Мар’ян асцярожна паставіў на пустату правую, менш надзейную, бо некалі яна ў калене зламалася, нагу. Але забаяўся нечага і зноў стаў зламанай нагой на падваконнік.
— Мір у нас быў… Развіты сацыялізм. Яшчэ гэтая… як яе… перабудова. Незалежнасць пасля, я са сцягам хадзіў… Во, з Магамедам разам, — узняў Мар’ян руку, вітаючы суседа, які, як заўсёды ўраніцы, выйшаў на гаўбец паку рыць. У яго гаўбец з гэтага боку дома быў, з гасцёўні вы ходзіў, а ў Мар’яна — з таго боку, са спальні. З гасцёўні, вядома, лепш, бо, калі госці збіраюцца, асабліва летам, дык пастаяць на гаўбцы, паразмаўляюць. Пакураць во, як Магамед. А ў спальні для чаго гаўбец? Толькі праве трыцца. Дык фортку адчыніў — і праветрывайся.
— Ты куды так рана?.. — спытаў Магамед, прыпаліўшы і з асалодай зацягнуўшыся нейкім прэлым, як ад згарэ лага бульбоўніка, калі яго ўвосені паляць, дымам. — На поле дзівосаў?..
От, морда татарская! Мала таго, што ні ўранні, ні ўвечары не вітаецца, дык яшчэ робіць выгляд, нібы кожны дзень каля ягонага гаўбца людзі па паветры ходзяць.
Мар’ян з адным татарынам у войску служыў. З чур кам, як у войску савецкім называлі ўсіх, хто з поўдня. Ці з Каўказа, ці з Сярэдняй Азіі, ці з Татарстану — усё адно… Чурка. І Мар’ян не разумеў: чаму чурка? Таму спытаўся неяк у таго татарына: «Як ты думаеш: чаму ты чурка?..» Не хацеў пакрыўдзіць, хацеў разабрацца. А той пайшоў і сержанту даклаўся: «Радавы Мар’ян Рутнянскі мяне зневажае». Сержант яго па пяць разоў на дзень чуркай абзываў — і яму хоць бы што. А Мар’ян спытаў: чаму? — пакрыўдзіўся. Вось і паспрабуй зразумець на туру татарскую.
— Не на поле дзівосаў, — крыўдліва сказаў Мар’ян Ма гамеду, глянуўшы на дэсантніка, які нецярпліва ткнуў пальцам у неба. — На неба.
Полем дзівосаў называлі яны між сабою рынак, на якім можна было знайсці ўсё, пачынаючы ад іржавага цвіка і сканчаючы новым, толькі што са складу, пісталетам.
— Шкада. А то б я з табой пашоў. Тапкі трэба купіць, босы во на гаўбцы… — Магамед падняў і апусціў адну, потым другую нагу, паказваючы, што напраўду босы. — І каўпак на машыну. З пярэдняга кола зляцеў. З левага. Можна, канечне, і без каўпака ездзіць, але жонка… Ёй жа трэба, каб блішчэла. — Ён махнуў рукой. — Ды ты сам ведаеш. — І раптам плюнуў раззлавана, затушыў неда курак. — Абрыдла ўсё!.. То каўпак, то гадзіннік! Вісеў вісеў, а ўчора гэх са сцяны — і ўшчэнт! А тут швагер якраз у гасцях. Кердык табе, кажа, Магамед. Калі пе рад юбілеем, а ў мяне юбілей праз тыдзень, ты ж ве даеш, гадзіннік гэкнуўся, дык пасля юбілею кердык. Прыкмета, кажа, ёсць такая, жалезная. А пасля пытае:
«Што табе падараваць на юбілей? Такое, каб паспеў на цешыцца?..» Я з хаты яго выгнаў, дык з жонкай скан дал. Накінулася: «Ты майго брата!.. Ён пажартаваў!..» А я ўсю ноч думаў, запала ў галаву: чым жа нацешыцца можна паспець? Ну, калі раптам і праўда кердык… І ні да чаго не дадумаўся. Ні да чаго, разумееш?.. — Магамед кінуў недакурак з гаўбца ў двор. — У доктара днямі быў, гузак нейкі на плячо ўскочыў, дык ён мне: «Кідайце курыць, даўжэй пражывеце…» Для чаго даўжэй, ты ве даеш?.. Чым бы ты цешыўся, калі б праз тыдзень кер дык?.. Ну вось чым, га?..
У Магамеда бліснулі і высахлі слёзы на сонцы. Кораткакоратка бліснулі і высахлі.
Мар’яну стала шкада Магамеда. Так шкада, што ён сам ледзь не заплакаў. Яму ж самому, калі швагру ве рыць, хутка кердык. Ці, можа, не хутка, а ўжо?..
Яго раптам торгнула, страсянула, як токам. Ён ажно ўспацеў, падумаўшы, што ўжо мёртвы. Але ўспомніў, што мёртвыя не пацеюць, і трохі супакоіўся. Не ведаў толькі, што адказаць Магамеду. Таму спытаў:
— На якім плячы ў цябе гузак? Магамед шморгнуў носам.
— На правым.
— А ў мяне на левым…
— І што?..
— Нічога. У мяне на левым, у цябе на правым…
— І што?
— Я ж кажу: нічога…
Мар’ян ступіў з падваконніка на пругкую пустату — з пустаты зноў на падваконнік. Магамед глядзеў на яго, нечага чакаючы, і Мар’ян павярнуўся да дэсантніка.
— Слухай, як цябе…
— Ніяк. Засакрэчаны.
— Ніяк дык ніяк… А суседа майго зваць Магамедам. Магамед падаў руку дэсантніку:
— Магамед.
Дэсантнік павітаўся з Магамедам неяк сарамліва… Ніякавата, мусібыць, знаёмячыся, паціскаць руку і ніяк сябе не называць.
— Яму можна з намі? — спытаў Мар’ян. — Ну, калі ў яго таксама гузак?
— Яму не з намі, калі на правым, — уздыхнуў дэсантнік, нібы спачуваючы Магамеду, у якога гузак не там, дзе трэба. — Вось калі б на левым…
— Якая розніца, калі гузак?