— Хӑвӑнне хӑв пӗлетӗн, ас ту ак, татах вӗрӗлетен. Тепӗр сехетрен, апат ҫинӗ хыҫҫӑн, Трофим Матвеевич фермӑна кайрӗ. Сысна пӑхакансем таврӑннӑ-мӗн. Витине кӗрсен те, тӳрех тасалӑх курӑнать. Пӳлӗм чусӗсене те, пӗренисене те, маччана та — пӗтӗмпех акшарпа шуратса лартнӑ — кӑна кам шуратма хушрӗ, тесен, Трофим Матвеевич «Федор Васильч» тесе каласса кӗтрӗ, анчах фермӑ хӗрӗсем пӗр харӑс: «Павел!» — тесе хуравларӗҫ.
Хӗрсен хуравӗ колхоз председательне ҫиллентерсех ячӗ. «Федор Васильӗвич-качки, кӑларатӑп, — шухашларӗ вӑл. — Ӗҫ кӳнӗ ахаль илсе пурӑнать».
Хӗрсем, унӑн улшӑнӑвне курманпа пӗрех, ҫаплах калаҫрӗҫ:
— Павел пире кӑҫал ҫӗнӗ вите туса паратпӑр, тесе каларӗ. Чӑнахах пулать-и, Трофим Матвеевич? Атту намӑс пулӗ: эпир ҫӗркаҫ ӗне ферминчи хӗрсене ӑмӑртӑва чӗнтӗмӗр, коммунизмла ӗҫ ферми ятне илессишӗн кӗрешӗве тухма пултӑмӑр.
— Витине тӑватпӑр, — хуравларӗ Трофим Матвеевич. — Коммунизмла ӗҫлени те аван. Анчах урӑх пӑрахса ан кайӑр.
— Резинӑ атӑпа халатсем пулаҫҫӗ-и? Павел паратпӑр, терӗ те, вӑл председатель мар вӗт.
«Канашламасӑрах калать», — шухӑшларӗ председатель, анчах хӑй ятне ӳкересшӗн пулмарӗ. — Тӗрӗс, — терӗ вӑл, — йӑлтах илсе паратпӑр. Ун ҫинчен пӗлтерме Павела эп хам хушрӑм.
Председатель мӑн кӑмӑлланчӗ. «Тӑватпӑр», — шухӑшларӗ вӑл. — Шӑратса янӑ пек сысна вити тӑватпӑр. Василий Иванович та ӑмсанӗ-ха. Атту тек йӗксе-тӗксе пӗтерет. Кив витинче чӗртмексене усрама пулать. Ҫулла юсаттарсан… Тӑхта, — урайне сарнӑ ҫӗнӗ хӑмасене курчӗ вӑл: — Кусене кам илсе килме хушнӑ?
— Иртсе ҫӳреме май ҫук та — Павелтан ыйтрӑмӑр. Вара хамӑрах ултӑ хӑма илсе килтӗмӗр.
Председателе ку килӗшмерӗ. Хӑма ахаль те сахал, вӗсем ҫак ҫӗрӗк ҫуртшӑн пӗтереҫҫӗ. Анчах шарламарӗ.
— Урӑх ан тивӗр, ҫӗнӗ вите валли кирлӗ, — тесе хучӗ.
Кӑнтӑрлаиртсен, вӑл тырӑ кӗлечӗсем патне ҫитрӗ.
Ӑна Володя кӗтсе илчӗ. Вӑл савӑнӑҫпа ҫиҫекен куҫне ялтӑртаттарса катаранах хирӗҫ утса пычӗ:
— Комсомолпа текех ятлаҫма пӑрах, Трофим Матвеевич, — терӗ вӑл, алӑ парса. — «Осетинская» текен кукурус вӑрлӑхне аллӑ гектарлӑх тӑпӑлтарса килтӗм. Ытти колхозсенчен пынӑ та пурте вир ҫине тӑрӑнчӗҫ, а эп вӗсене пушшех: тӗрӗс, тесе ырлама пуҫларӑм. Виртен ытларах симӗс массӑ йӑракан сорт та ҫук, тетӗп. Хам вара «Осетинскаяпа» «Воронежскаяна» ҫаклатрӑм. Вунӑ гектар тешӗлӗх акатӑп. Хӑвах шутла-ха, гектартан вӑтӑр центнер ҫеҫ илсессӗн те, сире Володя кӑҫал виҫӗ ҫӗр центнер кукурус тӗшши парать.
— Юмах ҫапма ӑста эс, — тавӑрчӗ председатель мухтас вырӑнне. Ку сӑмахсем Володьӑна кӳрентерсех пӑрахрӗҫ.
— Юмахпа мар, ӗҫпе кӑтартатӑп, — тавӑрчӗ вӑл.
— Тӗшӗ пирӗн патра пулмасть.
— Пулать, — тавӑрчӗ Володя ҫирӗппӗн. — Пулӑть. Ку сортӑн вегитаци тапхӑрӗ кӗске, пӗрремӗш сентябрь тӗлне пиҫсе ҫитет. Эп ӑна улӑха, чи варрине акатӑп, тавралла вара симӗс массӑлӑх пулать. Атя, тавлашар: тӗшши пулсан, мана мӗн паратӑр? Кӳр аллуна.
— Трофим Матвеевич кукурузӑ уссине аван пӗлет, кукурузӑ выльӑхсене тутӑ усрать ҫеҫ мар, ыр ят та илсе килет. Ӗҫлессе Володя пӗччен тенӗ пекех ӗҫлет, анчах ырӑ ячӗ ытларах председателе лекет. Тӗшӗ илсен… Ку таранччен нихӑш колхозра та илмен вӗт-ха.
— Ме, — Володьӑна алӑ пачӗ вӑл. — Колхозран пин тенкӗ преми, хамран — ҫур литр коньяк. Туса илеймесен, санран вӑтӑр ӗҫ кунӗ тытса лартатӑп, унтан хама ӗҫтеретен.
— Килӗшрӗмӗр, — тавӑрчӗ Володя.
Пуш кӗлетре хӗрарӑмсем пӗр пек виҫеллӗ кукурузӑ тӗшшисене суйлаҫҫӗ, пӗчӗккисене, хӑйпашкараххисене, уйрӑмман, урӑх михӗсене тултараҫҫӗ. Тепӗр кӗлетре вӑрлӑхлӑх пӑрҫана змеевик витӗр яраҫҫӗ. Ӗҫлеме пынӑ колхозниксемпе калаҫма тӳр килмерӗ ӑна: колхоз правленине обкомран килни чӗнет, тесе пӗлтерчӗҫ.
Владимир Сергеевичпа вӗсем юлташсем пек тӗл пулчӗҫ, пӗр-пӗрипе хул пуҫҫирен ҫапсах ал пачӗҫ.
— Ҫӳреме пуҫлани те виҫҫӗмӗш талӑк ҫеҫ, — пӗлтерчӗ ӑна Трофим Матвеевич. — Илтнӗччӗ. Василий Иванович каларӗ. Эп хам та аран ҫеҫ сывлакалатӑп. Ангинӑ. Чуна илет. Врачсем ниҫта та тухма хушмарӗҫ. Вӗсене ӑҫтан итлесе тӑран, — тем паттӑр ӗҫ тунӑ пек пӗлтерчӗ Владимир Сергеевич. — Ӗҫӗ пирӗн ҫавнашкал, — хӑйӑлтатрӗ вӑл. Хул айне хӗстернӗ портфельне сӗтел ҫине хучӗ, куҫлӑхне хывса ал тутрипе шӑлса тасатрӗ.
— Ангинӑ мӗн вӑл? Ӑна самантрах юсатпӑр. Нумайлӑха-и эсир? Пӗрер талӑк пурӑнма май пулсан, чир-чӗртен тап-тасах каятӑр, — куҫне хӗссе илчӗ Трофим Матвеевич, хӑнана ахаль ярас маррине систерсе.
— Ыран Хирпуҫне ҫитсе килмелле пулӗ, тетӗп. Колхозсенче ытларах пуласшӑн-ха.
— Апла-тӑк, — ҫӑмӑллӑн сывласа ячӗ колхоз председателӗ, — сире мӗнле те пулсан пӗр-пӗр ыйту интереслентерет ӗнтӗ. Ӑна пӗлтерӗр-ха. Апат ҫинӗ-и? Ҫимен, паллах. Тӑхтӑр, кӗҫех хушатӑп эп. Тарӗс! — кӑшкӑрчӗ вӑл правлени техничкине, — кала-ха, Марье килтӗр.