Дачка, ледзь паспеўшы скончыць школу, выскачыла за муж за вайскоўца, якому заўсёды было дзе служыць, але ніколі не было дзе жыць. Праз тое ўнук Уладзік гадаваўся ў дзеда з бабай. Марык да яго прывык і, калі зяця паслалі ў Афганістан, быў нават узрадваўся. Ну, можа, не тое, каб узрадваўся, але пра нешта такое падумаў.
Калі зяця забілі, дачка павесілася.
Неяк унук гуляўся з тэнісным мячыкам, той закаціўся пад шафу. Уладзік стаў даставаць яго ракеткай, раптам нешта загрукатала — і зпад шафы выкацілася бомба, уся ў сівым павуцінні.
— Дзеда, што гэта? — пацягнуўся да бомбы Уладзік, але Марык перахапіў ягоную руку.
— Не чапай, бомба, выбухне!.. Ідзі ў двары пабегай, Уладзік.
Марык асцярожна абіраў з бомбы павуцінне — і яму ўспаміналася ўсё ягонае жыццё: школа, жоўтазубая настаўніца Зінаіда Раманаўна, інстытут, вяселле з Рымай, п’янка на вакзале, вяселле Зіны, народзіны Ўладзіка…
«Някепскае ўрэшце жыццё, не з найгоршых, — думаў Марык, ківаючы сам сабе галавой, — дачку толькі шка да, магла б жыць, дурніца…»
Раптам Марык злавіў сябе на тым, што не можа ўс помніць твар дачкі, стаў падымацца, каб перагартаць фотакарткі ў альбоме і, не ведаючы, куды падзець бом бу, зноў закаціў яе пад шафу, якую прывезлі некалі ў пасаг бацькі Рымы. Шафа была дубовая, вялізная, не пад’ёмная — і яе не рухалі: яна стаяла і стаяла ў куце так, як яе ў кут паставілі.
Верасень 1999, Варшава.
ТЭРАРЫСТ
Ганна Сямёнаўна сказала:
— Вы, Сырко, памойму, дурань.
Тое, што яна не заявіла гэта катэгарычна, а пракінула: «Вы, Сырко, па-мойму, дурань», — сітуацыю мала ратавала, бо Ганна Сямёнаўна была дырэктаркай тэхнікума і сказала тое, што сказала, не дзесьці ў завуголлі, а на педсавеце ў сваім кабінеце пры ўсіх калегах. Такога ёй, хай нават жанчыне, дараваць нельга было, і Сырко стаў думаць пра помсту. Ён так неадчэпна, дзень за днём, пра помсту думаў, што Ганна Сямёнаўна нават спыта ла праз тыдзень: «Пра што гэта вы думаеце, Анатоль Максімавіч?» — як нешта западозрыла.
Анатоль Максімавіч Сырко выкладаў у будаўнічым тэхнікуме алгебру з геаметрыяй — і ўжо толькі таму не мог быць дурнем. І калі на заліку ён паставіў незалік на вучэнцы Дзіяне Архіпчык, якая пацягнулася, нявыспаная, і празяхнула: «Рванула б я бомбай гэты засраны тэхнікум разам з вашай гаўнянай алгебрай і засцанай геаметры яй», — Анатоль Максімавіч датумкаў, што яму рабіць.
Ён змайстраваў бомбу. Не сапраўдную, канечне, а муляж.
Праз дзень Анатоль Максімавіч наўмысна спазніўся на лекцыю. Ніякіх спазненняў Ганна Сямёнаўна ніколі і нікому не спускала, а тым больш яму:
— Заўтра а восьмай раніцы прашу вас да мяне ў кабінет!
Яна любіла ранішнія экзекуцыі.
Ключ ад кабінета дырэктаркі, як і ўсе астатнія клю чы, бо Ганна Сямёнаўна старалася паказаць, што ва ўсім яна з усімі роўная, вісеў у шафцы вахцёра. Вечарам вах цёр глядзеў, дрэмлючы, тэлевізар, і ўзяць на пару хвілін дырэктарскі ключ, павесіўшы на гэты час на ягонае месца свой, было нескладана. Муляж бомбы Анатоль Максімавіч паклаў пасярод кабінета на заўважным месцы.
Нараніцу а палове восьмай, каб бронь божа Ганну Ся мёнаўну не прапусціць, Анатоль Максімавіч чакаў яе ка ля ўваходу ў тэхнікум.
Яны ўвайшлі ў кабінет разам: Ганна Сямёнаўна першая, Анатоль Максімавіч за ёй…
— Што гэта?.. — разгублена здзівілася Ганна Сямёнаўна.
— Бомба! — паваліў яе на падлогу Анатоль Максімавіч і даволі моцна зверху прыдушыў. — Я ў войску сапёрам служыў… Ляжыце ціха, не варушыцеся…
Калі ён прыдушыў яе, дык здзівіўся, якая яна падатлівая… Уся падатлівая, а строіць з сябе эсэсаўку.
— Усё, — сказаў ён, хвілін пяць памяўшы Ганну Сямёнаўну і яшчэ трохі пачакаўшы, каб яна паляжала пад ім і пабаялася. — Можаце ўставаць, не гахне…
Ганна Сямёнаўна ўстала.
— І што цяпер?..
— Нічога. Мы ў час паспелі, пяць хвілін заставалася. Ганна Сямёнаўна вочы закаціла.
— Божа!.. Гэта ж скандал які… І што б гэта магло значыць?.. І для чаго?..
Яна не пра жыццё, якога толькі што пазбавіцца магла, яна пра работу думала.
— Ні для чаго. Звычайны тэрарызм.
— Міліцыя, газеты, шум… — думала і думала пра ра боту Ганна Сямёнаўна, пра тое бедавала, што ў гэты сра ны тэхнікум, у якім вучыцца Дзіяна Архіпчык, які яшчэ і падарваць збіраюцца, больш паступаць ніхто не захоча, і Анатоль Максімавіч сказаў:
— Можна без скандалу…
Як? А бомба?..
Анатоль Максімавіч выгляд зрабіў: маўляў, крыўдзіце, недаацэньваеце…