Ён падняўся на другі паверх, доўга шукаў у кішэні ключы ад кватэры, а потым, не адразу трапляючы ў замочную шчыліну, адчыніў дзьверы. Дома нікога не было. Жонка з дачкою і сапраўды цяпер у тэатры (ведаць пра тое мог шмат хто — падумаў Стах), у ТЮГу, на «Калысцы чатырох чараўніц». Майстэрні Стах, як занадта малады яшчэ не займеў, не зарабіў: дзяржава не дала, як іншым. I з дазволу жонкі ён ператварыў у майстэрню адзін з трох пакояў «хрушчоўкі» — вузкі і доўгі бы труна, але з вакном не заслоненым дрэвамі, адкрытым сонцу. Стах увайшоў у яго, запаліў сьвятло. На мальберце, проста перад ім, стаяла няскончаная карціна. Была яна сярэдніх, можна сказаць, памераў: метр на метр трыццаць. Угледзеўшыся ў чорна-шэры простакутнік палатна, Стах адразу ўбачыў, дзе ён намалюе могілкі. На залатым сячэньні. Там, дзе цяпер жаўцела пляма, ад якой ён пакутаваў, як ад зубнога болю. Узяў фарбы, падабраў на палітры колер — колер нядаўняга вечару, насычаны ярка-бэзавай фарбай ценю ад заходзячага за дрэвамі нябачнага сонца. Стах падыходзіў да карціны, кідаў на яе рэзкія і лёгкія, мокрыя сьляды фарбы, адступаў пару крокаў, пазіраў часценька міргаючы, асьцярожна вяртаўся і лагодна, ласкава падпраўляў нешта амаль нерухомым пэндзьлем. Ён не баяўся сапсаваць карціну ўнясеньнем чагосьці новага, не запланаванага, не прадуманага загадзя, не прыкінутага наэскізе. Ён цалкам аддаўся інтуіцыі, таму пачуцьцю палёту, якое называюць натхненьнем, ці, калі бліжэй да мастакоў, — экстазам. Ён ня бачыў цяпер нічога вакол сябе, ён нібыта сам быў унутры сваёй карціны і толькі падмалёўваў, паднаўляў фарбу на лаўцы, на слупку на магіле... Дрэвы вакол сталі ўжо сапраўднымі, ён незадаволены быўтолькі небам: яно ніяк не хацела рабіцца жывым...
Бразнулі ключы ў замку — вярнуліся жонка і дачка. Стах адклаў пэндзьлі, выцер ад фарбаў рукі: ён любіў вымешваць фарбы ўказальным пальцам, каб адчуваць іх жар і холад. «На пытаньне: «Што рабіць?» — адказ знайшоўся сам, — падумаў Стах, — працаваць. Працаваць, як ні ў чым ні бывала. Працаваць так, каб за гэты тыдзень карціну закончыць...» Засталося вырашыць толькі — як жыць цяпер з тым веданьнем, што даў яму ў скверыку-могілках незнаёмец? Сказаць жонцы ці не?.. «Вядома, не, — рашуча астудзіў сябе Стах, — пакуль — не. А, можа, і зусім нічога не казаць. Хай лепш даведаецца пасьля. Тады, калі і павінна быць...»
У майстэрню ўбегла дачка. Радасная, шчасьлівая і разам — нечым устрывожаная.
— Ой, татка, як добра, як добра... Як файна! Я вырасту і стану актрысай, — і закружылася вакол мальберта, нібы ў танцы. — А ведаеш, што на дарозе было? На скрыжаваньні. Усе так і ахнулі...
— Хуценька зьбірай кніжкі і спаць, — гэта ў майстэрню ўвайшла жонка. Строгая, якзаўсёды, калі справа тычылася «выхаваньня» і вучобы дачкі, — Заўтра рана ў школу, а ты танцы наладзіла. Спаць! Хуценька... I адразу ж палагоднела: — Ну як у нашага таткі справы? — падышла да Стаха ззаду, паклала галаву на плячо, зазірнула на карціну. —Адкуль узялася гэтая змрочнасьць? — адразу ўбачыла яна, памаўчала і дадала: —А ведаеш, у гэтым нешта ёсьць... Думаю, мусіць, гэта якраз тое, чаго і не хапала... Але ці ня могілкі ты пішаш? Так?
Стах давяраў ёй, яе густу. I не дзе там, глыбока ўнутры парадаваўся, што і сапраўды знайшоў выйсьце: менавіта могілак і на ставала ягонай карціне дзеля завяршэньня, дзеля закругленьня, дзеля закальцаваньня ягонай ідэі, дзеля замкненьня яе ў прасторы карціны, дзеля паўнаты цыклу жыцьця...
— Стаміўся?
— Трохі... А што там было на дарозе, на скрыжаваньні?
— Ой, татка, — зноў падляцела дачка, — імпартны «мерседэс» у наш аўтобус «бух!» — аж шклы павыляталі. Мы так спалохаліся, так перапужаліся...
— Ідзі спаць, балбатуха, бо раніцай не дабудзіцца цябе. Ідзі, калі хочаш яшчэ ў тэатры пабываць, — сказала жонка дачцы і тая, насупленая, вярнулася ў свой пакой.
— Дык што там было? — спытаў Стах.
— Нічога асаблівага: п’яны камерсанцік на «мерседэсе» на чырвоны сьветлафор пайшоў і ў наш аўтобус урэзаўся. Кажуць, тармазы адказалі. Але дурням шанцуе — ніводнай драпіны нават. А ў аўтобусе адна жанчына кепска ўпала ды руку зламала, астатніхтолькі дробным шклом абсыпала...