни ҫук.
Хальхинче эп каймастӑп. Мана ҫитет.
Ах, кулӑнлана пуҫларӑн. Ас ту, — ҫиҫсе илчӗҫ Марьен куҫӗсем. Ҫынсем пӗлсен парти билечӗпе витӗнсе юлаймӑн.
Шухӑшсем тӑхлан евӗрлех йывӑр. Малтанах сухан е ҫӗр улми сутма Трофим Матаеевич хӑй кайрӗ. Кайран ҫав ӗҫе пӗтӗмпех Виссарион Маркович ҫине тиерӗ. Кӑнтӑра икӗ хут кайса килчӗ парторг. Йӳнӗрех хакпа сутнӑ тесе пасар администрацинчен суя справкӑ илесси темех мар. Колхозран та пухутлах виҫсе ларса яраҫҫӗ. Малтан пилӗк пин, кайран пилек пин янтӑ укҫа илсе килсе пачӗ Марьене. Икӗ хутӗнче те хӑйӗн ҫӗр улмине сутма парса ячӗ.
Вӑт сана кума. Ҫавӑрса илчӗ йӑлтах хӑй аллине. Вӗсем патне Светланӑна илме каҫатӑн-и — ӗҫкӗ, ахаль каҫатӑн-и — ӗҫкӗ. Упӑшки килте ҫук пулсан, чӗнсе каҫать. Малтан ӗҫместӗп, тесе кайма та тӑратӑн, ырӑ мар. Ҫемҫе кӑмӑлах пӗтерет. Ҫынна кӳрентерме хӑнӑхман.
— Мӗнле шофер эс «прицеп та» кӑкараймасан, — ахӑрать Марье.
«Прицеп» вӑл шоферсен чӗлхипе ҫӗр аллӑ грамм. Вӑл та ӑс-тӑна улӑштарма ҫителӗклӗ. Ӗҫсен хӑравҫи та — хӑюллӑ, ҫемҫе кӑмӑлли татах ҫемӗҫет. Киле килсен арӑ-мӗн пӗр сӑмах та пулин каласчӗ. Чӗнмест. Марье кумӗш патӗнче пулнӑ вӗт. Куми вӗсене нихӑҫан та усал туман. Иккӗшӗ те пӗр шухӑшлӑ мар-и? Иккӗшне те укҫа кирлӗ, пар кӑна, ӑҫтан тата мӗнле тупнине ыйтсах тӑмаҫҫӗ.
Ирхине пуҫ ыратать. Виссарион Маркович ӗҫе кайма тухнӑ ҫӗре яланхи пекех Марье урамри ҫӑлран шыв ӑсать. Каллех куларах чӗнсе илет:
— Мӗнпе чирленӗ, ҫавӑнпа сывалаҫҫӗ. «Прицеп» кӑкар.
Пуҫ вырана ларать, алсем чӗтреме пӑрахаҫҫӗ. Шӑршӑ кӗресрен пӗр-ике шӑл ыхра ҫиетӗн. Каллех сывӑ. Юлашки уйӑхра кашни кунах ҫавнашкал. Тата шуйттан пасарӗ е заготскот. Сутма е выльӑх пама пынӑ ҫынсене пӑру-и, сысна-и, ӗне-и — илетӗн те колхоз ячӗпе паратӑн. Кӑшт хаклӑрах тӳлетӗн те, е приемщик ытларах ҫырса парать — каллех ҫур литр. Уншӑн халь пӗтӗм тӗнчери ӗҫ эрехпе тытӑнса тӑнӑн туйӑнать.
Халь мӗн тӑвас? Самантлӑха Виссарион Маркович хӑйне сӗрекене лекнӗ пулӑ пек туять. Кам хӑтарӗ унран? Нина, Нинах пӗтерчӗ. Мӗншӗн унӑн шарламалла пулман! Мӗншӗн чарас мар?
Епле йӑнӑшрӗ вӑл ӑна качча илсе.
Шухӑшсем пӗр вунӑ ҫул каяраххине куҫ умне кӑлараҫҫӗ.
Нина. Хӑйлашка хӗрача. Урӑх районтан килнӗскер. Аппӑшӗ патӗнче тӑлӑххӑн ӳснӗ. Вӑл грузчикра ӗҫлетчӗ. Ҫав пукане мӗнле йӑвантарнӑ-ши кӗрешсене? Малтан шофер сӑнасах та кайман. Грузчиксем хӗлле фуфайкӑ, ваткӑлла брюки тата ҫӑматӑ тӑхӑннӑскерсем, пурте пӗрешкел курӑнатчӗҫ. Уйӑрса ил вӗсене. Пӗчӗк те хытанка пулнӑран ҫеҫ-и, Виссар ирхине ӗҫе кайнӑ чух та, сменӑ улшӑнсан та Нинӑна кабинӑра илсе ҫӳретчӗ. Ытти тантӑшсем: ларт та ларт теме тытӑнсан: «Эсир ахаль те самӑр», — тесе хуратчӗ.
Хӗр кабинӑна ларсанах алӑ ӗҫӗ тума пуҫӑнатчӗ. Те пур уншӑн шофер, те ҫук? Пас тытнӑ йывӑҫсем те, ҫул урлӑ каҫса каякан пӑшисем те ӑна пачах та кӑсӑклантармаҫҫӗ, тейӗн.
— Ӗҫпех вилетӗн. Вӑрманалла пӑхса пырасчӗ пӗрех хут.
— Пире тум нумай кирлӗ. Сирӗн пӗр ҫӗлӗк — пирӗн вунӑ тутӑр, сире виҫӗ кӗпе — пире ҫиччӗпе те сахал, — кулса илетчӗ Нина. Анчах кӑмӑллӑ сӑнра кулӑ мӗнле хӑвӑрт ҫуралнӑ ҫавнашкалах хӑвӑрт ҫухалатчӗ.
Пӗррехинче..
Кӑвак ҫут килнӗччӗ ӗнтӗ. Машин баллонӗ ҫурӑлса кайрӗ. Улӑштармалли ҫук. Гаражах утма тиврӗ.
Виссар пӗве хӗррине ҫӑвӑнма анчӗ. Пӗве пуҫӗнче пӗчӗк пӳрт. Ӑшӑ гаражсем тӑвиччен кунта автомашанӑсем валли шыв ӑшӑтатчӗҫ. Халӗ мӗскер-ши унта?
Чӳрече икӗ еннелле уҫӑлса кайнӑ. Ҫӳхе чӗнтӗр те ҫилпе, те пӳртрен тухакан ӑшӑпа кӑшт кӑна хумханать. Ун витӗр темле чечек ҫеҫкисем палӑраҫҫӗ.
Виссар чӳрече каррине сирчӗ. Умрах сӗтел. Икӗ койкӑ. Пӗр койки пушах, тилтерлӗн пуҫтарса хунӑ. Тепри…
Каччӑ куҫӗсем хӗре асӑрхарӗҫ. Нина месерле выртнӑ. Утиялӗ ури вӗҫне пухӑннӑ. Шап-шурӑ ҫӳхе простынӗ пилӗкӗ таранах уҫӑлнӑ. Вӑл сылтӑм урине хускатрӗ те пӗрене ҫумне карнӑ чечеклӗ ҫитсӑна перӗнчӗ. Хӗр ассӑн сывларӗ, тути ҫинчи ӑшӑ кулӑ ҫухалчӗ, аллисемпте теме сиссе кӑкӑрне хупларӗ. Унтан вӗсем кӗҫех вӑйсӑррӑн пилӗк тӑрӑх шуса анчӗҫ. Сылтӑм урипе простьне сирсе пӑрахрӗ. Виссар, хӗр кӗлеткине курнипе, сывлама та чарӑнчӗ. Чӗре кӑна хӑвӑрт-хӑвӑрт тапать.
Каҫхине, хӗрачана ӗҫрен лартса таврӑннӑ чух, шофер ун ҫине ӑшӑ куҫсемпе пӑхрӗ.
— Нина, эс миҫере?
— Ма кирлӗ вӑл сана?
— Ахаль.
— Ахаль пулсан… вунсаккӑр тултартӑм.
— Эп сана вун улттӑра тесе.
— Ватӑлтӑм, — кулса илчӗ хӗр.
Хӑрах аллипе каччӑ Нинӑна ҫупӑрласа илчӗ. Хӑйпашка мар мӗн вӑл, тулли ӳтлӗ.